Luận Văn Thạc Sĩ: Mô Phỏng Sự Phát Triển Vết Nứt Trong Bài Toán Biến Dạng Phẳng Của Vật Liệu Bê Tông Bằng Phương Pháp Không Lưới

• Tác giả: Vũ Mạnh Ngà
• Người hướng dẫn: Pgs.ts Trương Tích Thiện
• Trường học: Đại học Bách Khoa, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Xây dựng công trình thủy
• Đề tài: Mô phỏng sự phát triển vết nứt trong bài toán biến dạng phẳng của vật liệu bê tông bằng phương pháp không lưới
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CÁM ƠN
• TÓM TẮT LUẬN VĂN
• LỜI CAM ĐOAN CỦA TÁC GIẢ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Giới thiệu đề tài
• 1.2. Sơ lược tình hình nghiên cứu phương pháp Mesh Free
• 1.3. Mục tiêu luận văn
• 1.4. Bố cục luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: LÝ THUYẾT PHÁ HUỶ RẠN NỨT BÊ TÔNG
• 2.1. Ứng sử cơ học của bê tông
• 2.2. Các mô hình nứt của bê tông
• 2.3. Mô hình nứt đàn hồi tuyến tính
• 2.4. Mô hình nứt đàn hồi phi tuyến
• 2.5. Mô hình nứt phân tán (mô hình nứt liên tục yếu)
• 2.6. Mô hình nứt xấp xỉ
• 2.7. Hiệu ứng kích thước và mô hình hiệu ứng kích thước
• 2.8. Phân tích rạn nứt bê tông theo lý thuyết cơ học nứt
• 2.9. Lý thuyết năng lượng trong cơ học phá hủy (Griffith)
• 2.10. Bài toán khe nứt trong tấm phẳng vô hạn (Westergaard)
• 2.11. Trường ứng suất và chuyển vị gần đỉnh vết nứt
• 2.12. Hệ số cường độ ứng suất (Irwin)
• 2.13. Suất giải phóng năng lượng
• 2.14. Mối quan hệ giữa suất giải phóng năng lượng (lực dẫn động nứt) với hệ số cường độ ứng suất
• 2.15. Tiêu chuẩn phá huỷ theo hệ số cường độ ứng suất
• 2.16. Xác định KIC và GIC theo phương pháp thí nghiệm (Mẫu dầm chịu uốn)
• 2.17. Xác định KIC và GIC theo phương pháp thí nghiệm (mẫu kéo compact)
• 2.18. Xác định mô đun đàn hồi của bê tông
• 2.19. Tích phân đường độc lập J
• 2.20. Phương pháp dự đoán hướng lan truyền của vết
• 2.21. Thuyết ứng suất pháp theo phương tiếp tuyến cực đại bậc nhất
• 2.22. Sự hiệu chỉnh kích thước chảy dẻo của Irwin
• 2.23. Độ mở rộng đỉnh vết nứt
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP KHÔNG LƯỚI
• 3.1. Tổng quan về phương pháp không lưới
• 3.2. Phân loại một số phương pháp không lưới
• 3.3. Phương pháp không lưới EFG (Element Free Galerkin)
• 3.4. Miền ảnh hưởng (support domain). Phép xấp xỉ bình phương cực tiểu động (MLS). Hàm trọng số (weight function)
• 3.5. Tính chất đặc biệt của hàm dạng MLS. Các bước xây dựng hàm dạng
• 3.6. Phương pháp Element Free Galerkin (EFG)
• 3.7. Phương trình chủ đạo
• 3.8. Dạng yếu Galerkin
• 3.9. Dạng yếu Galerkin hiệu chỉnh
• 3.10. Xây dựng hệ phương trình dạng ma trận cho bài toán cơ học vật rắn biến dạng đàn hồi tuyến tính
• 3.11. Mô hình vết nứt trong phương pháp EFG
• 3.12. Hàm xấp xỉ cho bài toán cơ học nứt tuyến tính hai chiều
• 3.13. Đạo hàm các hàm nhánh (hàm làm giàu nút chứa đỉnh vết nứt). Phương pháp tích phân J
• 3.14. Trường tiệm cận thuần mode I
• 3.15. Trường tiệm cận thuần mode II
• 3.16. Miền tích phân tương tác. Điều kiện để vết nứt phát triển
• 3.17. Phương pháp cập nhật vector level set
• 3.18. Các bước thực thi mô phỏng bài toán cơ học nứt tuyến tính hai chiều sử dụng phương pháp EFG
• 3.19. Giới thiệu phần mềm FRANC2D
• 4. CHƯƠNG 4: ỨNG DỤNG VÀO MỘT SỐ BÀI TOÁN THỰC TẾ
• 4.1. Tấm phẳng một vết nứt ở biên chịu ứng suất kéo đều đơn trục
• 4.2. Kết quả giải tích
• 4.3. Kết quả EFG và Franc2D
• 4.4. Tấm phẳng một vết nứt ở biên chịu ứng suất kéo đều đơn trục (số liệu giống như bài trên chỉ có ứng suất kéo thay đổi)
• 4.5. Tấm phẳng một vết nứt ở biên chịu ứng suất tiếp đều
• 4.6. Tấm phẳng một vết nứt ở biên chịu ứng suất kéo đều
• 4.7. Mô hình đập nước có 1 vết nứt (vết nứt cạnh)
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN
• 5.1. Hướng phát triển của đề tài
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu và mục tiêu

Luận văn tập trung vào mô phỏng sự phát triển vết nứt trong vật liệu bê tông bằng phương pháp không lưới. Mục tiêu chính là áp dụng lý thuyết phá hủy rạn nứt và phương pháp không lưới để mô phỏng quá trình hình thành và lan truyền vết nứt trong bài toán biến dạng phẳng. Phương pháp EFG (Element Free Galerkin) được sử dụng để xây dựng hàm xấp xỉ và so sánh kết quả với phần mềm Franc2D. Kết quả nghiên cứu có thể ứng dụng trong tính toán phá hủy cho các công trình thủy điện và xác định tải trọng an toàn cho các cấu trúc có vết nứt.

1.1. Lý thuyết phá hủy rạn nứt

Lý thuyết phá hủy rạn nứt trong bê tông giúp phân tích nguy cơ sụp đổ của các công trình. Sự lan truyền vết nứt dưới tác động của tải trọng chu kỳ có thể dẫn đến phá hủy trước khi xuất hiện vùng dẻo. Việc áp dụng lý thuyết này giúp xác định kích thước tối đa của vết nứt, độ bền của cấu trúc, và mối quan hệ giữa kích thước vết nứt và tải trọng.

1.2. Phương pháp không lưới

Phương pháp không lưới sử dụng tập hợp các nút phân bố trong miền bài toán mà không cần lưới phần tử. Phương pháp EFG sử dụng phép xấp xỉ bình phương cực tiểu động (MLS) để xây dựng hàm dạng và thiết lập phương trình dạng yếu Galerkin. Phương pháp này khắc phục hạn chế của phương pháp phần tử hữu hạn (FEM) trong việc chia lại lưới khi vết nứt phát triển.

II. Phương pháp và kỹ thuật

Luận văn sử dụng phương pháp không lưới EFG để mô phỏng sự phát triển vết nứt trong vật liệu bê tông. Phương pháp này dựa trên phép xấp xỉ bình phương cực tiểu động (MLS) và hàm trọng số để xây dựng hàm dạng. Các bước thực hiện bao gồm xác định miền ảnh hưởng, xây dựng hàm dạng, và giải hệ phương trình dạng ma trận. Kết quả mô phỏng được so sánh với phần mềm Franc2D để đánh giá độ chính xác.

2.1. Phép xấp xỉ MLS

Phép xấp xỉ MLS được sử dụng để xây dựng hàm dạng dựa trên từng nhóm nút trong miền ảnh hưởng. Hàm trọng số được định nghĩa để đảm bảo tính liên tục và độ chính xác của hàm xấp xỉ. Phương pháp này cho phép mô phỏng quá trình lan truyền vết nứt mà không cần chia lại lưới.

2.2. Tích phân J và dự đoán hướng lan truyền

Tích phân J được sử dụng để tính toán hệ số cường độ ứng suất và dự đoán hướng lan truyền của vết nứt. Phương pháp này dựa trên lý thuyết Griffith và Irwin, giúp xác định điều kiện để vết nứt phát triển và cập nhật vector level set trong quá trình mô phỏng.

III. Ứng dụng và kết quả

Luận văn áp dụng phương pháp không lưới EFG để mô phỏng các bài toán thực tế như tấm phẳng có vết nứt chịu ứng suất kéo và mô hình đập nước có vết nứt. Kết quả mô phỏng được so sánh với phần mềm Franc2D về hệ số cường độ ứng suất và vị trí đỉnh vết nứt. Kết quả cho thấy sự tương đồng cao giữa hai phương pháp, chứng tỏ tính hiệu quả của phương pháp không lưới trong việc mô phỏng sự phát triển vết nứt.

3.1. Bài toán tấm phẳng

Mô phỏng tấm phẳng có vết nứt chịu ứng suất kéo đều cho thấy sự phát triển của vết nứt theo thời gian. Kết quả so sánh giữa EFG và Franc2D về hệ số cường độ ứng suất và vị trí đỉnh vết nứt cho thấy độ chính xác cao của phương pháp không lưới.

3.2. Mô hình đập nước

Mô hình đập nước có vết nứt được mô phỏng để đánh giá nguy cơ phá hủy. Kết quả cho thấy phương pháp không lưới có thể dự đoán chính xác sự lan truyền vết nứt và ứng suất tại các vị trí quan trọng, giúp đánh giá an toàn của công trình.

IV. Kết luận và hướng phát triển

Luận văn đã chứng minh hiệu quả của phương pháp không lưới trong việc mô phỏng sự phát triển vết nứt trong vật liệu bê tông. Kết quả nghiên cứu có thể ứng dụng trong tính toán phá hủy cho các công trình thủy điện và xác định tải trọng an toàn cho các cấu trúc có vết nứt. Hướng phát triển tiếp theo bao gồm cải tiến thuật toán và mở rộng ứng dụng cho các loại vật liệu khác.

4.1. Giá trị thực tiễn

Kết quả nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao trong việc đánh giá an toàn của các công trình xây dựng, đặc biệt là các công trình thủy điện. Phương pháp không lưới giúp tiết kiệm thời gian và chi phí trong việc mô phỏng và phân tích vết nứt.

4.2. Hướng phát triển

Hướng phát triển tiếp theo bao gồm cải tiến thuật toán để tăng độ chính xác và tốc độ tính toán. Ngoài ra, phương pháp có thể được mở rộng để áp dụng cho các loại vật liệu khác như kim loại và composite.

Tổng quan nghiên cứu

Trong lĩnh vực xây dựng công trình thủy, sự phát triển vết nứt trong vật liệu bê tông là một vấn đề quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền và an toàn của kết cấu. Theo ước tính, bê tông là vật liệu composite phức tạp, bao gồm cốt liệu thô và nền vữa xi măng, với ứng xử vật lý chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như tỷ lệ nước - xi măng, kích thước và hình dạng cốt liệu. Sự xuất hiện và lan truyền vết nứt nhỏ trong bê tông có thể dẫn đến phá hủy kết cấu nếu không được kiểm soát đúng mức. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là mô phỏng sự phát triển vết nứt trong bài toán biến dạng phẳng của vật liệu bê tông bằng phương pháp không lưới (Meshless Method), cụ thể là phương pháp Element Free Galerkin (EFG), và so sánh kết quả với phần mềm Franc2D. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 11 năm 2014 tại Trường Đại học Bách Khoa, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp công cụ tính toán chính xác hơn cho việc dự đoán sự phát triển vết nứt, từ đó hỗ trợ thiết kế và đánh giá an toàn các công trình thủy điện, đặc biệt là trong việc xác định tải trọng an toàn và kích thước vết nứt tối đa cho phép.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết cơ học phá hủy rạn nứt bê tông, bao gồm các mô hình nứt đàn hồi tuyến tính (LEFM), phi tuyến (NFM), mô hình nứt phân tán và mô hình hiệu ứng kích thước. Các khái niệm chính bao gồm:

• Hệ số cường độ ứng suất (Stress Intensity Factor - SIF): Ký hiệu là $K_I, K_{II}, K_{III}$, đặc trưng cho sức b