## Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng Việt Nam trong những năm gần đây đối mặt với nhiều thách thức như biến động giá cả, lãi suất ngân hàng cao, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Năm 2010, tổng giá trị sản xuất kinh doanh toàn ngành đạt trên 144.701 tỉ đồng với khoảng 593 dự án đầu tư, tổng khối lượng đầu tư 41.004 tỉ đồng. Đặc biệt, vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vào ngành xây dựng đạt mức đỉnh 1,7 tỷ USD, gấp 44 lần so với năm 2009, cho thấy tiềm năng phát triển lớn của ngành.

Tuy nhiên, thất thoát lớn nhất trong ngành xuất hiện ngay từ giai đoạn lập dự án đầu tư, khảo sát và thiết kế, chiếm trên 70% tổng số thất thoát và lãng phí. Theo báo cáo, 70-80% sai sót xuất phát từ khâu chuẩn bị dự án và khảo sát thiết kế, dẫn đến việc thiết kế lại nhiều lần, gây tốn kém chi phí và kéo dài tiến độ dự án.

Mục tiêu nghiên cứu là xác định và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc thiết kế lại trong các dự án thiết kế xây dựng tại Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2005 đến nay. Nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp giảm thiểu việc thiết kế lại, nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng sản phẩm thiết kế.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp các công ty tư vấn thiết kế xây dựng nhận diện các yếu tố ảnh hưởng, từ đó cải thiện quản lý nội bộ, phối hợp với chủ đầu tư và nâng cao chất lượng sản phẩm đáp ứng yêu cầu về thời gian, chi phí và chất lượng.

---

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về quản lý dự án xây dựng, thiết kế lại và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thiết kế. Các khái niệm chính bao gồm:

- **Thiết kế lại (Rework):** Quá trình thực hiện lại công việc thiết kế do sai sót hoặc thay đổi yêu cầu, gây tăng chi phí và kéo dài tiến độ.
- **Chất lượng thiết kế:** Đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn và mong đợi của chủ đầu tư, đảm bảo hiệu quả kinh tế và an toàn.
- **Các nhóm yếu tố ảnh hưởng:** Năng lực chủ đầu tư, năng lực đội ngũ thiết kế, năng lực quản lý thiết kế, năng lực nhà thầu phụ thiết kế, sự hỗ trợ của tổ chức trong hoạt động thiết kế.

Mô hình nghiên cứu gồm 6 giả thuyết liên quan đến ảnh hưởng của các nhóm yếu tố trên đến việc thiết kế lại, được kiểm định bằng phương pháp phân tích nhân tố và hồi quy đa biến.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn chính:

- **Nghiên cứu định tính:** Thu thập thông tin qua phỏng vấn kỹ sư thiết kế, chủ trì thiết kế, chủ nhiệm dự án và ban giám đốc các công ty tư vấn thiết kế xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh để xác định các yếu tố ảnh hưởng phù hợp với thực tế Việt Nam.

- **Nghiên cứu định lượng:** Thu thập dữ liệu qua bảng câu hỏi khảo sát 170 đối tượng gồm kỹ sư thiết kế, chủ trì thiết kế, chủ nhiệm dự án và ban giám đốc tại các công ty tư vấn thiết kế xây dựng. Cỡ mẫu được xác định theo tỷ lệ 5:1 với tổng số biến quan sát là 32, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 16.0 với các bước:

- Phân tích tần suất và mô tả biến định tính, định lượng.
- Đánh giá độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha.
- Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để rút gọn biến và xác định cấu trúc nhân tố.
- Phân tích hồi quy đa biến để kiểm định các giả thuyết và xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc thiết kế lại.

Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2005 đến 2012 tại khu vực TP. Hồ Chí Minh.

---

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Ba nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến việc thiết kế lại:** Năng lực bộ phận thiết kế, sự hỗ trợ của tổ chức, và sự thay đổi dự án từ chủ đầu tư. Các yếu tố này giải thích được 54,1% biến thiên của việc thiết kế lại trong các dự án thiết kế xây dựng.

- **Phân tích mẫu khảo sát:** Trong 170 mẫu hợp lệ, 76,5% là kỹ sư thiết kế, 17,5% chủ trì thiết kế, 4,6% chủ nhiệm dự án và 2% ban giám đốc. Đa số có kinh nghiệm từ 3-5 năm (45,9%) và tham gia thiết kế từ 5-10 công trình (46,7%). Lĩnh vực thiết kế chủ yếu là dân dụng (51,7%) và hạ tầng kỹ thuật (24%).

- **Các biến có ảnh hưởng mạnh:** Chủ đầu tư thay đổi chủ trương và yêu cầu làm thêm chi tiết (trung bình >3,0 trên thang 5), năng lực và phối hợp của đội ngũ thiết kế, quy trình và tiêu chí thiết kế rõ ràng, năng lực nhà thầu phụ và sự phối hợp giữa các bên, cũng như sự hỗ trợ và phối hợp của tổ chức.

- **Kiểm định độ tin cậy:** Các thang đo đều đạt hệ số Cronbach’s Alpha trên 0,7, đảm bảo tính nhất quán nội tại của các biến đo lường.

### Thảo luận kết quả

Việc thiết kế lại trong các dự án xây dựng chủ yếu do sai sót trong khâu chuẩn bị dự án, khảo sát và thiết kế, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế cho thấy lỗi thiết kế chiếm khoảng 56% các thay đổi hợp đồng. Năng lực của chủ đầu tư và đội ngũ thiết kế có vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu thiết kế lại. Sự hỗ trợ của tổ chức và quản lý thiết kế hiệu quả giúp cải thiện quy trình, giảm sai sót và tăng chất lượng sản phẩm.

So sánh với các nghiên cứu trước, kết quả tương đồng với các nhóm nguyên nhân như năng lực nhân lực, quản lý thiết kế, kỹ thuật và tiến độ dự án. Việc phối hợp thông tin và sự rõ ràng trong yêu cầu thiết kế là yếu tố then chốt để giảm thiểu thiết kế lại.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tần suất các yếu tố ảnh hưởng và bảng hồi quy đa biến thể hiện mức độ tác động của từng yếu tố, giúp các nhà quản lý dễ dàng nhận diện và ưu tiên giải pháp.

---

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Nâng cao năng lực đội ngũ thiết kế:** Tổ chức đào tạo chuyên sâu, cập nhật tiêu chuẩn kỹ thuật và công nghệ mới, nhằm giảm sai sót thiết kế. Mục tiêu giảm 20% số lần thiết kế lại trong vòng 1 năm, do phòng nhân sự và đào tạo thực hiện.

- **Cải thiện quản lý thiết kế:** Xây dựng và áp dụng quy trình thiết kế chuẩn, rõ ràng các tiêu chí và yêu cầu kỹ thuật, tăng cường kiểm soát chất lượng thiết kế. Mục tiêu hoàn thiện quy trình trong 6 tháng, do ban quản lý dự án và phòng kỹ thuật phối hợp thực hiện.

- **Tăng cường phối hợp và truyền thông:** Thiết lập hệ thống trao đổi thông tin hiệu quả giữa chủ đầu tư, tư vấn thiết kế và nhà thầu phụ, giảm thiểu hiểu lầm và thay đổi không cần thiết. Mục tiêu nâng cao mức độ hài lòng của các bên lên 90% trong 1 năm, do ban dự án và phòng truyền thông chịu trách nhiệm.

- **Tăng cường sự hỗ trợ của tổ chức:** Ban giám đốc cần tạo điều kiện về nguồn lực, cơ cấu tổ chức và chính sách khuyến khích nhằm thúc đẩy hiệu quả hoạt động thiết kế. Mục tiêu cải thiện sự phối hợp liên phòng ban trong 6 tháng, do ban lãnh đạo công ty thực hiện.

---

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Các công ty tư vấn thiết kế xây dựng:** Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến thiết kế lại, từ đó cải tiến quy trình quản lý và nâng cao chất lượng sản phẩm.

- **Chủ đầu tư và ban quản lý dự án:** Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong việc phối hợp, quản lý thiết kế để giảm thiểu sai sót và chi phí phát sinh.

- **Nhà quản lý dự án và kỹ sư thiết kế:** Áp dụng các kiến thức về quản lý thiết kế, phối hợp nhóm và kiểm soát chất lượng để nâng cao hiệu quả công việc.

- **Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, xây dựng:** Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực quản lý dự án xây dựng.

---

## Câu hỏi thường gặp

1. **Việc thiết kế lại ảnh hưởng như thế nào đến chi phí dự án?**  
Việc thiết kế lại có thể chiếm tới 25% chi phí hợp đồng và làm tăng tổng chi phí dự án khoảng 10%, trong khi lỗi thi công chỉ chiếm khoảng 2%.

2. **Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến việc thiết kế lại?**  
Năng lực chủ đầu tư, năng lực đội ngũ thiết kế và sự hỗ trợ của tổ chức là ba yếu tố chính ảnh hưởng đến việc thiết kế lại.

3. **Làm thế nào để giảm thiểu việc thiết kế lại trong dự án?**  
Cải thiện năng lực nhân sự, áp dụng quy trình thiết kế chuẩn, tăng cường phối hợp thông tin và sự hỗ trợ của tổ chức là các giải pháp hiệu quả.

4. **Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?**  
Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng, sử dụng phân tích nhân tố khám phá và hồi quy đa biến để kiểm định mô hình.

5. **Phạm vi nghiên cứu của luận văn là gì?**  
Nghiên cứu tập trung vào các dự án thiết kế xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh từ năm 2005 đến 2012, khảo sát các kỹ sư, chủ trì thiết kế và ban giám đốc công ty tư vấn thiết kế xây dựng.

---

## Kết luận

- Việc thiết kế lại trong các dự án xây dựng chiếm tỷ lệ thất thoát lớn, chủ yếu do năng lực chủ đầu tư, đội ngũ thiết kế và sự hỗ trợ tổ chức chưa hiệu quả.  
- Nghiên cứu đã xác định 6 nhóm yếu tố ảnh hưởng chính và kiểm định mô hình với 170 mẫu khảo sát tại TP. Hồ Chí Minh.  
- Kết quả phân tích cho thấy các yếu tố này giải thích được 54,1% biến thiên của việc thiết kế lại, với mức ý nghĩa thống kê cao.  
- Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực nhân sự, cải tiến quản lý thiết kế, tăng cường phối hợp và hỗ trợ tổ chức nhằm giảm thiểu thiết kế lại.  
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp đề xuất, theo dõi hiệu quả và mở rộng nghiên cứu ra các địa phương khác để hoàn thiện mô hình quản lý thiết kế xây dựng.

**Hành động ngay:** Các công ty tư vấn thiết kế và chủ đầu tư cần áp dụng các khuyến nghị để nâng cao hiệu quả dự án, giảm chi phí và tăng chất lượng công trình xây dựng.