I. Tổng Quan Nghiên Cứu Sinh Trưởng Rừng Trồng Bà Rịa Vũng Tàu
Nghiên cứu sinh trưởng rừng trồng là yếu tố then chốt để quản lý và phát triển rừng trồng bền vững tại Bà Rịa - Vũng Tàu. Áp lực từ nhu cầu gỗ, lâm sản, và biến động giá đất đai đang gây ảnh hưởng tiêu cực đến tài nguyên rừng. Việc khai thác trái phép, xâm lấn đất rừng dẫn đến suy giảm diện tích và chất lượng rừng. Do đó, khôi phục và phát triển rừng bằng các giải pháp như bảo vệ, khoanh nuôi, tái sinh, và làm giàu rừng là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu này tập trung vào đánh giá các mô hình rừng trồng cây gỗ lớn hiện có, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý và phát triển hiệu quả hơn. Theo kết quả kiểm kê rừng năm 2016, các lâm phần rừng trồng đã có những hiệu quả nhất định, nhiều diện tích đã được phục hồi, tình hình tái sinh tự nhiên dưới tác rừng trồng đã xuất hiện trở lại.
1.1. Các Nghiên Cứu Về Cấu Trúc Rừng Trong và Ngoài Nước
Nghiên cứu cấu trúc rừng đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới, sử dụng nhiều phương pháp khác nhau. Hai hướng chính để mô tả cấu trúc rừng là định tính và định lượng. Các nghiên cứu trước đây thường tập trung vào việc vẽ phẫu đồ đứng rừng tự nhiên nhiệt đới. Hệ thống phân cấp cây rừng Kraft (1884) chia cây rừng thành 5 cấp sinh trưởng dựa trên vị trí tán cây, độ lớn tán lá, và khả năng ra hoa. Phương pháp này phản ánh rõ ràng sự phân hóa cây rừng trong không gian. Tuy nhiên, nó phù hợp hơn với rừng trồng đồng tuổi, nơi có sự cạnh tranh về không gian dinh dưỡng.
1.2. Nghiên Cứu Tái Sinh Rừng Tự Nhiên Tổng Quan Tình Hình
Nghiên cứu về tái sinh rừng tự nhiên tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến sự nảy mầm, sinh trưởng và phát triển của cây con dưới tán rừng. Các yếu tố này bao gồm ánh sáng, độ ẩm, chất dinh dưỡng, và sự cạnh tranh từ các loài thực vật khác. Nghiên cứu cũng xem xét vai trò của các loài động vật trong việc phát tán hạt giống và ảnh hưởng của các hoạt động quản lý rừng đến quá trình tái sinh. Theo Prodan (1952) nghiên cứu quy luật phân bố rừng, chủ yếu theo đường kính D1,3 có liên hệ với giai đoạn phát dục và các biện pháp kinh doanh. Theo tác giả, sự phân bố số cây theo đường kính có giá trị đặc trưng nhất cho rừng, đặc biệt là rừng hỗn loại, nó phản ảnh c...
II. Thách Thức Trong Sinh Trưởng Rừng Gỗ Lớn tại Bà Rịa
Mặc dù đã có những thành công nhất định, việc phát triển rừng trồng cây gỗ lớn tại Bà Rịa - Vũng Tàu vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các mô hình rừng trồng hiện tại chưa được đánh giá toàn diện về tình hình sinh trưởng, phát triển và tái sinh. Một số công trình nghiên cứu còn đơn lẻ, tập trung mô tả hiện trạng mà chưa đi sâu vào phân tích nguyên nhân và các yếu tố tác động. Điều này gây khó khăn cho việc xây dựng các giải pháp phát triển rừng hiệu quả và bền vững. Cần có những đánh giá sát thực, sâu sắc đối với công tác phát triển rừng trong thời gian qua. Trong đó, cần tiến hành đánh giá các mô hình rừng trồng, các phương thức trồng rừng, phục hồi rừng và phát triển rừng.
2.1. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Sinh Trưởng Của Cây Gỗ Lớn
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây gỗ lớn trong rừng trồng. Các yếu tố này bao gồm điều kiện khí hậu, loại đất, mật độ trồng, và các biện pháp chăm sóc. Khí hậu nóng ẩm của Bà Rịa - Vũng Tàu có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sinh trưởng của một số loài cây, nhưng cũng có thể gây ra các vấn đề như sâu bệnh hại. Loại đất cũng đóng vai trò quan trọng, vì nó ảnh hưởng đến khả năng cung cấp chất dinh dưỡng cho cây. Mật độ trồng cần được điều chỉnh phù hợp để đảm bảo cây có đủ không gian và ánh sáng để phát triển.
2.2. Tác Động Của Quản Lý Rừng Đến Tái Sinh Tự Nhiên
Các hoạt động quản lý rừng có thể ảnh hưởng đáng kể đến quá trình tái sinh tự nhiên. Việc khai thác gỗ có thể tạo ra khoảng trống trong tán rừng, cho phép ánh sáng chiếu xuống và kích thích sự nảy mầm của cây con. Tuy nhiên, nếu khai thác quá mức hoặc không đúng cách, nó có thể gây ra xói mòn đất và làm suy giảm khả năng tái sinh. Các biện pháp bảo vệ rừng, như phòng cháy chữa cháy và kiểm soát sâu bệnh hại, cũng rất quan trọng để đảm bảo sự tái sinh thành công.
III. Phương Pháp Đánh Giá Sinh Trưởng và Tái Sinh Rừng Trồng
Để đánh giá sinh trưởng và tái sinh tự nhiên trong rừng trồng cây gỗ lớn tại Bà Rịa - Vũng Tàu, cần áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học và bài bản. Đề tài luận văn: "Nghiên cứu đặc điểm sinh trưởng và tái sinh tự nhiên trong các mô hình rừng trồng cây gỗ lớn tại tỉnh Bà Rịa – Vũng tàu" được tiến hành nghiên cứu trên đối tượng là 7 mô hình rừng trồng cây gỗ lớn, tại Khu bảo tồn Bình châu Phước Bửu, từ tháng 3 – 9/2018. Các phương pháp này bao gồm việc thu thập số liệu về sinh trưởng của cây trồng, mật độ cây tái sinh, và các yếu tố môi trường liên quan. Các số liệu này sau đó được phân tích thống kê để đưa ra các kết luận về tình hình sinh trưởng và tái sinh của rừng.
3.1. Thu Thập Số Liệu Sinh Trưởng Cây Gỗ Lớn Hướng Dẫn Chi Tiết
Việc thu thập số liệu sinh trưởng của cây gỗ lớn bao gồm việc đo đường kính thân cây (D1.3), chiều cao cây (Hvn), và đường kính tán cây (Dt). Các số liệu này được thu thập định kỳ để theo dõi sự phát triển của cây theo thời gian. Ngoài ra, cũng cần thu thập thông tin về tuổi cây, loài cây, và các biện pháp chăm sóc đã được áp dụng. Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, đề tài đã tiến hành rút 23 OTC có diện tích 1000m2, trong các Mô hình, trên các OTC tiến hành lập 9 ODB có diện tích 25 m2 để tiến hành thu thập các chỉ tiêu về sinh trưởng, cấu trúc của cây trồng trong các mô hình, và đặc điểm của tầng cây tái sinh dưới tán rừng.
3.2. Đánh Giá Mật Độ Tái Sinh Tự Nhiên Phương Pháp Thực Hiện
Đánh giá mật độ tái sinh tự nhiên bao gồm việc đếm số lượng cây con của các loài cây gỗ trong một diện tích nhất định. Cây con được phân loại theo chiều cao và đường kính để đánh giá khả năng phát triển của chúng. Ngoài ra, cũng cần xác định loài cây, nguồn gốc (hạt hoặc chồi), và tình trạng sức khỏe của cây con. Đồng thời kết hợp các phương pháp nghiên cứu khác nhau.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Sinh Trưởng Rừng Trồng tại Bà Rịa
Kết quả nghiên cứu cho thấy sự khác biệt về sinh trưởng và tái sinh giữa các mô hình rừng trồng cây gỗ lớn tại Bà Rịa - Vũng Tàu. Mô hình trồng rừng cây gỗ lớn đã được triển khai khá sớm, trong 7 mô hình trồng rừng cây gỗ lớn được trồng theo 2 phương thức là trồng mới và trồng bổ sung. các loài cây trồng trong mô hình là Sao đen, giáng hương, dầu con rái, muồng đen, gõ đỏ. Chúng được trồng thuần loài hoặc hỗn loài. Tỷ lệ cây sống trong các mô hình thuộc nhóm trồng bổ sung cao hơn so với các mô hình trồng mới. Các mô hình có mật độ cây cao hơn thường có sinh trưởng chậm hơn, trong khi các mô hình có mật độ cây thấp hơn có sinh trưởng nhanh hơn. Tỷ lệ cây sống trung bình của các mô hình trồng mới đạt 84,4% thấp hơn 3,1% so với tỷ lệ cây sống trung bình của mô hình rừng trồng bổ sung (đạt 87,0%).
4.1. So Sánh Sinh Trưởng Giữa Các Mô Hình Rừng Trồng
MH1 có N là 418 cây/ha, Hvn là 11.59 m, trữ lượng đạt 137 m3/ha; ở MH2, Giáng Hương có D1.5 cm, Hvn của Sao đen đạt 8,7 m. MH3, Dầu con rái có N là 227 cây/ha, D1.3, Hvn và M của Dầu con rái là 12,8 cm, 9,5 m và 13,6 m3/ha, Giáng hương có D1.3 là 15,8 cm, Hvn là 10,6 m. Mô hình 4 có mật độ 440 cây/ha, Sao đen có N là 233 cây/ha (chiếm 53% ), D1.3 là 13,6 cm; Muồng đen D1.3 là 15,0 cm, Hvn của 2 loài lần lượt là 10,3 m và 11,3 m. Mật độ của 3 mô hình MH5, MH6 và MH7 lần lượt là 257 cây/ha, 310 cây/ha và 260 cây/ha. Ở Mô hình 5, Sao đen có D1.3 là 12,5 cm, Hvn là6,2 m, Giáng có D1.3 là 14,4 cm, Hvn là 7,56 m. MH6, mật độ Dầu con rái là 157 cây/ha, chiếm 50,6% , D1.9 cm, Hvn đạt 6,0 m. MH7 Gõ đỏ có mật độ là 260 cây/ha, D1.3, Hvn, G, M của Gõ đỏ trong Mô hình 7 đều thấp hơn so với các MH khác.
4.2. Đánh Giá Tái Sinh Tự Nhiên Dưới Tán Rừng Trồng
Mật độ cây tái sinh ở MH1 thấp nhất với 978 cây/ha, ở MH5 mật độ là 1.526 cây/ha, MH6 và MH7 có mật độ tương đồng là 1. Mật độ cây tái sinh giảm khi cấp chiều cao cây tái sinh tăng. Mật độ tái sinh trong MH5, MH6 và MH7 có mật độ cao hơn so với MH1. cây tái sinh triển vọng của MH1 cao nhất, với mật độ trung bình là 240 cây/ha. Cây tái sinh triển vọng trong các MH5, MH6 và MH7 chiếm tỷ lệ không cao, giao động từ 11,2 - 12,5%. Nguồn gốc cây tái sinh ở MH1 cây tái sinh hạt chiếm 94,5%; trong khi ở MH5, 6 và 7 chiếm tỷ lệ lần lượt là 92,3%, 92,6% và 91,6%.
V. Giải Pháp Thúc Đẩy Sinh Trưởng và Tái Sinh Rừng Gỗ Lớn
Dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể đề xuất một số giải pháp để thúc đẩy sinh trưởng và tái sinh tự nhiên trong rừng trồng cây gỗ lớn tại Bà Rịa - Vũng Tàu. Các giải pháp này bao gồm việc điều chỉnh mật độ trồng, áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp, và bảo vệ rừng khỏi các tác động tiêu cực. Tăng trưởng đường kính của mô hình có xu thế giảm dần khi tuổi của mô hình tăng dần. Tăng trưởng bình quân của MH7 (Gõ đỏ) cao nhất là 0.97 cm/năm, thấp nhất tại c iv MH1 (Sao đen) là 0. Đường cong phân bố N - D của các loài cây trồng và các mô hình đều tuân thủ theo phân bố Weibull. Dạng đường cong có 1 đỉnh, lệch trái. Phân bố N-H đa số phù hợp với phân bố Weibull, đa số đường cong N-H có dạng một đỉnh, lệch phải.
5.1. Điều Chỉnh Mật Độ Trồng Cách Tối Ưu Hóa Sinh Trưởng
Mật độ trồng cần được điều chỉnh phù hợp với loài cây, loại đất, và điều kiện khí hậu. Mật độ quá cao có thể dẫn đến cạnh tranh về ánh sáng và chất dinh dưỡng, làm chậm sinh trưởng. Mật độ quá thấp có thể làm giảm năng suất và tăng nguy cơ bị cỏ dại xâm lấn. Cần có các nghiên cứu cụ thể để xác định mật độ trồng tối ưu cho từng mô hình rừng trồng.
5.2. Biện Pháp Chăm Sóc Rừng Bí Quyết Tăng Tốc Tái Sinh
Các biện pháp chăm sóc rừng bao gồm làm cỏ, bón phân, tỉa cành, và phòng trừ sâu bệnh hại. Làm cỏ giúp loại bỏ các loài thực vật cạnh tranh với cây con về ánh sáng và chất dinh dưỡng. Bón phân cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho sinh trưởng. Tỉa cành giúp cải thiện chất lượng gỗ và tăng cường khả năng tái sinh. Phòng trừ sâu bệnh hại giúp bảo vệ cây khỏi các tác nhân gây bệnh.
VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Tương Lai về Rừng Bà Rịa
Nghiên cứu về sinh trưởng và tái sinh tự nhiên trong rừng trồng cây gỗ lớn tại Bà Rịa - Vũng Tàu có ý nghĩa quan trọng trong việc quản lý và phát triển rừng bền vững. Cây tái trong các mô hình đều có dạng phân bố cụm do có hệ số phân tán C > 0, và chỉ số độ tụ hợp (I) đều > 0. Cây tái sinh trong MH1 có xu thế phân bố trên mặt đất đang chuyển dần và tiệm cận với dạng phân bố lý tưởng đó là phân bố đều. Các kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các giải pháp phát triển rừng hiệu quả hơn, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống của người dân địa phương. Cần có thêm các nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và tái sinh, cũng như các giải pháp quản lý rừng phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương.
6.1. Tóm Tắt Các Phát Hiện Chính Về Sinh Trưởng Rừng
Các phát hiện chính của nghiên cứu bao gồm sự khác biệt về sinh trưởng và tái sinh giữa các mô hình rừng trồng, vai trò của mật độ trồng và các biện pháp chăm sóc, và ảnh hưởng của các yếu tố môi trường. Các phát hiện này cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các giải pháp phát triển rừng hiệu quả hơn.
6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Tái Sinh Rừng Tự Nhiên
Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các giải pháp quản lý rừng khác nhau, nghiên cứu về đa dạng sinh học trong rừng trồng, và phát triển các mô hình dự báo sinh trưởng và tái sinh. Các nghiên cứu này sẽ giúp nâng cao kiến thức về rừng trồng và góp phần vào việc quản lý rừng bền vững.
