I. Bối cảnh nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào việc ứng dụng phương pháp mô tả nhanh (Flash Profile - FP) và phương pháp câu hỏi mở (Open-ended Questions - OEQ) trong phương pháp sản phẩm lý tưởng (Ideal Profile Method - IPM). Trong bối cảnh thị trường thực phẩm cạnh tranh, việc phát triển sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng là yếu tố sống còn. Phương pháp IPM được xem là công cụ hiệu quả để thu thập dữ liệu mô tả và thị hiếu từ người tiêu dùng, giúp xác định sản phẩm lý tưởng. Tuy nhiên, phương pháp này còn tồn tại hạn chế như việc sử dụng thang đo liên tục và danh sách thuật ngữ cố định, gây khó khăn cho người tiêu dùng. Nghiên cứu đề xuất cải tiến phương pháp IPM bằng cách kết hợp FP và OEQ để tăng độ chính xác và hiệu quả trong thu thập dữ liệu.
1.1. Tổng quan tài liệu
Các phương pháp tiếp cận sản phẩm lý tưởng đều xoay quanh việc thu thập dữ liệu mô tả và thị hiếu. Phương pháp bản đồ thị hiếu là cách tiếp cận truyền thống, trong đó dữ liệu thị hiếu được thu thập từ người tiêu dùng, còn dữ liệu mô tả từ hội đồng chuyên gia. Bản đồ thị hiếu nội và ngoại là hai cách xây dựng bản đồ, giúp xác định các thuộc tính định hướng thị hiếu và vùng sản phẩm lý tưởng. Tuy nhiên, việc sử dụng hội đồng chuyên gia có thể dẫn đến thiếu tập trung vào các tính chất quan trọng đối với người tiêu dùng. Nghiên cứu này đề xuất sử dụng FP và OEQ để khắc phục hạn chế này.
II. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện thông qua ba thí nghiệm trên năm mẫu trà xanh đóng chai hương chanh. Mỗi thí nghiệm sử dụng 60 người thử để đánh giá sản phẩm dựa trên danh sách thuật ngữ được đề xuất. Thí nghiệm 1 sử dụng phương pháp IPM truyền thống (IPM-QDA) với thang đo liên tục. Thí nghiệm 2 áp dụng phương pháp IPM cải tiến (IPM-RDA) với thang đo xếp hạng. Thí nghiệm 3 kết hợp OEQ và FP để phát triển danh sách thuật ngữ tự do và đánh giá sản phẩm. Dữ liệu thị hiếu được thu thập trên thang đo 9 điểm, trong khi dữ liệu mô tả được phân tích bằng các phương pháp thống kê đa biến.
2.1. Thu thập dữ liệu thị hiếu
Dữ liệu thị hiếu được thu thập từ người tiêu dùng thông qua thang đo 9 điểm, đánh giá mức độ yêu thích đối với từng sản phẩm. Kết quả cho thấy sự tương đồng giữa các hội đồng về mức độ yêu thích. Phương pháp IPM-RDA và IPM-FP giúp cải thiện khả năng phân biệt sản phẩm và sự đồng thuận giữa người thử.
2.2. Xây dựng danh sách thuật ngữ
Danh sách thuật ngữ được xây dựng từ hội đồng chuyên gia và người tiêu dùng. Thí nghiệm 3 sử dụng OEQ để phát triển danh sách thuật ngữ tự do, giúp tập trung vào các tính chất quan trọng đối với người tiêu dùng. Tuy nhiên, phương pháp này dẫn đến sự dao động lớn trong mô tả sản phẩm lý tưởng.
III. Kết quả và bàn luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp IPM-RDA có khả năng phân biệt sản phẩm tốt hơn và sử dụng các thuật ngữ đồng thuận hơn so với IPM-QDA. Trong khi đó, IPM-FP gặp khó khăn trong việc tiếp cận sản phẩm lý tưởng do sự dao động lớn trong mô tả. Thang đo xếp hạng trong IPM-RDA có tiềm năng thay thế thang đo liên tục trong IPM-QDA. Tuy nhiên, việc kết hợp OEQ và FP không phù hợp để xác định sản phẩm lý tưởng do sự biến động lớn trong dữ liệu.
3.1. Dữ liệu thị hiếu
Phân tích dữ liệu thị hiếu cho thấy sự tương đồng giữa các hội đồng về mức độ yêu thích. IPM-RDA và IPM-FP giúp cải thiện khả năng phân biệt sản phẩm và sự đồng thuận giữa người thử.
3.2. Dữ liệu mô tả
Dữ liệu mô tả từ IPM-RDA cho thấy khả năng phân biệt sản phẩm tốt hơn và sử dụng các thuật ngữ đồng thuận hơn so với IPM-QDA. Trong khi đó, IPM-FP gặp khó khăn do sự dao động lớn trong mô tả sản phẩm lý tưởng.
