Tổng quan nghiên cứu

Phát triển du lịch bền vững đang trở thành một trong những chiến lược trọng điểm của nhiều địa phương, trong đó có thành phố Đà Nẵng – một trung tâm kinh tế và du lịch hàng đầu của Việt Nam. Giai đoạn 2015-2020, tốc độ tăng trưởng khách du lịch tại Đà Nẵng đạt bình quân 18% mỗi năm, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế địa phương và khu vực. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng cũng đặt ra nhiều thách thức về bảo vệ môi trường, duy trì giá trị văn hóa và đảm bảo công bằng xã hội. Trong bối cảnh đó, báo điện tử với tính năng đa phương tiện, cập nhật nhanh và khả năng tương tác cao được xem là kênh truyền thông quan trọng trong việc phản ánh, quảng bá và giám sát các hoạt động phát triển du lịch bền vững.

Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề phát triển du lịch bền vững của Đà Nẵng trên báo điện tử, khảo sát các tin bài trên ba trang báo điện tử lớn: VnExpress, Thanh Niên và Báo Đà Nẵng trong giai đoạn từ tháng 01/2019 đến tháng 04/2021. Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng phản ánh của báo điện tử về phát triển du lịch bền vững tại Đà Nẵng, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng thông tin và vai trò của báo chí điện tử trong lĩnh vực này. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ các nhà báo, nhà quản lý báo chí và các cơ quan quản lý du lịch nâng cao hiệu quả truyền thông, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển bền vững, đặc biệt là khái niệm phát triển bền vững được Ngân hàng Thế giới và Liên Hợp Quốc xác định, nhấn mạnh sự cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và tiến bộ xã hội. Khái niệm phát triển du lịch bền vững được xây dựng trên nền tảng này, với mục tiêu phát triển kinh tế du lịch ổn định, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, đồng thời đảm bảo lợi ích công bằng cho cộng đồng địa phương.

Báo chí được xem là “quyền lực thứ tư” với bốn chức năng chính: thông tin – giao tiếp, giáo dục, giám sát – quản lý xã hội và chuyển giao – phát triển văn hóa. Trong bối cảnh phát triển du lịch bền vững, báo điện tử với đặc trưng đa phương tiện, tính thời sự và khả năng tương tác cao được xem là công cụ hiệu quả để truyền tải thông tin, nâng cao nhận thức cộng đồng và giám sát các hoạt động du lịch.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: phát triển bền vững, phát triển du lịch bền vững, báo điện tử, chức năng báo chí, đặc trưng báo điện tử (đa phương tiện, siêu liên kết, tính thời sự).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích nội dung để khảo sát các tin bài liên quan đến phát triển du lịch bền vững trên ba báo điện tử: VnExpress, Thanh Niên và Báo Đà Nẵng trong khoảng thời gian từ 01/2019 đến 04/2021. Cỡ mẫu gồm hàng trăm tin bài được lựa chọn dựa trên các từ khóa như “du lịch bền vững”, “phát triển du lịch Đà Nẵng”, “chính sách phát triển du lịch”, “du lịch xanh”, cùng tên các điểm du lịch và lễ hội nổi bật của Đà Nẵng.

Phương pháp phỏng vấn sâu được áp dụng với ba nhóm đối tượng: lãnh đạo tòa soạn các báo điện tử khảo sát, phóng viên chuyên viết về du lịch bền vững và lãnh đạo Sở Du lịch Đà Nẵng nhằm thu thập quan điểm, đánh giá thực tiễn và đề xuất giải pháp.

Phương pháp so sánh được sử dụng để đối chiếu mức độ phản ánh, nội dung và hình thức thể hiện của các báo điện tử nhằm chỉ ra điểm mạnh, hạn chế và đề xuất cải tiến.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 01/2019 đến tháng 04/2021, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và cập nhật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tần suất và nội dung tin bài về phát triển du lịch bền vững: Trong giai đoạn khảo sát, tổng số tin bài liên quan đến phát triển du lịch bền vững trên ba báo điện tử đạt khoảng 500 bài. Trong đó, VnExpress chiếm khoảng 45%, Thanh Niên 30%, Báo Đà Nẵng 25%. Nội dung tập trung chủ yếu vào các chủ trương, chính sách phát triển du lịch bền vững, các hoạt động bảo vệ môi trường, quảng bá điểm đến và các sáng kiến phát triển du lịch xanh.

  2. Phản ánh các vấn đề tiêu cực và thách thức: Khoảng 20% tin bài đề cập đến các vấn đề tiêu cực như ô nhiễm môi trường, khai thác quá mức tài nguyên, tình trạng bán hàng rong, xâm phạm di sản văn hóa. Báo Đà Nẵng có tỷ lệ phản ánh các vấn đề tiêu cực cao hơn (khoảng 25%) so với VnExpress (18%) và Thanh Niên (15%).

  3. Hình thức thể hiện đa phương tiện: Các bài viết trên báo điện tử đều tận dụng đa phương tiện như hình ảnh, video, đồ họa để tăng tính hấp dẫn và sinh động. VnExpress và Thanh Niên có tỷ lệ bài viết sử dụng video và đồ họa cao hơn 30% so với Báo Đà Nẵng, góp phần nâng cao trải nghiệm người đọc.

  4. Vai trò giám sát và phản biện xã hội: Báo chí điện tử đã thực hiện tốt chức năng giám sát khi phản ánh kịp thời các vấn đề phát sinh trong phát triển du lịch bền vững, tạo áp lực cho các cơ quan quản lý điều chỉnh chính sách. Tuy nhiên, mức độ phản biện sâu sắc và đa chiều còn hạn chế, chủ yếu tập trung vào phản ánh sự kiện hơn là phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trong phản ánh báo chí có thể do nguồn lực phóng viên chuyên sâu về du lịch bền vững còn thiếu, cũng như áp lực về thời gian và định hướng biên tập. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, báo điện tử Việt Nam nói chung và Đà Nẵng nói riêng còn cần nâng cao chất lượng nội dung, tăng cường phân tích chuyên sâu và đa chiều.

Việc sử dụng đa phương tiện hiệu quả đã giúp báo điện tử thu hút độc giả và truyền tải thông tin sinh động, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về phát triển du lịch bền vững. Tuy nhiên, cần chú trọng hơn đến việc phản ánh các vấn đề tiêu cực một cách khách quan, đồng thời tăng cường vai trò phản biện để thúc đẩy sự phát triển bền vững thực chất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố số lượng tin bài theo từng báo, bảng so sánh tỷ lệ sử dụng đa phương tiện và biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ phản ánh các vấn đề tích cực và tiêu cực.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo chuyên môn cho phóng viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng về kiến thức phát triển du lịch bền vững, kỹ năng viết báo đa phương tiện và phân tích chuyên sâu. Mục tiêu nâng cao chất lượng tin bài trong vòng 12 tháng, do các cơ quan báo chí phối hợp với Sở Du lịch thực hiện.

  2. Phát triển chuyên mục chuyên sâu về du lịch bền vững trên báo điện tử: Thiết lập chuyên mục riêng với nội dung đa dạng, cập nhật thường xuyên, kết hợp video, đồ họa và phóng sự điều tra. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do tòa soạn các báo điện tử chủ trì.

  3. Tăng cường vai trò phản biện xã hội: Khuyến khích phóng viên và biên tập viên khai thác sâu các vấn đề tiêu cực, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp cụ thể. Đồng thời, mở rộng đối thoại với cộng đồng và các chuyên gia để đa chiều hóa thông tin. Thực hiện liên tục, có đánh giá định kỳ hàng năm.

  4. Hợp tác chặt chẽ giữa báo chí và cơ quan quản lý du lịch: Thiết lập kênh thông tin hai chiều để báo chí cập nhật chính sách mới, đồng thời cung cấp phản hồi từ thực tiễn. Mục tiêu nâng cao hiệu quả truyền thông và quản lý du lịch bền vững trong vòng 1 năm.

  5. Ứng dụng công nghệ số và đa phương tiện hiện đại: Đầu tư phát triển các sản phẩm báo chí đa phương tiện như video phóng sự, infographic tương tác, chatbot hỗ trợ thông tin du lịch bền vững. Thời gian thực hiện 12-18 tháng, do các tòa soạn phối hợp với các đơn vị công nghệ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà báo và phóng viên chuyên ngành du lịch: Luận văn cung cấp kiến thức chuyên sâu về phát triển du lịch bền vững và vai trò của báo điện tử, giúp nâng cao kỹ năng viết bài, sử dụng đa phương tiện và thực hiện chức năng giám sát xã hội hiệu quả.

  2. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch và báo chí: Tài liệu giúp đánh giá thực trạng truyền thông về du lịch bền vững, từ đó xây dựng chính sách, định hướng truyền thông và phối hợp với báo chí nâng cao hiệu quả công tác quản lý.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành báo chí, truyền thông và du lịch: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về lý thuyết phát triển bền vững, phương pháp nghiên cứu báo chí điện tử và thực trạng truyền thông du lịch tại Việt Nam.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức hoạt động trong lĩnh vực du lịch: Hiểu rõ hơn về vai trò truyền thông trong phát triển du lịch bền vững, từ đó xây dựng chiến lược quảng bá, nâng cao hình ảnh và trách nhiệm xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển du lịch bền vững là gì?
    Phát triển du lịch bền vững là quá trình phát triển du lịch đảm bảo cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và tiến bộ xã hội, nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại khả năng đáp ứng của các thế hệ tương lai.

  2. Vai trò của báo điện tử trong phát triển du lịch bền vững như thế nào?
    Báo điện tử cung cấp thông tin nhanh chóng, đa dạng và sinh động về các hoạt động du lịch bền vững, đồng thời thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội và giáo dục cộng đồng, góp phần nâng cao nhận thức và thúc đẩy phát triển bền vững.

  3. Phương pháp nghiên cứu chính được sử dụng trong luận văn là gì?
    Luận văn sử dụng phương pháp phân tích nội dung các tin bài trên báo điện tử, kết hợp phỏng vấn sâu với các nhà báo và lãnh đạo ngành du lịch, cùng phương pháp so sánh để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  4. Những hạn chế chính trong phản ánh phát triển du lịch bền vững trên báo điện tử hiện nay?
    Hạn chế gồm thiếu chuyên môn sâu về du lịch bền vững, mức độ phản biện còn hạn chế, chưa khai thác tối đa đa phương tiện và chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa báo chí và cơ quan quản lý.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao chất lượng báo điện tử về du lịch bền vững?
    Các giải pháp gồm đào tạo chuyên môn cho phóng viên, phát triển chuyên mục chuyên sâu, tăng cường phản biện xã hội, hợp tác giữa báo chí và cơ quan quản lý, ứng dụng công nghệ số và đa phương tiện hiện đại.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển du lịch bền vững và vai trò của báo điện tử trong lĩnh vực này, đồng thời khảo sát thực trạng phản ánh trên ba báo điện tử lớn tại Việt Nam.
  • Phát hiện báo điện tử đã đóng vai trò quan trọng trong truyền thông, quảng bá và giám sát phát triển du lịch bền vững tại Đà Nẵng, nhưng còn tồn tại hạn chế về chuyên môn và chiều sâu phản biện.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng tin bài, tăng cường vai trò giám sát và phối hợp giữa báo chí với cơ quan quản lý du lịch.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, hỗ trợ các nhà báo, nhà quản lý và doanh nghiệp trong việc phát triển du lịch bền vững thông qua truyền thông hiệu quả.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, xây dựng chuyên mục chuyên sâu và ứng dụng công nghệ đa phương tiện, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để so sánh và hoàn thiện giải pháp.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao vai trò của báo điện tử trong phát triển du lịch bền vững, góp phần xây dựng Đà Nẵng trở thành điểm đến du lịch xanh, sạch và hấp dẫn trong tương lai.