Tổng quan nghiên cứu

Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, góp phần tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo. Tại huyện Phổ Yên, tỉnh Bắc Kạn, tính đến năm 2017, có khoảng 72 doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động, trong đó doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm gần 25%, doanh nghiệp nhỏ chiếm 24,75%, và doanh nghiệp vừa chiếm 51,41%. Tuy nhiên, kết quả lợi nhuận của các doanh nghiệp này còn thấp, với lợi nhuận năm 2017 chỉ đạt khoảng 162 triệu đồng, cho thấy nhiều khó khăn trong quản lý và phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn huyện Phổ Yên giai đoạn 2015-2017, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển phù hợp đến năm 2023. Nghiên cứu tập trung vào các yếu tố như quy mô vốn, lao động, quản lý doanh nghiệp, môi trường kinh doanh và chính sách hỗ trợ. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Phổ Yên, tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2015-2017.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp trong việc hoạch định chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý, thúc đẩy phát triển DNNVV bền vững, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Các chỉ số như tỷ lệ doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ chiếm gần 50%, lợi nhuận thấp và khó khăn trong tiếp cận vốn, thị trường được xem là các chỉ số quan trọng phản ánh thực trạng và thách thức của DNNVV tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa và mô hình quản lý doanh nghiệp hiệu quả. Lý thuyết phát triển DNNVV nhấn mạnh vai trò của quy mô vốn, nguồn nhân lực, công nghệ và môi trường kinh doanh trong sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Mô hình quản lý doanh nghiệp hiệu quả tập trung vào các yếu tố như quản trị nội bộ, chiến lược phát triển, và khả năng thích ứng với biến động thị trường.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV): Theo Luật Doanh nghiệp 2014, là doanh nghiệp có quy mô vốn và lao động nhỏ, hoạt động liên tục nhằm mục đích sinh lợi.
  • Quản lý doanh nghiệp: Bao gồm các hoạt động hoạch định, tổ chức, điều hành và kiểm soát nhằm đạt mục tiêu phát triển.
  • Môi trường kinh doanh: Bao gồm các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động và sự phát triển của doanh nghiệp như chính sách, thị trường, nguồn lực.
  • Phát triển bền vững: Sự phát triển đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại khả năng phát triển của các thế hệ tương lai.
  • Hỗ trợ doanh nghiệp: Các chính sách, chương trình hỗ trợ về vốn, kỹ thuật, đào tạo và thị trường từ nhà nước và các tổ chức liên quan.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu thống kê từ Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Kạn, báo cáo hoạt động của các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Phổ Yên giai đoạn 2015-2017, cùng các cuộc khảo sát, phỏng vấn sâu với chủ doanh nghiệp và cán bộ quản lý địa phương.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 50 doanh nghiệp nhỏ và vừa được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các loại hình doanh nghiệp và quy mô khác nhau. Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, phân tích so sánh tỷ lệ phần trăm, và phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ các vấn đề thực tiễn.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 7/2018 đến tháng 12/2019, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích, thảo luận kết quả và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và cơ cấu doanh nghiệp: Trong tổng số 72 doanh nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Phổ Yên, doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ chiếm gần 50%, chủ yếu là doanh nghiệp tư nhân (51,41%). Điều này cho thấy sự phân bố doanh nghiệp chủ yếu ở quy mô nhỏ, hạn chế về vốn và nguồn lực.

  2. Hiệu quả kinh doanh thấp: Lợi nhuận bình quân của các doanh nghiệp trong giai đoạn 2015-2017 rất thấp, năm 2017 chỉ đạt khoảng 162 triệu đồng, trong khi năm 2015 và 2016 còn âm. Tỷ lệ doanh nghiệp có lợi nhuận dương chiếm chưa đến 40%, phản ánh khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

  3. Khó khăn trong quản lý và tiếp cận nguồn lực: Hơn 60% doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc xây dựng hệ thống quản lý, định hướng phát triển và tiếp cận vốn vay ngân hàng. Các doanh nghiệp thiếu kỹ năng quản lý, công nghệ và thị trường, dẫn đến hiệu quả hoạt động thấp.

  4. Chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ: Mặc dù có các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng và đào tạo, nhưng việc triển khai chưa hiệu quả, nhiều doanh nghiệp chưa tiếp cận được các hỗ trợ này. Tỷ lệ doanh nghiệp được hỗ trợ về vốn và kỹ thuật dưới 30%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do quy mô doanh nghiệp nhỏ, nguồn vốn hạn chế, trình độ quản lý và công nghệ thấp. So với các nghiên cứu trong ngành quản lý kinh tế, kết quả này phù hợp với xu hướng chung của DNNVV tại các vùng nông thôn và miền núi, nơi điều kiện phát triển còn nhiều hạn chế.

Việc doanh nghiệp chủ yếu là tư nhân và siêu nhỏ cho thấy sự phân tán và thiếu liên kết trong chuỗi giá trị, làm giảm khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ doanh nghiệp theo quy mô và lợi nhuận qua các năm có thể minh họa rõ nét xu hướng này.

Chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ và thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả phát triển DNNVV. So sánh với các địa phương khác, huyện Phổ Yên cần tăng cường hơn nữa các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo và tiếp cận vốn.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh chính sách, nâng cao năng lực quản lý và phát triển thị trường cho DNNVV, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo về quản trị doanh nghiệp, kỹ năng kinh doanh và công nghệ cho chủ doanh nghiệp và cán bộ quản lý. Mục tiêu nâng cao trình độ quản lý cho ít nhất 70% doanh nghiệp trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện là Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các trung tâm đào tạo nghề.

  2. Mở rộng tiếp cận nguồn vốn ưu đãi: Thiết lập các quỹ bảo lãnh tín dụng dành riêng cho DNNVV, giảm thủ tục vay vốn và tăng cường hỗ trợ tư vấn tài chính. Mục tiêu tăng tỷ lệ doanh nghiệp tiếp cận vốn vay lên 50% trong 3 năm. Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tín dụng địa phương chịu trách nhiệm triển khai.

  3. Phát triển hệ thống hỗ trợ kỹ thuật và thị trường: Xây dựng các trung tâm hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn đổi mới công nghệ và phát triển thị trường cho DNNVV. Mục tiêu hỗ trợ kỹ thuật cho 60% doanh nghiệp trong 3 năm. Các sở ngành liên quan và hiệp hội doanh nghiệp phối hợp thực hiện.

  4. Hoàn thiện chính sách ưu đãi và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi: Rà soát, điều chỉnh các chính sách thuế, đất đai, thủ tục hành chính để tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV phát triển. Mục tiêu giảm thời gian và chi phí thủ tục hành chính xuống 30% trong 2 năm. UBND tỉnh và các cơ quan chức năng chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước: Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND huyện Phổ Yên có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng và điều chỉnh chính sách phát triển DNNVV phù hợp với thực tiễn địa phương.

  2. Chủ doanh nghiệp nhỏ và vừa: Nghiên cứu cung cấp thông tin về thực trạng, thách thức và các giải pháp phát triển, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực quản lý và tiếp cận nguồn lực.

  3. Các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Hiệp hội doanh nghiệp, các trung tâm tư vấn và đào tạo có thể dựa vào kết quả để thiết kế chương trình hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo và phát triển thị trường hiệu quả.

  4. Sinh viên và nhà nghiên cứu ngành quản lý kinh tế: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn phát triển DNNVV tại địa phương miền núi, giúp mở rộng hiểu biết và nghiên cứu sâu hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa được định nghĩa như thế nào theo Luật Doanh nghiệp 2014?
    DNNVV là doanh nghiệp có quy mô vốn và lao động nhỏ, hoạt động liên tục nhằm mục đích sinh lợi, có tài sản và trụ sở giao dịch ổn định theo quy định pháp luật.

  2. Tại sao lợi nhuận của DNNVV tại huyện Phổ Yên còn thấp?
    Nguyên nhân chính là do quy mô nhỏ, hạn chế về vốn, trình độ quản lý và công nghệ thấp, cùng với khó khăn trong tiếp cận thị trường và nguồn lực hỗ trợ.

  3. Các chính sách hỗ trợ hiện nay có hiệu quả không?
    Mặc dù có nhiều chính sách ưu đãi về thuế, đất đai và tín dụng, nhưng việc triển khai chưa đồng bộ và nhiều doanh nghiệp chưa tiếp cận được các hỗ trợ này.

  4. Làm thế nào để doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng lực quản lý?
    Thông qua các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị, kỹ năng kinh doanh và đổi mới công nghệ, đồng thời tăng cường tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật.

  5. Vai trò của quỹ bảo lãnh tín dụng đối với DNNVV là gì?
    Quỹ bảo lãnh tín dụng giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận vốn vay dễ dàng hơn, giảm rủi ro cho ngân hàng và thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh.

Kết luận

  • DNNVV tại huyện Phổ Yên chủ yếu là doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ, với quy mô vốn và lao động hạn chế.
  • Hiệu quả kinh doanh thấp, lợi nhuận năm 2017 chỉ đạt khoảng 162 triệu đồng, phản ánh nhiều khó khăn trong quản lý và phát triển.
  • Các chính sách hỗ trợ chưa được triển khai đồng bộ, doanh nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận vốn và kỹ thuật.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo nâng cao năng lực quản lý, mở rộng tiếp cận vốn, phát triển hệ thống hỗ trợ kỹ thuật và hoàn thiện chính sách ưu đãi.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy phát triển DNNVV bền vững đến năm 2023.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, giám sát và đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời. Chủ doanh nghiệp nên chủ động tham gia các chương trình đào tạo và tận dụng các chính sách hỗ trợ hiện có nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.