Luận án tiến sĩ ngữ văn: Khám phá kịch Lưu Quang Vũ như một dụ ngôn văn học

Trước năm 1986, kịch Lưu Quang Vũ được nghiên cứu chủ yếu qua các bài viết trên tạp chí Sân khấu. Các nhà phê bình như Hồng Việt và Vũ Đình Phòng đã đánh giá các vở kịch của ông qua góc nhìn hiện thực và giá trị xã hội. Ví dụ, Vũ Đình Phòng trong bài viết về 'Cô gái đội mũ nồi xám' đã nhấn mạnh ưu điểm của vở kịch là đề cập đến vấn đề của lớp trẻ, nhưng cũng chỉ ra hạn chế về giá trị hiện thực. Các bài viết này phản ánh sự dè dặt trong đánh giá kịch của Lưu Quang Vũ trong bối cảnh văn hóa thời kỳ đó.

Sau năm 1986, với sự đổi mới trong tư tưởng và văn hóa, nghiên cứu về kịch Lưu Quang Vũ trở nên sâu sắc và đa chiều hơn. Các nhà phê bình như Nguyễn Thị Minh Thái đã phân tích kịch của ông qua các vở như 'Nguồn sáng trong đời' và 'Người trong cõi nhớ', nhấn mạnh vào giá trị nghệ thuật và thông điệp nhân văn. Các bài viết này không chỉ khẳng định tài năng của Lưu Quang Vũ mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về tính dụ ngôn trong kịch của ông.

Phần này phân tích sự tương đồng và khác biệt giữa ngụ ngôn và dụ ngôn. Trong khi ngụ ngôn thường mang tính giáo huấn trực tiếp, dụ ngôn lại sử dụng các biểu tượng và ẩn dụ để truyền tải thông điệp. Kịch Lưu Quang Vũ được xem như một ví dụ điển hình của dụ ngôn văn học, nơi các chủ đề phức tạp được thể hiện qua hệ thống biểu tượng và phân vai.

Chiến lược giao tiếp dụ ngôn trong kịch Lưu Quang Vũ được thể hiện qua việc sử dụng các biểu tượng như ánh sáng, bóng tối, lửa, và giấc mơ. Các biểu tượng này không chỉ làm sâu sắc thêm nội dung tác phẩm mà còn tạo ra sự đa nghĩa, kích thích tư duy của người đọc và khán giả. Phương thức giao tiếp này giúp kịch của Lưu Quang Vũ vượt qua giới hạn của thời đại, trở thành tác phẩm có giá trị lâu bền.

Chủ đề về sự băng hoại các giá trị đạo đức được thể hiện rõ trong kịch Lưu Quang Vũ qua các vở như 'Hồn Trương Ba, da hàng thịt'. Tác phẩm này phản ánh sự xung đột giữa cái thiện và cái ác, cũng như sự tha hóa của con người trong xã hội hiện đại. Qua dụ ngôn, Lưu Quang Vũ đã khắc họa sâu sắc những vấn đề đạo đức và nhân sinh, tạo nên giá trị lâu bền cho tác phẩm.

Chủ đề niềm tin vào cuộc đời được thể hiện qua các vở kịch như 'Tôi và chúng ta', nơi Lưu Quang Vũ khẳng định niềm tin vào những giá trị cốt lõi của con người và xã hội. Qua dụ ngôn, ông đã truyền tải thông điệp về sự lạc quan và hy vọng, đồng thời phản ánh những thách thức trong quá trình đổi mới và phát triển của đất nước.

Phương thức phân vai trong kịch Lưu Quang Vũ được thể hiện qua việc sắp xếp các nhân vật và hành động kịch. Qua phân vai, Lưu Quang Vũ đã tạo ra sự xung đột và phát triển cốt truyện, đồng thời truyền tải thông điệp dụ ngôn một cách hiệu quả. Phương thức này giúp kịch của ông trở nên sinh động và hấp dẫn, thu hút sự quan tâm của khán giả.

Hệ thống biểu tượng trong kịch Lưu Quang Vũ bao gồm ánh sáng, bóng tối, lửa, và giấc mơ. Các biểu tượng này không chỉ làm sâu sắc thêm nội dung tác phẩm mà còn tạo ra sự đa nghĩa, kích thích tư duy của người đọc và khán giả. Qua chuyển nghĩa, Lưu Quang Vũ đã truyền tải thông điệp dụ ngôn một cách tinh tế và hiệu quả.