Luận án tiến sĩ về Ngân hàng Đông Dương trong thời kỳ thực dân hóa của Pháp tại Việt Nam (1875-1954)

• Tác giả: Dương Tô Quốc Thái
• Người hướng dẫn: PGS. Hà Minh Hồng
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
• Đề tài: Ngân hàng Đông Dương trong quá trình thực dân hóa của Pháp ở Việt Nam (1875-1954)
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
• 1.1. Một số khái niệm sử dụng trong luận án
• 1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 1.2.1. Nhóm công trình nghiên cứu lý luận chung về ngân hàng
• 1.2.2. Nhóm công trình nghiên cứu tình hình kinh tế-tài chính-tiền tệ ở Việt Nam từ năm 1862 đến năm 1954
• 1.2.3. Nhóm công trình nghiên cứu về Ngân hàng Đông Dương trong quá trình thực dân hóa của Pháp ở Việt Nam giai đoạn 1875 đến 1954
• 1.2.4. Nhóm công trình nghiên cứu về tác động của tình hình đến hoạt động của Ngân hàng Đông Dương trong thời kỳ thực dân hóa
• 1.3. Tình hình nghiên cứu nước ngoài
• 1.3.1. Nhóm công trình nghiên cứu về kinh tế-tài chính-tiền tệ và ngân hàng trong thời kỳ Pháp thuộc ở Việt Nam
• 1.3.2. Nhóm công trình nghiên cứu về Ngân hàng Đông Dương từ năm 1875 đến năm 1954
• 1.4. Những vấn đề đặt ra và kế thừa cho luận án
• 1.4.1. Những kết quả nghiên cứu đi trước và kế thừa
• 1.4.2. Những vấn đề đặt ra tiếp tục nghiên cứu trong luận án
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 2. NGÂN HÀNG ĐÔNG DƯƠNG RA ĐỜI TRONG CÔNG CUỘC XÂM LƯỢC VÀ BÌNH ĐỊNH CỦA THỰC DÂN PHÁP Ở VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1875 - 1896
• 2.1. Thực dân pháp xâm lược việt nam và sự ra đời của Ngân hàng Đông Dương
• 2.2. Thực dân Pháp gây chiến tranh xâm lược Việt Nam
• 2.3. Sự ra đời Ngân hàng Đông Dương
• 2.4. Ngân hàng Đông Dương tài trợ về tài chính cho thực dân pháp mở rộng chiến tranh xâm lược giai đoạn 1875 đến 1896
• 2.5. Ngân hàng Đông Dương và chi nhánh tại Sài Gòn trong chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp giai đoạn 1875 đến 1896
• 2.6. Ngân hành Đông Dương tài trợ tài chính cho thực dân Pháp mở rộng chiến tranh giai đoạn 1875 đến 1896
• 2.7. Tiểu kết chương 2
• 3. NGÂN HÀNG ĐÔNG DƯƠNG THÚC ĐẨY CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA Ở VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1897-1945
• 3.1. Quá trình khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam giai đoạn 1897 đến 1945
• 3.1.1. Giai đoạn từ năm 1897 đến năm 1914
• 3.1.2. Giai đoạn từ năm 1914 đến năm 1918
• 3.1.3. Giai đoạn từ năm 1919 đến năm 1929
• 3.1.4. Giai đoạn từ năm 1929 đến năm 1939
• 3.1.5. Giai đoạn từ năm 1940 đến năm 1945
• 3.2. Ngân hàng Đông Dương mở rộng hoạt động và vai trò tư bản tài chính trong công cuộc khai thác thuộc địa giai đoạn 1897-1945
• 3.3. Sự phát triển hệ thống Ngân hàng Đông Dương trong quá trình khai thác thuộc địa của thực dân Pháp
• 3.4. Những hoạt động chính yếu của Ngân hàng Đông Dương trong quá trình thực dân Pháp khai thác thuộc địa ở Việt Nam
• 3.5. Tiểu kết chương 3
• 4. NGÂN HÀNG ĐÔNG DƯƠNG TRONG THỜI KỲ THỰC DÂN PHÁP TÁI XÂM LƯỢC VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1945-1954
• 4.1. Thực dân Pháp tham vọng tái lập chế độ thuộc địa sau chiến tranh thế giới thứ hai
• 4.2. Hoàn cảnh và điều kiện mới của quá trình tái lập thuộc địa sau chiến tranh thế giới II
• 4.3. Quá trình chiến tranh tái lập chế độ thuộc địa giai đoạn 1945-1950
• 4.4. Thực dân Pháp lệ thuộc vào Mỹ trong âm mưu kéo dài chiến tranh giai đoạn 1950-1954
• 4.5. Vai trò Ngân hàng Đông Dương trong hoàn cảnh mới sau chiến tranh thế giới thứ 2
• 4.6. Những thay đổi của hệ thống Ngân hàng Đông Dương sau chiến tranh thế giới 2
• 4.7. Duy trì các chi nhánh Ngân hàng Đông Dương ở Việt Nam
• 4.8. Sự cấu kết của giới tư bản tài chính trong Ngân hàng Đông Dương và giới hiếu chiến trong chiến tranh xâm lược Việt Nam
• 4.9. Hoạt động của Ngân hàng đông Dương trong chiến tranh của thực dân Pháp ở việt Nam giai đoạn 1945 đến 1954
• 4.10. Tiếp tục phát hành giấy bạc Đông Dương
• 4.11. Các hoạt động chèn ép Ngân khố Liên bang Đông Dương, buôn lậu vàng, chiết khấu gian lận và đầu cơ tỷ giá hối đoái của Ngân hàng Đông Dương
• 4.12. Hỗ trợ cho quân đội Pháp trong chiến tranh tái xâm lược Việt Nam
• 4.13. Chuyển ngân các nguồn vốn của Pháp ra khỏi Việt Nam
• 4.14. Trợ giúp cho Viện Phát hành tiền tệ của các Quốc gia Liên kết Việt Nam - Lào - Campuchia
• 4.15. Các chi nhánh Ngân hàng Đông Dương ở Việt Nam kết thúc vai trò lịch sử
• 4.16. Tiểu kết chương 4
• NHỮNG CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Bảng 2. Cơ cấu tổ chức Ngân hàng Đông Dương lúc sơ khởi năm 1875
• Bảng. Tiền lãi và hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Đông Dương trong vùng đất thuộc Pháp ở hải ngoại và ở nước ngoài
• Bảng. Thời gian điều chỉnh vốn điều lệ của Ngân hàng Đông Dương (1931-1946)
• Bảng. Số lượng tiền tệ phát hành và tồn quỹ kim khí đảm bảo trong lưu thông tiền tệ tại Đông Dương từ năm (1913-1920), đồng bạc Đông Dương: ký hiệu “P”
• Bảng. Tỷ giá hối đối của đồng bạc Đông Dương so với các ngoại tệ khác tại Sài Gòn (1939-1953), đồng bạc Đông Dương: ký hiệu “P”
• Bảng. Số tiền lãi Ngân hàng Đông Dương thu được trong hai năm tài khóa (1928-1929)
• Bảng. Kết quả thu hồi vốn, lãi của hệ thống các CPA từ (1931-1944)
• Bảng. Sự tiến triển của tiền lãi ròng do một số công ty vô danh công bố và thực hiện
• Bảng. Các dịch vụ tài chính của Ngân hàng Đông Dương từ 1919-1922
• Bảng. Các loại công thải và công trái phát hành tại Đông Dương từ (1896-1939)
• Bảng. Sự chuyển biến sức mua theo thời giá của tiền lương theo giá cả sinh hoạt ở Đông Dương trong giai đoạn 1926-1933 (theo chỉ số 100 của năm 1925)
• Bảng. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Đông Dương (1929-1938)
• Bảng. Số lượng tiền giấy lưu thông tại Việt Nam từ năm (1939-1945)
• Bảng. Số lượng tiền giấy lưu hành trên lãnh thổ Đông Dương từ (1946- 1953)

I. Tổng quan về Ngân hàng Đông Dương và quá trình thực dân hóa của Pháp tại Việt Nam

Ngân hàng Đông Dương được thành lập năm 1875 tại Paris, là công cụ tài chính quan trọng trong quá trình thực dân hóa của Pháp tại Việt Nam. Với các đặc quyền như phát hành tiền giấy, kinh doanh thương mại và đầu tư tài chính, Ngân hàng Đông Dương đã hỗ trợ đắc lực cho Pháp trong việc xâm lược và khai thác thuộc địa. Luận án tiến sĩ này tập trung phân tích vai trò của Ngân hàng Đông Dương trong giai đoạn 1875-1954, từ việc tài trợ chiến tranh đến thúc đẩy khai thác thuộc địa.

1.1. Sự ra đời và vai trò ban đầu của Ngân hàng Đông Dương

Ngân hàng Đông Dương được thành lập vào ngày 21/01/1875, với sự hỗ trợ của các nhà tài phiệt Pháp. Ngân hàng này được Chính phủ Pháp trao đặc quyền phát hành tiền giấy và kinh doanh tại Đông Dương. Trong giai đoạn đầu, Ngân hàng Đông Dương đã tài trợ tài chính cho các cuộc chiến tranh xâm lược của Pháp tại Việt Nam, đặc biệt là việc đánh chiếm Bắc Kỳ và Trung Kỳ từ năm 1883 đến 1884.

1.2. Ngân hàng Đông Dương trong quá trình khai thác thuộc địa

Từ năm 1897 đến 1945, Ngân hàng Đông Dương đóng vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy khai thác thuộc địa của Pháp tại Việt Nam. Ngân hàng đã hỗ trợ tài chính cho các dự án hạ tầng, khai thác mỏ và phát triển đồn điền. Đồng thời, Ngân hàng Đông Dương cũng kiểm soát nền kinh tế thông qua việc phát hành tiền tệ và điều tiết tín dụng.

II. Ngân hàng Đông Dương trong thời kỳ tái xâm lược của Pháp 1945 1954

Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục hỗ trợ Pháp trong nỗ lực tái xâm lược Việt Nam. Ngân hàng đã từ bỏ đặc quyền phát hành tiền giấy để hỗ trợ thành lập Viện Phát hành các quốc gia liên kết. Đồng thời, Ngân hàng Đông Dương tham gia vào các hoạt động tài chính phức tạp như chuyển ngân, buôn lậu vàng và hỗ trợ quân đội Pháp.

2.1. Vai trò của Ngân hàng Đông Dương trong chiến tranh tái xâm lược

Trong giai đoạn 1945-1954, Ngân hàng Đông Dương đã tích cực hỗ trợ Pháp trong việc tái xâm lược Việt Nam. Ngân hàng đã tham gia vào việc chuyển ngân các nguồn vốn từ Việt Nam về Pháp, đồng thời hỗ trợ tài chính cho các hoạt động quân sự của Pháp.

2.2. Kết thúc vai trò của Ngân hàng Đông Dương tại Việt Nam

Sau thất bại của Pháp tại Điện Biên Phủ năm 1954, Ngân hàng Đông Dương đã rút khỏi Việt Nam. Tuy nhiên, các tài liệu và hồ sơ của Ngân hàng vẫn được lưu trữ tại các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, là nguồn tư liệu quý giá cho các nghiên cứu lịch sử và kinh tế.

III. Đóng góp và ý nghĩa của luận án

Luận án tiến sĩ này không chỉ làm rõ vai trò của Ngân hàng Đông Dương trong quá trình thực dân hóa của Pháp tại Việt Nam, mà còn cung cấp những hiểu biết sâu sắc về lịch sử tài chính và kinh tế Việt Nam trong thế kỷ 19 và 20. Nghiên cứu này có giá trị thực tiễn trong việc xây dựng và phát triển hệ thống ngân hàng hiện đại tại Việt Nam.

3.1. Giá trị lịch sử và khoa học của luận án

Luận án đã tái hiện lại bức tranh toàn diện về hoạt động của Ngân hàng Đông Dương trong 80 năm, từ việc hỗ trợ chiến tranh xâm lược đến khai thác thuộc địa và tái xâm lược. Đây là nguồn tài liệu quý giá cho các nhà nghiên cứu lịch sử và kinh tế.

3.2. Ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu của luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc xây dựng chính sách tài chính và ngân hàng tại Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.