I. Tổng quan về Luận án Tiến sĩ
Luận án Tiến sĩ này tập trung nghiên cứu hoạt động của Công ty Đông Ấn Anh tại Xiêm trong thế kỷ XVII. Nghiên cứu này nhằm làm rõ quá trình thâm nhập, phát triển và suy tàn của công ty tại khu vực này. Luận án sử dụng các nguồn tư liệu gốc từ biên niên sử Xiêm và tài liệu lưu trữ của Công ty Đông Ấn Anh, cung cấp cái nhìn toàn diện về hoạt động thương mại và quan hệ quốc tế giữa Anh và Xiêm. Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc hiểu rõ lịch sử kinh tế và chính sách thương mại của cả hai quốc gia trong bối cảnh thực dân Anh mở rộng ảnh hưởng tại Đông Nam Á.
1.1. Lý do chọn đề tài
Luận án được thực hiện nhằm làm sáng tỏ vai trò của Công ty Đông Ấn Anh trong lịch sử thương mại quốc tế tại Xiêm thế kỷ XVII. Nghiên cứu này cũng nhằm phân tích chính sách đối ngoại của Xiêm trong việc ứng phó với sự gia tăng ảnh hưởng của các thế lực phương Tây. Thế kỷ XVII là giai đoạn quan trọng khi Xiêm trở thành điểm đến của nhiều thương nhân châu Âu, trong đó có Công ty Đông Ấn Anh. Việc nghiên cứu này giúp hiểu rõ hơn về lịch sử thực dân và giao thương tại khu vực.
1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung vào hoạt động thương mại của Công ty Đông Ấn Anh tại Xiêm từ năm 1612 đến 1688. Nghiên cứu phân tích các giai đoạn thăng trầm của công ty, từ thời kỳ thử nghiệm đến khi đóng cửa thương điếm. Phạm vi nghiên cứu bao gồm cả quan hệ Anh-Xiêm và ảnh hưởng văn hóa của người Anh tại Xiêm.
II. Sự thành lập và hoạt động của Công ty Đông Ấn Anh
Công ty Đông Ấn Anh được thành lập năm 1600, đánh dấu sự khởi đầu của thương mại quốc tế Anh tại châu Á. Trong thế kỷ XVII, công ty đã thiết lập các thương điếm tại nhiều quốc gia, bao gồm Xiêm. Luận án phân tích quá trình thâm nhập của công ty vào Xiêm, từ những liên hệ đầu tiên năm 1612 đến việc mở rộng thương mại và ngoại giao dưới thời vua Narai (1656-1688).
2.1. Giai đoạn thử nghiệm 1612 1623
Giai đoạn này đánh dấu sự xuất hiện của Công ty Đông Ấn Anh tại Xiêm với phái đoàn Thomas Essington. Quan hệ Anh-Xiêm ban đầu diễn ra tương đối yên bình, nhưng các nhân viên thương điếm thường xuyên tham gia thương mại tư nhân, gây ảnh hưởng đến lợi ích của công ty. Luận án chỉ ra những thách thức mà công ty phải đối mặt trong giai đoạn này.
2.2. Giai đoạn mở rộng 1659 1682
Dưới thời vua Narai, Công ty Đông Ấn Anh đã mở rộng thương mại và ngoại giao tại Xiêm. Luận án phân tích các đợt thanh tra thương điếm năm 1678 và 1681, cũng như sự cạnh tranh với các thế lực phương Tây khác như Hà Lan và Pháp. Giai đoạn này cũng chứng kiến sự gia tăng ảnh hưởng văn hóa của người Anh tại Xiêm.
III. Suy tàn và đóng cửa thương điếm
Luận án phân tích nguyên nhân dẫn đến sự suy tàn của Công ty Đông Ấn Anh tại Xiêm vào cuối thế kỷ XVII. Áp lực cạnh tranh từ Pháp và sự thất bại trong việc khôi phục thương mại đã khiến công ty quyết định đóng cửa thương điếm năm 1685. Luận án cũng chỉ ra những bài học từ sự thất bại này trong bối cảnh lịch sử thực dân và thương mại quốc tế.
3.1. Áp lực cạnh tranh với Pháp
Sự gia tăng ảnh hưởng của Pháp tại Xiêm trong thập niên 1680 đã tạo ra áp lực lớn đối với Công ty Đông Ấn Anh. Luận án phân tích vai trò của Constance Phaulkon, một nhân vật quan trọng trong việc chuyển hướng hợp tác từ Anh sang Pháp. Điều này đã góp phần dẫn đến sự suy tàn của công ty tại Xiêm.
3.2. Đóng cửa thương điếm và hậu quả
Năm 1685, Công ty Đông Ấn Anh chính thức đóng cửa thương điếm tại Xiêm. Luận án chỉ ra những hậu quả của quyết định này đối với quan hệ Anh-Xiêm và lịch sử thương mại của cả hai quốc gia. Sự kiện này cũng đánh dấu sự kết thúc của một chương quan trọng trong lịch sử thực dân Anh tại Đông Nam Á.
