Luận án tiến sĩ: Ảnh hưởng của nhóm phi chính thức đến hành vi sai lệch học sinh THPT Hà Nội

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. Tính cấp thiết của đề tài

0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

0.3. Đối tượng nghiên cứu và Phạm vi nghiên cứu của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. Nhận diện nhóm phi chính thức trong thanh thiếu niên

1.2. Ảnh hưởng của nhóm phi chính thức đối với thanh thiếu niên

1.3. Hành vi sai lệch của thanh thiếu niên

1.4. Các biểu hiện hành vi sai lệch của thanh thiếu niên

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng hành vi sai lệch của thanh thiếu niên

1.6. Nhận định chung

1.7. Tiểu kết chương 1

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Khái niệm cơ bản sử dụng trong luận án

2.1.1. Khái niệm Nhóm phi chính thức

2.1.2. Khái niệm Việc tham gia nhóm phi chính thức trong học sinh trung học phổ thông

2.1.3. Khái niệm Hành vi sai lệch

2.2. Các lý thuyết áp dụng trong nghiên cứu

2.2.1. Lý thuyết sinh thái xã hội

2.2.2. Lý thuyết kết giao khác biệt

2.2.3. Lý thuyết tương tác xã hội

2.3. Đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về giáo dục đạo đức – pháp luật cho học sinh trung học phổ thông

2.4. Phương pháp nghiên cứu của luận án

2.4.1. Phương pháp chọn mẫu và mô tả không gian mẫu

2.4.2. Phương pháp thu thập và xử lý thông tin

2.5. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG THAM GIA NHÓM PHI CHÍNH THỨC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

3.1. Một số đặc điểm của học sinh trung học phổ thông tham gia nghiên cứu

3.2. Việc tham gia nhóm phi chính thức của học sinh trung học phổ thông

3.3. Kiểu nhóm phi chính thức, Mục đích tham gia nhóm của học sinh trung học phổ thông

3.4. Vai trò tham gia, Cách thức tham gia và Quy định trong nhóm phi chính thức

3.5. Tương tác trong và ngoài nhóm phi chính thức

3.6. Mối quan tâm được chia sẻ và những hoạt động thông thường của nhóm phi chính thức

3.6.1. Mối quan tâm được chia sẻ giữa các thành viên nhóm phi chính thức

3.6.2. Hoạt động thông thường của nhóm phi chính thức

3.7. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG HÀNH VI SAI LỆCH CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THAM GIA CÙNG NHÓM PHI CHÍNH THỨC

4.1. Mô tả chung về hành vi sai lệch cùng nhóm phi chính thức của học sinh trung học phổ thông

4.2. Một số dạng hành vi sai lệch của nhóm phi chính thức trong học sinh trung học phổ thông

4.3. Hành vi nguy cơ khi tham gia giao thông đường bộ cùng nhóm phi chính thức của học sinh trung học phổ thông

4.4. Hành vi nguy cơ đối với trật tự xã hội cùng nhóm phi chính thức của học sinh trung học phổ thông

4.5. Hành vi bạo lực học đường cùng nhóm phi chính thức của học sinh trung học phổ thông

4.6. Ứng xử của nhóm phi chính thức với thành viên có hành vi sai lệch

4.7. Mô hình hồi quy logistic về hành vi sai lệch cùng nhóm phi chính thức của học sinh trung học phổ thông

4.8. Tiểu kết chương 4

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

I. Giới thiệu và tính cấp thiết của đề tài

Luận án tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của nhóm phi chính thức đến hành vi sai lệch của học sinh THPT Hà Nội. Đề tài này có tính cấp thiết cao do sự gia tăng các hành vi lệch chuẩn trong lứa tuổi thanh thiếu niên, đặc biệt là ở môi trường học đường. Nhóm phi chính thức được xem là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hành vi tiêu cực của học sinh, bao gồm bạo lực học đường, hành vi nguy cơ trong giao thông và các hành vi đạo đức không phù hợp. Nghiên cứu này nhằm làm rõ mối quan hệ giữa nhóm bạn bè và hành vi sai lệch, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý học sinh hiệu quả hơn.

1.1. Bối cảnh nghiên cứu

Học sinh THPT đang trong giai đoạn phát triển tâm lý tuổi teen, dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường học đường và nhóm bạn bè. Nhóm phi chính thức thường không được quản lý chặt chẽ, dẫn đến các hành vi tiêu cực như bạo lực học đường và hành vi nguy cơ. Nghiên cứu này được thực hiện tại 5 trường THPT ở Hà Nội, bao gồm các quận Ba Đình, Đống Đa và Thanh Xuân, nhằm đánh giá tác động tâm lý của nhóm phi chính thức đến hành vi học sinh.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chính của luận án là phân tích ảnh hưởng xã hội của nhóm phi chính thức đến hành vi sai lệch của học sinh THPT. Nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp giáo dục học sinh và quản lý học sinh hiệu quả hơn, nhằm giảm thiểu các hành vi lệch chuẩn trong môi trường học đường.

II. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng các lý thuyết như lý thuyết sinh thái xã hội, lý thuyết kết giao khác biệt và lý thuyết tương tác xã hội để phân tích ảnh hưởng của nhóm phi chính thức đến hành vi sai lệch. Các khái niệm như nhóm phi chính thức, hành vi sai lệch và tâm lý học đường được định nghĩa rõ ràng. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phỏng vấn sâu, khảo sát và phân tích dữ liệu từ 448 học sinh THPT tại Hà Nội.

2.1. Khái niệm cơ bản

Nhóm phi chính thức được định nghĩa là các nhóm bạn bè không chính thức, không được quản lý bởi nhà trường. Hành vi sai lệch bao gồm các hành vi không tuân thủ chuẩn mực xã hội, như bạo lực học đường và hành vi nguy cơ. Tâm lý học đường được sử dụng để phân tích tác động tâm lý của nhóm phi chính thức đến hành vi học sinh.

2.2. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu với học sinh, giáo viên và phụ huynh, cùng với khảo sát 448 học sinh THPT tại Hà Nội. Dữ liệu được phân tích bằng mô hình hồi quy logistic để đánh giá mối quan hệ giữa nhóm phi chính thức và hành vi sai lệch.

III. Thực trạng tham gia nhóm phi chính thức của học sinh THPT

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm phi chính thức có ảnh hưởng đáng kể đến hành vi học sinh. Các nhóm này thường có mục đích tham gia đa dạng, từ giải trí đến hỗ trợ học tập. Tuy nhiên, tương tác trong nhóm thường dẫn đến các hành vi tiêu cực như bạo lực học đường và hành vi nguy cơ. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng quy định trong nhóm và mức độ giao lưu với các nhóm khác có ảnh hưởng lớn đến hành vi sai lệch.

3.1. Đặc điểm nhóm phi chính thức

Các nhóm phi chính thức thường được hình thành dựa trên sở thích chung, như âm nhạc, thể thao hoặc học tập. Mục đích tham gia của học sinh thường là tìm kiếm sự hỗ trợ và giải trí. Tuy nhiên, tương tác trong nhóm thường dẫn đến các hành vi tiêu cực, đặc biệt là bạo lực học đường.

3.2. Tương tác trong nhóm

Tương tác trong nhóm thường diễn ra thông qua các hoạt động giải trí và học tập. Tuy nhiên, mức độ giao lưu với các nhóm khác thường dẫn đến các hành vi nguy cơ, như tham gia giao thông không an toàn và hành vi bạo lực.

IV. Thực trạng hành vi sai lệch của học sinh THPT

Nghiên cứu chỉ ra rằng hành vi sai lệch của học sinh THPT thường liên quan đến nhóm phi chính thức. Các hành vi nguy cơ như tham gia giao thông không an toàn, hành vi bạo lực và hành vi đạo đức không phù hợp thường xảy ra khi học sinh tham gia các nhóm này. Mô hình hồi quy logistic cho thấy tác động tâm lý của nhóm phi chính thức là yếu tố quan trọng dẫn đến hành vi sai lệch.

4.1. Hành vi nguy cơ

Các hành vi nguy cơ như tham gia giao thông không an toàn và hành vi bạo lực thường xảy ra khi học sinh tham gia nhóm phi chính thức. Nghiên cứu chỉ ra rằng tác động tâm lý của nhóm là yếu tố chính dẫn đến các hành vi tiêu cực này.

4.2. Hành vi bạo lực học đường

Hành vi bạo lực học đường thường xảy ra khi học sinh tham gia các nhóm phi chính thức. Nghiên cứu cho thấy tương tác trong nhóm và mức độ giao lưu với các nhóm khác là yếu tố quan trọng dẫn đến hành vi bạo lực.

V. Kết luận và khuyến nghị

Luận án kết luận rằng nhóm phi chính thức có ảnh hưởng đáng kể đến hành vi sai lệch của học sinh THPT. Các hành vi tiêu cực như bạo lực học đường và hành vi nguy cơ thường xảy ra khi học sinh tham gia các nhóm này. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp giáo dục học sinh và quản lý học sinh hiệu quả hơn, nhằm giảm thiểu hành vi sai lệch trong môi trường học đường.

5.1. Khuyến nghị giáo dục

Nghiên cứu đề xuất tăng cường giáo dục đạo đức và giáo dục học sinh về tác động của nhóm phi chính thức đến hành vi học sinh. Các chương trình giáo dục nên tập trung vào việc giảm thiểu hành vi tiêu cực và thúc đẩy hành vi xã hội tích cực.

5.2. Khuyến nghị quản lý

Nghiên cứu đề xuất tăng cường quản lý học sinh và giám sát các nhóm phi chính thức trong trường học. Các biện pháp quản lý nên tập trung vào việc giảm thiểu hành vi sai lệch và thúc đẩy hành vi đạo đức phù hợp.

Luận án tiến sĩ xã hội học: Tác động của nhóm phi chính thức đến hành vi sai lệch của học sinh THPT tại Hà Nội