Nghiên cứu đặc điểm sinh học và kỹ thuật trồng cây Hoàng đằng tại Quảng Ninh

• Tác giả: Phạm Hữu Hạnh
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Huy Sơn
• Trường học: Trường Đại Học Lâm Nghiệp
• Chuyên ngành: Lâm Học
• Đề tài: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và kỹ thuật gây trồng cây Hoàng đằng (Fibraurea tinctoria Lour) tại huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ Khoa Học Lâm Nghiệp
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• Lời cam đoan
• Danh mục các từ viết tắt
• Danh mục các bảng
• Danh mục các biểu
• Danh mục các hình
• 1. Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.1.1. Tài nguyên cây thuốc và công tác bảo tồn trên thế giới
• 1.1.2. Nghiên cứu kỹ thuật nhân giống và gây trồng cây thuốc
• 1.1.3. Tình hình nghiên cứu về cây Hoàng đằng
• 1.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước
• 1.2.1. Tài nguyên cây thuốc và hoạt động bảo tồn ở Việt Nam
• 1.2.2. Nghiên cứu về nhân giống
• 1.2.3. Nghiên cứu về kỹ thuật gây trồng
• 1.2.4. Tình hình nghiên cứu về loài Hoàng đằng
• 2. Chương 2: MỤC TIÊU, NỘI DUNG, GIỚI HẠN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Mục tiêu chung
• 2.2. Mục tiêu cụ thể
• 2.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 2.4. Nội Dung nghiên cứu
• 2.4.1. Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học của cây Hoàng đằng
• 2.4.2. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân giống cây Hoàng đằng
• 2.4.3. Bước đầu đánh giá khả năng sinh trưởng của cây Hoàng đằng trồng tại Hoành Bồ - Quảng Ninh
• 2.4.4. Đề xuất một số biện pháp kỹ thuật nhân giống và gây trồng cây Hoàng đằng
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Phương pháp chung
• 2.5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
• 3. Chương 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN – KINH TẾ - XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 3.1. Điều kiện tự nhiên
• 3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 3.2.1. Điều kiện dân sinh
• 3.2.2. Điều kiện kinh tế
• 3.2.3. Cơ sở hạ tầng
• 3.3. Đánh giá về những thuận lợi và khó khăn
• 4. Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Đặc điểm lâm phần nơi có Hoàng đằng phân bố tự nhiên
• 4.1.1. Đặc điểm tầng cây cao
• 4.1.2. Đặc điểm tái sinh
• 4.1.3. Đặc điểm đất đai, địa hình nơi Hoàng đằng phân bố tự nhiên
• 4.2. Khả năng sinh trưởng của cây Hoàng đằng trong tự nhiên
• 4.3. Đặc điểm vật hậu và hình thái các bộ phận cây của Hoàng đằng
• 4.4. Kỹ thuật nhân giống
• 4.4.1. Kỹ thuật nhân giống hữu tính
• 4.4.1.1. Ảnh hưởng của ánh sáng đến sinh trưởng cây con hữu tính trong giai đoạn vườn ươm
• 4.4.1.2. Ảnh hưởng của phân bón thúc đến khả năng sinh trưởng của cây con hữu tính trong giai đoạn vườn ươm
• 4.4.2. Kết quả nhân giống vô tính bằng phương pháp giâm hom
• 4.5. Kết quả bước đầu về khả năng sinh trưởng của cây Hoàng đằng trồng tại Hoành Bồ - Quảng Ninh
• 4.5.1. Đặc điểm đất nơi trồng
• 4.5.2. Đặc điểm thực bì trước khi trồng và độ tàn che đã xử lý trước khi trồng
• 4.5.3. Tiêu chuẩn cây con và kỹ thuật trồng
• 4.5.4. Khả năng sinh trưởng của cây Hoàng đằng
• 4.6. Đề xuất một số biện pháp kỹ thuật nhân giống và trồng cây loài Hoàng đằng dưới tán rừng
• 4.6.1. Nhân giống bằng phương pháp hữu tính và vô tính
• 4.6.2. Kỹ thuật gây trồng cây Hoàng đằng dưới tán rừng tự nhiên
• KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Khám phá Hoàng đằng Đặc điểm và giá trị cây dược liệu quý

Hoàng đằng, với tên khoa học là Fibraurea tinctoria Lour, là một loài cây dược liệu quý thuộc họ Tiết dê (Menispermaceae). Đây là dạng dây leo thân gỗ, có thể dài tới 10 mét, phân bố chủ yếu trong các khu rừng thứ sinh ở vùng núi thấp và trung bình. Đặc điểm nổi bật nhất của loài cây này là phần thân và rễ có gỗ màu vàng tươi đặc trưng, do chứa hàm lượng cao các alkaloid, trong đó quan trọng nhất là berberin. Trong y học cổ truyền, Hoàng đằng được xem là một vị thuốc nam quan trọng, một loại kháng sinh thực vật tự nhiên với nhiều công dụng giá trị. Từ lâu, các bộ phận của cây, đặc biệt là thân rễ Hoàng đằng, đã được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến đường ruột, viêm nhiễm và các vấn đề về da. Theo mô tả của Joannis de Loureiro (1790) trong tập Quần thực vật Đàng Trong, Hoàng đằng có lá mọc so le, hình trái xoan, mặt trên bóng và có 3 gân chính rõ rệt. Hoa của cây nhỏ, màu vàng chanh, mọc thành chùm ở phần thân già. Quả khi chín có màu vàng, chứa một hạt duy nhất. Loài cây này được Sách đỏ Việt Nam (1996) ghi nhận và khuyến cáo bảo vệ do nguy cơ cạn kiệt từ việc khai thác quá mức. Giá trị kinh tế và y học của Hoàng đằng không chỉ nằm ở việc sử dụng trực tiếp mà còn là nguồn nguyên liệu để chiết xuất Palmatin, một hoạt chất được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất thuốc nhỏ mắt và các chế phẩm hỗ trợ chữa bệnh tiêu hóa. Sự kết hợp giữa tri thức bản địa và các nghiên cứu khoa học hiện đại đã khẳng định vị thế của Hoàng đằng như một nguồn tài nguyên dược liệu chiến lược, đòi hỏi các giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững.

1.1. Nhận diện đặc điểm sinh thái của Fibraurea tinctoria

Hoàng đằng (Fibraurea tinctoria) là cây ưa sáng nhưng có khả năng chịu bóng nhất định, thường phát triển mạnh mẽ dưới tán rừng thưa hoặc bìa rừng. Nghiên cứu tại Quảng Ninh và Vĩnh Phúc cho thấy, cây thường mọc ở vùng có độ cao dưới 1000m, trong các khu rừng thứ sinh ẩm, nơi có tầng đất dày và giàu mùn. Đặc điểm sinh thái nổi bật của loài này là khả năng leo bám vào các cây gỗ lớn để vươn lên nhận ánh sáng. Cây có khả năng tái sinh mạnh bằng chồi sau khi bị chặt phá, nhưng khả năng tái sinh từ hạt trong tự nhiên lại khá hiếm. Về vật hậu, cây ra hoa vào khoảng tháng 4-5 và quả chín vào tháng 11-12. Điều kiện đất đai lý tưởng cho Hoàng đằng là đất tơi xốp, thoát nước tốt, độ pH trung tính đến hơi axit. Các yếu tố này là cơ sở khoa học quan trọng để lựa chọn địa điểm và xây dựng kỹ thuật làm đất khi đưa cây vào trồng trọt.

1.2. Giá trị của Berberin và các hoạt chất kháng khuẩn

Giá trị dược liệu của Hoàng đằng chủ yếu đến từ hàm lượng cao các alkaloid, nổi bật là berberin, Palmatin, Jatrorrhizin. Theo các nghiên cứu hóa thực vật, hàm lượng palmatin trong thân cây có thể chiếm từ 1-3.5%. Các hoạt chất này mang lại đặc tính tiêu viêm, kháng khuẩn mạnh mẽ, giúp Hoàng đằng được mệnh danh là kháng sinh thực vật. Berberin có phổ kháng khuẩn rộng, hiệu quả trên nhiều loại vi khuẩn gây bệnh đường ruột như lỵ trực trùng và E.coli. Ngoài ra, các furanoditerpene glucosides trong cây còn được chứng minh có khả năng chống oxy hóa và ngăn cản sự phân bào, mở ra tiềm năng nghiên cứu trong điều trị ung thư. Chính nhờ những hợp chất quý giá này mà Hoàng đằng trở thành nguyên liệu chính để sản xuất nhiều loại thuốc tân dược và đông dược, đặc biệt là các sản phẩm chữa bệnh tiêu hóa.

II. Thách thức trong việc bảo tồn và nhân giống cây Hoàng đằng

Mặc dù là một cây dược liệu có giá trị cao, Hoàng đằng đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng trong công tác bảo tồn và phát triển. Vấn đề lớn nhất là sự suy giảm nhanh chóng về trữ lượng trong tự nhiên. Việc khai thác quá mức, liên tục trong nhiều năm để đáp ứng nhu cầu của ngành dược liệu đã khiến các quần thể Hoàng đằng hoang dã bị thu hẹp đáng kể. Nhiều khu vực trước đây có Hoàng đằng phân bố phong phú nay đã trở nên khan hiếm. Thêm vào đó, nạn phá rừng làm nương rẫy cũng góp phần làm mất đi môi trường sống tự nhiên của loài cây này. Thực trạng này đã đưa Hoàng đằng vào Sách đỏ Việt Nam từ năm 1996 với mức độ đe dọa bậc V (sẽ nguy cấp). Một thách thức khác đến từ chính đặc điểm sinh sản của cây. Theo nghiên cứu của Nguyễn Văn Tiến (1996), khả năng tái sinh bằng hạt của Hoàng đằng trong tự nhiên rất hiếm. Mặc dù cây có thể tái sinh chồi mạnh mẽ, việc nhân giống trên quy mô lớn để phục vụ sản xuất vẫn còn hạn chế. Các phương pháp nhân giống truyền thống chưa được chuẩn hóa, dẫn đến tỷ lệ thành công thấp và chất lượng cây giống không đồng đều. Việc thiếu các quy trình kỹ thuật chuẩn từ khâu chọn giống, gieo hạt Hoàng đằng, giâm cành Hoàng đằng đến chăm sóc cây con đã tạo ra một rào cản lớn cho việc phát triển các vùng trồng chuyên canh, khiến nguồn cung dược liệu vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khai thác tự nhiên, tạo ra một vòng luẩn quẩn khó phá vỡ.

2.1. Nguy cơ suy giảm trữ lượng vị thuốc nam trong tự nhiên

Hoàng đằng, một vị thuốc nam quan trọng, đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do khai thác không bền vững. Nhu cầu lớn về nguyên liệu chứa berberin đã thúc đẩy việc thu hái ồ ạt, không có kế hoạch tái tạo. Người dân thường khai thác cả thân, gốc và rễ, làm triệt tiêu khả năng tái sinh chồi của cây. Tình trạng này không chỉ làm giảm số lượng cá thể mà còn phá vỡ cấu trúc quần thể, làm suy giảm đa dạng di truyền. Việc thiếu các mô hình trồng trọt quy mô lớn khiến áp lực lên nguồn tài nguyên thiên nhiên ngày càng gia tăng. Để giải quyết vấn đề này, việc nghiên cứu và áp dụng các kỹ thuật nhân giống và canh tác tiên tiến là yêu cầu cấp bách.

2.2. Khó khăn trong kỹ thuật nhân giống và tỷ lệ nảy mầm

Công tác nhân giống Hoàng đằng gặp nhiều trở ngại. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nảy mầm tự nhiên của hạt rất thấp. Hạt giống sau khi thu hái cần được xử lý đúng cách để phá bỏ trạng thái ngủ nghỉ và tăng khả năng nảy mầm. Thí nghiệm của Phạm Hữu Hạnh (2014) chỉ ra rằng, việc xử lý hạt bằng nước ấm (2 sôi 3 lạnh) trong 8-10 giờ cho tỷ lệ nảy mầm cao nhất. Đối với nhân giống vô tính, kỹ thuật giâm cành Hoàng đằng tuy khả thi nhưng phụ thuộc nhiều vào chất kích thích ra rễ, mùa vụ và điều kiện chăm sóc. Việc chưa có một quy trình kỹ thuật hoàn chỉnh và phổ biến rộng rãi khiến việc sản xuất cây giống chất lượng cao, số lượng lớn còn gặp nhiều khó khăn.

III. Hướng dẫn kỹ thuật nhân giống cây Hoàng đằng hiệu quả nhất

Để giải quyết những thách thức trong việc bảo tồn, việc nắm vững kỹ thuật trồng và nhân giống cây Hoàng đằng là yếu tố then chốt. Có hai phương pháp nhân giống chính được áp dụng thành công là nhân giống hữu tính (bằng hạt) và nhân giống vô tính (bằng giâm cành). Mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với các mục tiêu sản xuất khác nhau. Nhân giống hữu tính giúp tạo ra thế hệ cây con có sự đa dạng di truyền, thích ứng tốt với sự thay đổi của môi trường. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật xử lý hạt giống phức tạp và thời gian sinh trưởng ban đầu của cây con chậm hơn. Ngược lại, nhân giống vô tính bằng cách giâm cành Hoàng đằng cho phép nhân nhanh các cá thể mang đặc tính tốt của cây mẹ, rút ngắn thời gian tạo cây giống và đảm bảo sự đồng đều của quần thể cây trồng. Nghiên cứu tại Hoành Bồ, Quảng Ninh đã chỉ ra các biện pháp kỹ thuật cụ thể để tối ưu hóa cả hai phương pháp. Từ việc lựa chọn thời điểm thu hái quả, xử lý hạt để tăng tỷ lệ nảy mầm, đến việc xác định loại thuốc và nồng độ kích thích ra rễ phù hợp cho hom giâm. Quá trình chăm sóc cây con trong giai đoạn vườn ươm cũng đóng vai trò quyết định đến tỷ lệ sống và chất lượng cây giống trước khi đưa ra trồng.

3.1. Phương pháp gieo hạt Hoàng đằng và xử lý hạt giống

Nhân giống bằng hạt bắt đầu từ khâu thu hái quả vào tháng 9-10 khi quả chín, có màu vàng. Sau khi thu hái, quả được ủ để chín đều, sau đó chà xát loại bỏ phần thịt quả và phơi hạt trong bóng râm. Để tăng tỷ lệ nảy mầm, việc xử lý hạt là bắt buộc. Theo nghiên cứu của Phạm Hữu Hạnh (2014), công thức xử lý hiệu quả nhất là ngâm hạt trong nước ấm (2 sôi 3 lạnh) từ 8-10 giờ. Sau khi xử lý, hạt được gieo hạt Hoàng đằng trên luống cát ẩm. Hạt sẽ nảy mầm sau khoảng 20-30 ngày. Khi cây con ra được 2-3 lá thật, tiến hành cấy vào bầu đất để tiếp tục chăm sóc.

3.2. Bí quyết giâm cành Hoàng đằng bằng chất kích thích

Phương pháp giâm cành Hoàng đằng là một giải pháp hiệu quả để nhân giống nhanh. Hom giâm được chọn từ các đoạn thân bánh tẻ, dài 25-40cm. Việc sử dụng chất kích thích ra rễ là yếu tố quyết định tỷ lệ thành công. Thí nghiệm cho thấy thuốc IBA (Indol Butyric Acid) và IAA (Indol Acetic Acid) đều cho kết quả tốt. Cụ thể, công thức sử dụng IBA nồng độ 1.500 ppm cho tỷ lệ ra rễ cao nhất. Hom sau khi xử lý thuốc được giâm vào luống cát hoặc giá thể tơi xốp, giữ ẩm liên tục bằng phun sương và che bóng. Sau khoảng 30-35 ngày, hom bắt đầu ra rễ và sau 75 ngày có thể cấy vào bầu để chăm sóc cây con.

3.3. Quy trình chăm sóc cây con Hoàng đằng trong vườn ươm

Giai đoạn chăm sóc cây con trong vườn ươm rất quan trọng. Cây con Hoàng đằng ưa bóng, đặc biệt trong giai đoạn đầu. Thí nghiệm về điều kiện che sáng cho thấy, độ che sáng 75% trong những tháng đầu giúp cây con sinh trưởng tốt nhất, tỷ lệ sống cao. Sau 6 tháng, có thể giảm độ che sáng xuống 50% để cây quen dần với ánh sáng. Về dinh dưỡng, việc bón thúc bằng phân bón hữu cơ hoặc NPK nồng độ thấp (1%) giúp cây phát triển nhanh hơn. Cần tưới nước đủ ẩm và phòng trừ nấm bệnh bằng các dung dịch an toàn. Cây con đủ tiêu chuẩn xuất vườn khi đạt chiều cao 30-40cm và đường kính gốc 0.3-0.4cm.

IV. Cách trồng cây Hoàng đằng để đạt năng suất và dược tính cao

Sau khi có được nguồn cây giống chất lượng, kỹ thuật trồng và nhân giống cây Hoàng đằng bước vào giai đoạn canh tác ngoài thực địa. Để cây sinh trưởng tốt và cho hàm lượng hoạt chất cao, việc lựa chọn địa điểm và chuẩn bị đất trồng là vô cùng quan trọng. Hoàng đằng phù hợp nhất khi được trồng dưới tán rừng thứ sinh hoặc rừng phục hồi, nơi có độ tàn che khoảng 30-50%. Mô hình nông-lâm kết hợp này không chỉ tận dụng được không gian dưới tán rừng mà còn tạo ra một môi trường sinh thái gần giống với điều kiện tự nhiên của cây, giúp cây phát triển bền vững. Quá trình kỹ thuật làm đất cần được thực hiện kỹ lưỡng. Đất trồng phải là loại đất tơi xốp, giàu mùn và thoát nước tốt. Việc bón lót bằng phân bón hữu cơ hoai mục trước khi trồng là cần thiết để cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây. Mật độ trồng hợp lý cũng là yếu tố ảnh hưởng đến năng suất. Khoảng cách trồng phổ biến là 2x2m hoặc 2x3m, tùy thuộc vào điều kiện lập địa và mức độ thâm canh. Một yếu tố không thể thiếu trong canh tác Hoàng đằng là làm giàn leo cho cây. Vì là cây thân leo, Hoàng đằng cần có giá thể để bám và phát triển. Có thể tận dụng các cây gỗ sẵn có trong rừng hoặc làm giàn nhân tạo bằng cọc tre, gỗ. Chăm sóc định kỳ bao gồm làm cỏ, xới đất và bón phân bổ sung sẽ giúp cây đạt năng suất cao sau 3-5 năm trồng.

4.1. Yêu cầu về kỹ thuật làm đất và chọn đất tơi xốp

Kỹ thuật làm đất là bước khởi đầu quan trọng. Khu vực trồng cần được phát dọn thực bì, dây leo. Đào hố với kích thước 30x30x30cm. Đất trồng lý tưởng là đất feralit trên núi, có tầng canh tác dày và thành phần cơ giới từ thịt nhẹ đến trung bình. Cần đảm bảo đất có độ tơi xốp cao để hệ rễ phát triển. Trước khi trồng, mỗi hố nên được bón lót 3-5kg phân bón hữu cơ đã ủ hoai, trộn đều với lớp đất mặt. Việc này cung cấp một nguồn dinh dưỡng dồi dào và cải thiện cấu trúc đất tơi xốp, tạo điều kiện tối ưu cho cây con bén rễ và phát triển.

4.2. Thiết kế giàn leo cho cây và xác định mật độ trồng

Hoàng đằng là cây thân leo, do đó việc thiết kế giàn leo cho cây là bắt buộc. Trong mô hình trồng dưới tán rừng, có thể tận dụng các thân cây gỗ sẵn có làm giá thể tự nhiên. Nếu trồng trên đất trống, cần làm giàn nhân tạo bằng cọc gỗ, tre hoặc bê tông, cao khoảng 2-2.5m, có dây căng ngang để cây leo. Mật độ trồng thích hợp được khuyến nghị là 2m x 2m, tương đương 2.500 cây/ha. Mật độ này đảm bảo mỗi cây có đủ không gian và ánh sáng để phát triển, đồng thời thuận lợi cho việc chăm sóc và thu hái Hoàng đằng sau này.

V. Quy trình thu hoạch và sơ chế dược liệu Hoàng đằng đúng cách

Sau khoảng 3 đến 5 năm trồng và chăm sóc, cây Hoàng đằng bắt đầu cho thu hoạch. Thời điểm thu hái Hoàng đằng có ảnh hưởng trực tiếp đến hàm lượng hoạt chất và chất lượng dược liệu. Giai đoạn thu hoạch tốt nhất là vào mùa thu hoặc mùa đông, khi cây ngừng sinh trưởng và tích lũy dinh dưỡng cũng như các hợp chất hóa học vào thân và rễ. Bộ phận sử dụng chính là thân rễ Hoàng đằng. Khi thu hoạch, người ta cắt các đoạn thân già có đường kính lớn, sau đó có thể đào lấy cả phần rễ. Cần lưu ý chừa lại một phần gốc để cây có thể tái sinh chồi cho các vụ thu hoạch tiếp theo, đảm bảo tính bền vững của vùng trồng. Sau khi thu hái, bước sơ chế dược liệu đóng vai trò quyết định trong việc bảo toàn dược tính. Thân và rễ Hoàng đằng cần được rửa sạch đất cát, cạo bỏ lớp vỏ bần mỏng bên ngoài, sau đó thái thành các lát mỏng hoặc chặt thành từng đoạn ngắn. Việc phơi sấy dược liệu phải được thực hiện đúng kỹ thuật để tránh nấm mốc và suy giảm hoạt chất. Cuối cùng, bảo quản dược liệu khô ở nơi khô ráo, thoáng mát sẽ giúp giữ được chất lượng trong thời gian dài, sẵn sàng cho việc sử dụng hoặc cung cấp cho các đơn vị sản xuất thuốc.

5.1. Xác định thời điểm thu hái Hoàng đằng tối ưu nhất

Thời điểm lý tưởng để thu hái Hoàng đằng là khi cây đạt từ 3 năm tuổi trở lên, lúc này thân cây đã đủ lớn và tích lũy hàm lượng berberin cao. Nên tiến hành thu hoạch vào mùa khô (mùa thu-đông), vì lúc này các hoạt chất trong cây tập trung ở mức cao nhất và việc phơi sấy cũng thuận lợi hơn. Dấu hiệu nhận biết là lá cây bắt đầu già và có xu hướng rụng. Tránh thu hoạch vào mùa mưa vì dược liệu sẽ có độ ẩm cao, hàm lượng hoạt chất thấp hơn và dễ bị nấm mốc trong quá trình sơ chế.

5.2. Hướng dẫn sơ chế dược liệu từ thân rễ Hoàng đằng

Quy trình sơ chế dược liệu cần được thực hiện cẩn thận. Thân rễ Hoàng đằng sau khi thu về được rửa sạch để loại bỏ tạp chất. Dùng dao cạo nhẹ lớp vỏ ngoài, sau đó thái phiến mỏng dày khoảng 0.3-0.5cm hoặc chặt khúc dài 5-10cm. Việc thái mỏng giúp dược liệu nhanh khô và dễ chiết xuất hoạt chất khi sử dụng. Dược liệu sau khi thái được rải đều trên phên, nia và phơi dưới nắng nhẹ hoặc sấy ở nhiệt độ 50-60°C cho đến khi khô hoàn toàn. Dược liệu đạt chuẩn khi bẻ gãy có tiếng giòn, mặt cắt có màu vàng tươi và vị đắng đặc trưng.

5.3. Cách bảo quản dược liệu khô để giữ trọn dược tính

Việc bảo quản dược liệu khô đúng cách là khâu cuối cùng để đảm bảo chất lượng. Dược liệu Hoàng đằng sau khi phơi sấy khô cần để nguội hoàn toàn trước khi đóng gói. Sử dụng túi nilon dày, túi PE hoặc bao tải sạch, buộc kín miệng để ngăn không khí ẩm xâm nhập. Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và các nguồn nhiệt. Định kỳ kiểm tra để phát hiện sớm các dấu hiệu ẩm mốc hoặc mối mọt. Nếu được bảo quản tốt, dược liệu Hoàng đằng có thể giữ được chất lượng và hàm lượng hoạt chất trong vòng 1-2 năm.