I. Tổng quan về bệnh sốt xuất huyết Dengue
Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh truyền nhiễm do vi rút Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Bệnh có thể gây thành dịch lớn, đặc biệt ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Triệu chứng sốt xuất huyết bao gồm sốt cao đột ngột, xuất huyết dưới da, đau cơ, nhức đầu và có thể dẫn đến các biến chứng nặng như sốc giảm thể tích hoặc suy đa phủ tạng. Phương pháp điều trị sốt xuất huyết hiện chưa có thuốc đặc hiệu, chủ yếu là điều trị triệu chứng và hỗ trợ. Biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết tập trung vào diệt muỗi và loại bỏ nơi sinh sản của chúng, bao gồm đậy kín dụng cụ chứa nước, thả cá diệt bọ gậy và sử dụng màn ngủ.
1.1. Lịch sử và tình hình dịch bệnh
Bệnh sốt xuất huyết đã được ghi nhận từ lâu, với các đợt dịch lớn ở Đông Nam Á từ những năm 1950. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), SXHD đã trở thành vấn đề y tế toàn cầu, với khoảng 390 triệu ca nhiễm hàng năm. Tình hình dịch bệnh sốt xuất huyết tại Việt Nam cũng đáng báo động, đặc biệt ở các tỉnh miền Nam và miền Trung, nơi bệnh lưu hành quanh năm. Năm 2019, xã Kỳ Lợi, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh ghi nhận 16 ca mắc, chủ yếu do điều kiện vệ sinh môi trường kém và thói quen tích trữ nước của người dân.
1.2. Véc tơ truyền bệnh và phòng ngừa
Muỗi Aedes aegypti là véc tơ truyền bệnh chính, sống gần người và đẻ trứng trong các dụng cụ chứa nước. Biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết bao gồm diệt bọ gậy, sử dụng màn ngủ, phun hóa chất diệt muỗi và tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng. Tại Kỳ Lợi, việc phòng chống SXHD gặp nhiều khó khăn do thói quen tích trữ nước và điều kiện vệ sinh chưa đảm bảo.
II. Kiến thức thái độ và thực hành về phòng bệnh SXHD
Nghiên cứu tại xã Kỳ Lợi, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh năm 2021 cho thấy kiến thức về bệnh sốt xuất huyết của người dân tương đối cao (67,8%), nhưng thực hành phòng ngừa sốt xuất huyết chỉ đạt 31,2%. Thái độ về bệnh tích cực, với 74,1% người dân ủng hộ các biện pháp phòng bệnh. Tuy nhiên, sự chênh lệch giữa kiến thức và thực hành cho thấy cần tăng cường truyền thông và hỗ trợ từ chính quyền địa phương.
2.1. Kiến thức về bệnh SXHD
Người dân Kỳ Lợi có hiểu biết khá tốt về triệu chứng sốt xuất huyết, đường lây truyền và biện pháp phòng ngừa. Tuy nhiên, kiến thức về các dấu hiệu cảnh báo và biến chứng nặng còn hạn chế. Điều này cho thấy cần tập trung vào việc giáo dục sâu hơn về các khía cạnh này để nâng cao nhận thức cộng đồng.
2.2. Thực hành phòng ngừa SXHD
Mặc dù có kiến thức tốt, thực hành phòng ngừa sốt xuất huyết của người dân còn thấp. Các biện pháp như ngủ màn, diệt bọ gậy và vệ sinh môi trường chưa được thực hiện thường xuyên. Nguyên nhân có thể do thiếu nguồn lực, thói quen sinh hoạt và sự thiếu hỗ trợ từ cộng đồng.
III. Các yếu tố liên quan đến thực hành phòng bệnh SXHD
Nghiên cứu chỉ ra rằng giới tính, tiền sử mắc bệnh, tiếp cận thông tin, kiến thức và thái độ là những yếu tố ảnh hưởng đến thực hành phòng ngừa sốt xuất huyết. Phụ nữ và những người có tiền sử mắc bệnh thường có thực hành tốt hơn. Việc tiếp cận thông tin qua các kênh truyền thông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện thực hành.
3.1. Ảnh hưởng của giới tính và tiền sử bệnh
Phụ nữ tại Kỳ Lợi có tỷ lệ thực hành phòng bệnh cao hơn nam giới, do họ thường là người chăm sóc gia đình. Những người có tiền sử mắc bệnh sốt xuất huyết hoặc có người thân mắc bệnh cũng có thực hành tốt hơn, do nhận thức rõ hơn về mức độ nguy hiểm của bệnh.
3.2. Vai trò của truyền thông và giáo dục
Tiếp cận thông tin qua các kênh như truyền thanh, truyền hình và các buổi tuyên truyền trực tiếp giúp cải thiện kiến thức về bệnh sốt xuất huyết và thúc đẩy thực hành phòng ngừa. Tuy nhiên, cần đa dạng hóa các hình thức truyền thông để đạt hiệu quả cao hơn, đặc biệt là trong các cộng đồng có tỷ lệ mắc bệnh cao.
