Kiểm Soát Việc Áp Dụng Biện Pháp Ngăn Chặn Bắt Người Trong Trường Hợp Khẩn Cấp Tại Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SÁT VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP NGĂN CHẶN BẮT NGƯỜI TRONG TRƯỜNG HỢP KHẨN CẤP

1.1. Những vấn đề chung về bắt người trong trường hợp khẩn cấp

1.2. Khái niệm biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp

1.3. Đặc điểm của việc bắt người trong trường hợp khẩn cấp

1.4. Những vấn đề chung về kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp

1.5. Khái niệm kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp

1.6. Đối tượng và phạm vi kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp

1.7. Vai trò và ý nghĩa của hoạt động kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp của Viện kiểm sát

1.8. Mối quan hệ giữa hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp của Viện kiểm sát

2. CHƯƠNG 2: CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ KIỂM SÁT VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP NGĂN CHẶN BẮT NGƯỜI TRONG TRƯỜNG HỢP KHẨN CẤP VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI TỈNH HÀ TĨNH

2.1. Khái quát quy định của pháp luật tố tụng hình sự trước năm 2003 về kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp

2.2. Giai đoạn từ năm 1960 đến trước khi có Bộ luật tố tụng hình sự năm 1988

2.3. Giai đoạn từ năm 1988 đến trước khi có Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003

2.4. Quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2003 về kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp

2.5. Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát trong kiểm sát áp dụng biện pháp ngăn chặn

2.6. Kiểm sát việc tuân thủ quy định về căn cứ áp dụng biện pháp bắt người trong trường hợp khẩn cấp

2.7. Kiểm sát việc tuân thủ các quy định của pháp luật về thẩm quyền áp dụng

2.8. Kiểm sát việc tuân thủ các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục áp dụng

2.9. Thực tiễn kiểm sát việc áp dụng biện pháp bắt người trong trường hợp khẩn cấp

2.9.1. Khái quát về tình hình kinh tế, xã hội tỉnh Hà Tĩnh và cơ cấu tổ chức, hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh

2.9.2. Những kết quả đạt được trong hoạt động kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt khẩn cấp trên địa bàn Hà Tĩnh và những hạn chế, tồn tại

2.9.3. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại

3. CHƯƠNG 3: HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ CÁC GIẢI PHÁP KHÁC NÂNG CAO HIỆU QUẢ KIỂM SÁT VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP BẮT NGƯỜI TRONG TRƯỜNG HỢP KHẨN CẤP

3.1. Hoàn thiện pháp luật

3.2. Những nội dung mới của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 về kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt khẩn cấp

3.3. Tiếp tục hoàn thiện các quy định về kiểm sát việc áp dụng biện pháp bắt người trong trường hợp khẩn cấp

3.4. Các giải pháp khác nâng cao hiệu quả kiểm sát việc áp dụng biện pháp bắt người trong trường hợp khẩn cấp

3.4.1. Tăng cường hoạt động chỉ đạo nghiệp vụ của Viện kiểm sát nhân dân cấp trên

3.4.2. Tăng cường trình độ chuyên môn và ý thức trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp của cán bộ kiểm sát

3.4.3. Đẩy mạnh quan hệ phối hợp giữa Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát

3.4.4. Nâng cao cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc và đổi mới chính sách, chế độ đối với cán bộ kiểm sát

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Kiểm Soát Áp Dụng Biện Pháp Ngăn Chặn 55 ký tự

Trong hệ thống các biện pháp cưỡng chế tố tụng hình sự, các biện pháp ngăn chặn (BPNC) đóng vai trò quan trọng. Chúng giúp cơ quan tiến hành tố tụng có điều kiện thuận lợi để giải quyết vụ việc, ngăn chặn kịp thời các hành vi phạm tội, góp phần vào việc phát hiện và xử lý tội phạm. Trong số các BPNC, bắt, tạm giữ, tạm giam là những biện pháp mang tính cưỡng chế nghiêm khắc. Nếu bắt, giam, giữ oan, sai sẽ xâm phạm đến quyền tự do dân chủ của công dân và các quyền, lợi ích hợp pháp của con người được pháp luật bảo hộ. Ngược lại, không bắt, giam, giữ người phạm tội để những người đó vẫn tự do ngoài vòng pháp luật, tiếp tục gây án hoặc trốn tránh, gây khó khăn cho việc điều tra, xử lý vụ án cũng là làm thiệt hại đến quyền lợi của con người, của cộng đồng, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Nhà nước.

1.1. Định Nghĩa Biện Pháp Ngăn Chặn Bắt Người Khẩn Cấp

Bắt người là BPNC có tính cưỡng chế nghiêm khắc, vì vậy việc bắt người nhất thiết phải tuân thủ các căn cứ, trình tự, thủ tục chặt chẽ mà pháp luật quy định. Áp dụng biện pháp bắt người nhằm kịp thời ngăn chặn tội phạm, ngăn ngừa người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trốn tránh pháp luật, nhằm tạo điều kiện bảo đảm cho việc điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án được thuận lợi. Theo quy định của Bộ luật TTHS thì bắt người là một trong những BPNC áp dụng đối với bị can, bị cáo và có thể đối với người chưa bị khởi tố nhằm ngăn chặn hành vi tội phạm, ngăn ngừa việc người phạm tội trốn tránh pháp luật, bảo đảm cho việc điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự được thuận lợi.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Việc Kiểm Soát Bắt Người Khẩn Cấp

Hậu quả của việc bắt người nhầm lẫn, oan sai sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các quyền hiến định của công dân, hạn chế một số quyền tự do của cá nhân có tác hại rất lớn đến tính nghiêm minh của pháp luật, ảnh hưởng xấu đến lòng tin của nhân dân đối với cơ quan pháp luật. Đó là quyền bất khả xâm phạm về thân thể của con người mà Hiến pháp năm 2013 đã ghi nhận: “Không ai bị bắt, nếu không có quyết định của Tòa án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp do phạm tội quả tang. Việc bắt và giam giữ người phải đúng pháp luật”. Chỉ được bắt người theo TTHS khi có quyết định của Tòa án, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát và chỉ duy nhất trường hợp bắt người phạm tội quả tang thì không cần có quyết định của Tòa án, quyết định phê chuẩn của VKSND.

II. Thách Thức Trong Kiểm Soát Áp Dụng Bắt Người Khẩn Cấp 59 ký tự

Nếu bắt người trái pháp luật sẽ gây tác hại nghiêm trọng về nhiều mặt: Quyền và lợi ích của công dân bị xâm phạm, hiệu lực của pháp luật, uy tín của Nhà nước nói chung và của các cơ quan bảo vệ pháp luật nói riêng bị suy giảm. Đối tượng của việc bắt là con người cho nên việc bắt đòi hỏi phải đảm bảo chặt chẽ, chính xác. Bắt người không phải là một biện pháp trừng phạt của pháp luật đối với với người phạm tội. Mà nhằm ngăn chặn người phạm tội tiếp tục phạm tội, che giấu, trốn tránh hoặc gây khó khăn cho việc xác định làm rõ sự thật của vụ án.

2.1. Quan Điểm Về Thủ Tục Bắt Người Khẩn Cấp

Trong khoa học luật TTHS thủ tục bắt người được nhiều tác giả nghiên cứu và có những quan niệm, ý kiến khác nhau, cụ thể: Theo tác giả Nguyễn Mai Bộ: Bắt người là giữ người phạm pháp lại, không cho tiếp tục tự do hoạt động, chặn đứng hành động phạm tội đề phòng người đó lẩn trốn, tự sát, tiêu hủy chứng cứ hoặc gây trở ngại cho việc điều tra. Bắt người là một trong những biện pháp cưỡng chế cần thiết nhất của Nhà nước để trấn áp, ngăn chặn những hành động phạm tội…

2.2. Bắt Người Khẩn Cấp Theo Giáo Trình Luật TTHS

Theo Giáo trình Luật TTHS Việt Nam - Khoa luật, Đại học Quốc Gia Hà Nội thì: Bắt người là BPNC trong TTHS được áp dụng đối với bị can, bị cáo, người bị nghi thực hiện tội phạm hoặc người phạm tội quả tang hoặc người đang có lệnh truy nã nhằm kịp thời ngăn chặn tội phạm, ngăn ngừa họ phạm tội, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác điều tra,...

III. Quy Định Pháp Luật Về Bắt Người Khẩn Cấp Hiện Hành 58 ký tự

Theo Hiến pháp 2013, Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) là cơ quan thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp. Hoạt động của VKSND nhằm bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất. Chính vì vậy, VKSND có vai trò quan trọng trong hoạt động tố tụng hình sự, trong đó một trong hai chức năng quan trọng của VKS trong tố tụng hình sự là kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động TTHS, đảm bảo mọi hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án hình sự đều tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.

3.1. Vai Trò Của VKSND Trong Tố Tụng Hình Sự

Trong hoạt động áp dụng biện pháp ngăn chặn nói chung và áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp nói riêng VKSND có nhiệm vụ quyền hạn mang tính riêng biệt, điều này thể hiện ở việc, VKSND vừa là cơ quan có thẩm quyền trực tiếp áp dụng các biện pháp này, vừa là cơ quan kiểm sát việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn của các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng khác.

3.2. Mục Đích Kiểm Sát Bắt Người Khẩn Cấp Của VKSND

Hoạt động kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp của VKSND nhằm đảm bảo mọi trường hợp áp dụng biện pháp này đều tuân thủ các quy định của pháp luật, tránh tình trạng lạm dụng, áp dụng tùy tiện, thiếu căn cứ, điều kiện, sai về trình tự, thủ tục…

IV. Thực Tiễn Áp Dụng và Kiểm Soát Bắt Người Khẩn Cấp 57 ký tự

Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 quy định về biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp tại Điều 81, với 3 trường hợp các cơ quan tiến hành tố tụng được áp dụng biện pháp bắt người trong trường hợp khẩn cấp nhằm ngăn chặn người phạm tội tiếp tục thực hiện tội phạm hoặc cản trở hoạt động điều tra tội phạm. Ngoài ra BLTTHS năm 2003 còn quy định về trình tự, thủ tục, điều kiện bắt khẩn cấp. Quy định trên của pháp luật tố tụng hình sự là căn cứ pháp lý quan trọng để các cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng biện pháp này, để từ đó có những hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm cần thiết.

4.1. Vấn Đề Lạm Dụng Bắt Khẩn Cấp Trong Thực Tế

Trong thực tiễn áp dụng, trên thực tế, các cơ quan điều tra đôi khi có biểu hiện lạm dụng áp dụng biện pháp bắt khẩn cấp, hoặc áp dụng biện pháp này không đúng về điều kiện, thẩm quyền, trình tự, thủ tục. Điều này đã xâm hại tới quyền, lợi ích hợp pháp của những người bị bắt, vi phạm pháp chế xã hội chủ nghĩa, vi phạm quyền con người, quyền công dân trong tố tụng hình sự.

4.2. Hoạt Động Của VKSND Tỉnh Hà Tĩnh

Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh, được tổ chức, hoạt động theo các quy định của Luật tổ chức VKSND và có chức năng nhiệm vụ theo quy định của các văn bản pháp luật của nhà nước. Với tính chất là địa bàn tỉnh có diện tích trung bình, dân số ít nhưng trong những năm vừa qua, kinh tế xã hội của tỉnh Hà Tĩnh rất phát triển.

V. Phân Tích Tình Hình Tội Phạm Tại Hà Tĩnh 2012 2016 54 ký tự

Đặc biệt là với việc mở các khu kinh tế ven biển như Vũng Áng… tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh Hà Tĩnh là khá cao so với bình quân cả nước. Bên cạnh những ưu điểm về sự phát triển kinh tế xã hội thì sự thay đổi về cơ cấu kinh tế, xã hội đã kéo theo sự gia tăng của các loại tội phạm trên địa bàn. Trong những năm vừa qua, lợi dụng chính sách thu hồi đất đai của chính quyền địa phương tình trạng khiếu nại đông người, gây rối trật tự công cộng, các tội phạm về trật tự xã hội như: ma túy, trộm cắp, cướp giật tài sản, tệ nạn mại dâm… ngày một gia tăng.

5.1. Số Lượng Vụ Án Hình Sự Tại Hà Tĩnh

Hàng năm, Cơ quan điều tra trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã khởi tố, điều tra và VKS đã truy tố hàng nghìn vụ án các loại. Kết quả trên góp phần có hiệu quả vào công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm trên địa bàn.

5.2. Hạn Chế Trong Áp Dụng Biện Pháp Ngăn Chặn

Tuy nhiên, thực tiễn giải quyết vụ án hình sự áp dụng các biện pháp ngăn chặn trong đó có biện pháp bắt người trong trường hợp khẩn cấp vẫn còn những hạn chế, bất cập thể hiện qua việc chậm trễ trong việc chuyển giao các quyết định bắt khẩn cấp, gia hạn tạm giữ, hoạt động bắt khẩn cấp còn có sai sót về căn cứ, thẩm quyền, trình tự thủ tục.

VI. Giải Pháp Nâng Cao Kiểm Soát Bắt Người Khẩn Cấp 53 ký tự

Trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao việc áp dụng biện pháp ngăn chặn VKS còn chưa thực sự kịp thời, sâu sát dẫn đến một số trường hợp việc áp dụng biện pháp bắt người trong trường hợp khẩn cấp còn sai sót, dẫn đến ảnh hưởng về quyền và lợi ích hợp pháp của người bị bắt. Chính vì vậy, học viên quyết định chọn đề tài “Kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp trong tố tụng hình sự Việt Nam (trên cơ sở thực tiễn địa bàn Hà Tĩnh)” làm đề tài luận văn thạc sĩ luật học.

6.1. Nghiên Cứu Chuyên Sâu Về Bắt Người Khẩn Cấp

Đề tài là công trình nghiên cứu chuyên sâu đầu tiên ở cấp độ một luận văn thạc sĩ luật học về vấn đề kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.

6.2. Đóng Góp Về Lý Luận và Thực Tiễn

Về mặt lý luận, đề tài giải quyết một cách toàn diện những vấn đề lý luận cơ bản về kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người trong trường hợp khẩn cấp như khái niệm, đặc điểm, phạm vi và đối tượng của hoạt động này. Về mặt thực tiễn đề tài đã nghiên cứu thực tiễn hoạt động kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt khẩn cấp trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh trong những năm vừa qua. Kết quả nghiên cứu đề tài có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong các cơ sở đào tạo, nghiên cứu luật học và tài liệu thực tiễn cho cán bộ của các cơ quan tư pháp như VKS, Cơ quan điều tra, Tòa án….