I. Địa bàn nghiên cứu
Địa bàn nghiên cứu của luận văn tập trung vào Thăng Long - Hà Nội, một trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa quan trọng của Việt Nam. Từ năm 1010, khi Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Đại La, tên gọi Thăng Long chính thức ra đời. Kinh thành Thăng Long được xây dựng với ba vòng thành, phản ánh sự phát triển của một đô thị lớn. Qua các thời kỳ, từ thời Trần đến thời Nguyễn, Thăng Long đã chứng kiến sự thay đổi về địa danh hành chính và cấu trúc xã hội. Các tài liệu văn bia là nguồn tư liệu quý giá, giúp tái hiện lại lịch sử và đời sống của cư dân nơi đây. Theo thống kê, hiện nay có khoảng 10.000 thác bản văn khắc, trong đó có 1.495 bia từ hai huyện Thọ Xương và Vĩnh Thuận, tương ứng với các quận hiện nay. Những văn bia này không chỉ ghi lại sự kiện lịch sử mà còn phản ánh đời sống văn hóa, tôn giáo, và kinh tế của người dân Thăng Long - Hà Nội.
II. Đời sống văn hóa tôn giáo tín ngưỡng
Đời sống văn hóa của cư dân Thăng Long - Hà Nội được phản ánh rõ nét qua các văn bia. Những phong tục tập quán, sinh hoạt văn hóa cộng đồng, và tín ngưỡng tôn thờ thần linh được ghi chép lại, cho thấy sự đa dạng và phong phú trong đời sống tinh thần của người dân. Các tục lệ như gửi giỗ, bầu hậu, và cúng tổ nghề không chỉ thể hiện lòng thành kính mà còn là biểu hiện của sự gắn kết cộng đồng. Hệ thống giáo dục và khoa cử cũng được nhấn mạnh, với nhiều văn bia ca ngợi những người tài đức, phản ánh tư tưởng trọng đạo học của xã hội. Những thông tin này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về đời sống văn hóa mà còn là tài liệu quý giá cho nghiên cứu lịch sử văn hóa Việt Nam.
III. Đời sống chính trị tư tưởng luật pháp kinh tế
Đời sống chính trị và kinh tế của cư dân Thăng Long - Hà Nội cũng được ghi lại qua các văn bia. Những tài liệu này phản ánh tình hình chính trị, tư tưởng và luật pháp trong từng thời kỳ lịch sử. Các nghề thủ công truyền thống và hoạt động thương mại phát triển mạnh mẽ, với sự xuất hiện của nhiều chợ trong các khu phố nghề. Sự giao thoa văn hóa giữa các tầng lớp xã hội, bao gồm cả người Hoa kiều, đã tạo nên một bức tranh đa dạng về kinh tế. Các văn bia không chỉ là chứng tích lịch sử mà còn là nguồn tư liệu quý giá cho việc nghiên cứu các khía cạnh kinh tế và chính trị của Thăng Long - Hà Nội.
