Biển Trong Văn Hóa Chăm Ở Tỉnh Ninh Thuận

• Tác giả: Đàng Thị Thu Thảo
• Người hướng dẫn: TS. Phú Văn Hẳn
• Trường học: Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Văn hóa học
• Đề tài: Biển Trong Văn Hóa Chăm Tại Ninh Thuận
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
• 0.5. Hướng tiếp cận, phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu
• 0.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
• 1.1. Một số khái niệm
• 1.2. Lý thuyết nghiên cứu
• 1.3. Quan hệ giữa yếu tố biển và văn hóa Chăm ở Ninh Thuận
• 1.4. Người Chăm ở Ninh Thuận
• 1.5. Vùng đất biển ở Ninh Thuận
• 1.6. Vài nét về người Chăm ở Ninh Thuận
• 1.7. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: BIỂN TRONG VĂN HÓA VẬT CHẤT CỦA NGƯỜI CHĂM TỈNH NINH THUẬN
• 2.1. Biển trong văn hóa sinh kế của người Chăm ở tỉnh Ninh Thuận
• 2.2. Biển trong phương thức sinh kế của người Chăm
• 2.3. Biển trong phương tiện sinh kế
• 2.4. Biển trong văn hóa ăn, uống và trang phục của người Chăm ở tỉnh Ninh Thuận
• 2.4.1. Biển trong văn hóa ăn, uống của người Chăm tỉnh Ninh Thuận
• 2.4.2. Biển trong văn hóa mặc của người Chăm tỉnh Ninh Thuận
• 2.5. Biển trong văn hóa ở, thờ phụng của người Chăm tỉnh Ninh Thuận
• 2.5.1. Biển trong văn hóa ở ven biển của người Chăm
• 2.5.2. Biển trong văn hóa thờ phụng thần Biển (Po Tasik) của người Chăm
• 2.6. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỂN TRONG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA NGƯỜI CHĂM TỈNH NINH THUẬN
• 3.1. Biển trong văn học dân gian của người Chăm tỉnh Ninh Thuận
• 3.2. Biển trong các tác phẩm văn vần
• 3.3. Biển trong các tác phẩm văn xuôi
• 3.4. Biển trong diễn xướng dân gian của người Chăm tỉnh Ninh Thuận
• 3.5. Biển trong các điệu múa dân gian của người Chăm tỉnh Ninh Thuận
• 3.6. Biển trong kịch dân gian của người Chăm tỉnh Ninh Thuận
• 3.7. Biển trong tín ngưỡng và lễ hội của người Chăm tỉnh Ninh Thuận
• 3.7.1. Biển trong tín ngưỡng
• 3.7.2. Biển trong các lễ hội
• 3.8. Tiểu kết chương 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: Danh mục hình ảnh
• Phụ lục 2: Danh mục từ ngữ Chăm – Việt
• Phụ lục 3: Danh sách phỏng vấn
• Phụ lục 4: Biên bản phỏng vấn
• Phụ lục 5: Văn bản Chăm
• P5.1. Tụng ca về Po Riyak
• P5.2. Tụng ca về Po Tang
• P5.3. Tụng ca về Po Nai
• P5.4. Tụng ca Puac Jal
• P5.5. Tụng ca trong lễ Rija Praong dòng Biển

I. Tổng Quan Về Vai Trò Của Biển Trong Văn Hóa Chăm

Nghiên cứu về văn hóa Chăm Ninh Thuận không thể bỏ qua vai trò trọng yếu của biển cả. Từ bao đời nay, biển không chỉ là nguồn sống mà còn là cội nguồn của tín ngưỡng Chăm liên quan đến biển, lối sống và bản sắc văn hóa độc đáo. Ninh Thuận, với đường bờ biển dài và cộng đồng người Chăm ven biển đông đảo, là nơi giao thoa và bảo tồn nhiều giá trị văn hóa biển đặc sắc. Các nghiên cứu chỉ ra rằng biển đã ảnh hưởng sâu sắc đến mọi mặt đời sống của người Chăm, từ kinh tế đến tâm linh. Do đó, việc khám phá và làm sáng tỏ ảnh hưởng của biển đến đời sống văn hóa Chăm tại Ninh Thuận là vô cùng cần thiết để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa quý báu này.

1.1. Vị Trí Địa Lý Ninh Thuận Và Cộng Đồng Người Chăm

Ninh Thuận, nằm ở vùng cực Nam Trung Bộ, sở hữu đường bờ biển dài 105km, là nơi sinh sống của cộng đồng người Chăm lớn nhất Việt Nam. Với số dân trên 67.517 người (năm 2019), người Chăm tập trung chủ yếu ở vùng đồng bằng ven biển, xen kẽ với các dân tộc Kinh, Raglai, K'ho, Hoa... Sự gắn bó mật thiết giữa người Chăm và biển đã tạo nên một bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú, thể hiện qua các phong tục, tập quán, tín ngưỡng và nghệ thuật truyền thống. Vùng đất này không chỉ là nơi cư trú mà còn là cội nguồn của di sản văn hóa Chăm độc đáo.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Biển Trong Đời Sống Kinh Tế Chăm

Biển đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế của người Chăm tại Ninh Thuận. Nghề cá truyền thống của người Chăm không chỉ là nguồn thu nhập chính mà còn là một phần không thể thiếu của văn hóa. Từ bao đời nay, người Chăm đã khai thác nguồn lợi biển một cách bền vững, gìn giữ những bí quyết đánh bắt cá lâu đời. Sự phát triển của du lịch biển cũng mang lại nhiều cơ hội mới cho cộng đồng người Chăm, giúp họ cải thiện đời sống và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống.

II. Thách Thức Bảo Tồn Văn Hóa Biển Chăm Tại Ninh Thuận

Mặc dù biển đóng vai trò then chốt trong văn hóa Chăm, sự mai một của các giá trị truyền thống đang là một thách thức lớn. Sự thay đổi của môi trường biển, sự xâm nhập của văn hóa ngoại lai và quá trình đô thị hóa đang đe dọa đến những phong tục, tập quán lâu đời của người Chăm ven biển. Nhiều lễ hội Chăm bên bờ biển truyền thống dần bị giản lược hoặc biến mất. Nghề cá truyền thống của người Chăm cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn do nguồn lợi hải sản ngày càng cạn kiệt. Do đó, cần có những giải pháp thiết thực để bảo tồn văn hóa biển Chăm một cách hiệu quả.

2.1. Sự Mai Một Của Các Nghề Truyền Thống Chăm Liên Quan Đến Biển

Các nghề truyền thống Chăm liên quan đến biển, như đánh bắt cá, làm muối và dệt lưới, đang dần bị mai một do nhiều nguyên nhân. Sự cạnh tranh từ các ngành kinh tế hiện đại, sự thiếu hụt nguồn nhân lực trẻ và sự thay đổi của thị trường đã khiến cho các nghề truyền thống này trở nên kém hấp dẫn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế của người Chăm mà còn làm mất đi những giá trị văn hóa độc đáo gắn liền với các nghề này.

2.2. Những Thay Đổi Trong Tín Ngưỡng Chăm Về Biển

Tín ngưỡng Chăm liên quan đến biển, như thờ cúng thần biển (Po Tasik) và các nghi lễ cầu ngư, đang dần bị phai nhạt do ảnh hưởng của văn hóa hiện đại và sự thay đổi trong nhận thức của người Chăm. Nhiều lễ hội truyền thống bị giản lược hoặc biến mất, các nghi thức cúng tế cũng không còn được thực hiện đầy đủ như trước. Điều này làm mất đi những giá trị tâm linh và kết nối cộng đồng của người Chăm.

III. Tín Ngưỡng Chăm Liên Quan Đến Biển ở Ninh Thuận

Biển đóng vai trò quan trọng trong tín ngưỡng của người Chăm ở Ninh Thuận, thể hiện qua việc thờ cúng các vị thần biển và tổ chức các lễ hội cầu ngư. Po Tasik, vị thần cai quản biển cả, được người Chăm tôn kính và cúng tế để cầu mong mưa thuận gió hòa, tàu thuyền đi biển an toàn và đánh bắt được nhiều hải sản. Các lễ hội như Rija Nưgar, Katé cũng có nhiều nghi thức liên quan đến biển, thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa người Chăm và biển cả.

3.1. Po Tasik Vị Thần Biển Trong Tín Ngưỡng Chăm

Po Tasik, vị thần cai quản biển cả, là một trong những vị thần quan trọng nhất trong tín ngưỡng Chăm. Po Tasik được xem là người bảo hộ cho người Chăm khi đi biển, mang lại sự an toàn và may mắn. Các nghi lễ cúng tế Po Tasik thường được tổ chức tại các đền thờ ven biển hoặc trên thuyền, thể hiện sự tôn kính và biết ơn của người Chăm đối với vị thần này.

3.2. Các Lễ Hội Chăm Bên Bờ Biển Tưởng Nhớ Thần Biển

Nhiều lễ hội Chăm bên bờ biển, như Rija Nưgar và Katé, có các nghi thức liên quan đến biển, thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa người Chăm và biển cả. Trong các lễ hội này, người Chăm thường tổ chức các hoạt động như đua thuyền, hát múa và cúng tế để cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, đánh bắt được nhiều hải sản và cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Các nghi lễ cũng là dịp để người Chăm tưởng nhớ tổ tiên và truyền thống văn hóa của dân tộc.

IV. Kiến Trúc Chăm Ảnh Hưởng Từ Biển Tại Ninh Thuận

Kiến trúc Chăm tại Ninh Thuận chịu ảnh hưởng sâu sắc từ biển, thể hiện qua việc sử dụng các vật liệu xây dựng địa phương và thiết kế phù hợp với môi trường ven biển. Các công trình như đền tháp, nhà ở và các công trình công cộng thường được xây dựng bằng gạch nung và đá, có khả năng chịu được gió biển và sự ăn mòn của nước mặn. Một số công trình còn được trang trí bằng các họa tiết liên quan đến biển, như hình ảnh cá, rùa và sóng nước.

4.1. Vật Liệu Xây Dựng Kiến Trúc Chăm Gần Gũi Với Biển

Vật liệu xây dựng trong kiến trúc Chăm thường gần gũi với biển, sử dụng chủ yếu là gạch nung, đá và các vật liệu tự nhiên khác có sẵn tại địa phương. Gạch nung được sử dụng để xây dựng các đền tháp và tường thành, trong khi đá được dùng để làm nền móng và các chi tiết trang trí. Việc sử dụng các vật liệu địa phương giúp cho kiến trúc Chăm hòa nhập với cảnh quan ven biển và thể hiện sự sáng tạo của người Chăm trong việc tận dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên.

4.2. Họa Tiết Liên Quan Đến Biển Trong Trang Trí Kiến Trúc Chăm

Các họa tiết liên quan đến biển, như hình ảnh cá, rùa và sóng nước, thường được sử dụng để trang trí kiến trúc Chăm, thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa người Chăm và biển cả. Các họa tiết này thường được chạm khắc tinh xảo trên các bức tường, cột trụ và mái vòm của các đền tháp và công trình công cộng. Việc sử dụng các họa tiết biển không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ cho kiến trúc Chăm mà còn mang ý nghĩa tâm linh và văn hóa sâu sắc.

V. Ẩm Thực Chăm Từ Hải Sản Ninh Thuận Cách Chế Biến Độc Đáo

Ẩm thực Chăm ở Ninh Thuận đa dạng với nhiều món ăn đặc sắc chế biến từ hải sản tươi ngon của biển. Hải sản không chỉ là nguồn thực phẩm quan trọng mà còn là một phần không thể thiếu trong các lễ hội và dịp đặc biệt của người Chăm. Các món ăn như gỏi cá mai, bánh căn, bánh xèo và các món nướng từ hải sản đều mang hương vị đặc trưng của văn hóa Chăm và được chế biến theo những công thức truyền thống.

5.1. Các Món Ăn Đặc Sắc Chế Biến Từ Hải Sản

Ẩm thực Chăm nổi tiếng với nhiều món ăn đặc sắc chế biến từ hải sản tươi ngon của biển. Gỏi cá mai là một món ăn đặc trưng với hương vị chua cay mặn ngọt hài hòa, bánh căn và bánh xèo được làm từ bột gạo và hải sản, còn các món nướng từ hải sản thì mang hương vị thơm ngon đặc trưng của biển cả. Những món ăn này không chỉ ngon miệng mà còn thể hiện sự khéo léo và sáng tạo của người Chăm trong việc chế biến hải sản.

5.2. Hải Sản Trong Các Lễ Hội Và Dịp Đặc Biệt Của Người Chăm

Hải sản đóng vai trò quan trọng trong các lễ hội và dịp đặc biệt của người Chăm. Trong các lễ hội, hải sản thường được sử dụng để cúng tế các vị thần và tổ tiên, cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, đánh bắt được nhiều hải sản và cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Trong các dịp đặc biệt như đám cưới, sinh nhật và lễ hội gia đình, hải sản cũng là một món ăn không thể thiếu, thể hiện sự sung túc và thịnh vượng.

VI. Giải Pháp Bảo Tồn Văn Hóa Biển Chăm Ở Ninh Thuận

Việc bảo tồn văn hóa biển Chăm ở Ninh Thuận đòi hỏi sự chung tay của cộng đồng, chính quyền và các tổ chức xã hội. Cần có những chính sách hỗ trợ và khuyến khích các hoạt động gìn giữ và phát huy các nghề truyền thống Chăm, bảo tồn các di tích lịch sử và văn hóa liên quan đến biển, tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức về văn hóa biển Chăm cho thế hệ trẻ. Đồng thời, cần phát triển du lịch văn hóa gắn liền với biển một cách bền vững, tạo cơ hội cho người Chăm tham gia vào các hoạt động kinh tế và quảng bá văn hóa của dân tộc.

6.1. Hỗ Trợ Phát Triển Nghề Truyền Thống Chăm Gắn Liền Với Biển

Hỗ trợ phát triển nghề truyền thống Chăm gắn liền với biển là một trong những giải pháp quan trọng để bảo tồn văn hóa biển Chăm. Cần có những chính sách hỗ trợ về vốn, kỹ thuật và thị trường cho người Chăm làm nghề cá truyền thống, làm muối và dệt lưới. Đồng thời, cần khuyến khích việc bảo tồn và phát huy các bí quyết và kỹ năng truyền thống của người Chăm trong các nghề này.

6.2. Phát Triển Du Lịch Văn Hóa Chăm Gắn Với Biển Bền Vững

Phát triển du lịch văn hóa Chăm gắn với biển một cách bền vững là một giải pháp hiệu quả để bảo tồn văn hóa biển Chăm và tạo nguồn thu nhập cho cộng đồng. Cần khai thác các giá trị văn hóa độc đáo của người Chăm, như các lễ hội, di tích lịch sử và ẩm thực, để thu hút du khách. Đồng thời, cần đảm bảo rằng các hoạt động du lịch không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường biển và văn hóa của người Chăm.

Tổng quan nghiên cứu

Người Chăm là một trong 54 dân tộc thiểu số tại Việt Nam với dân số khoảng 178.948 người (2019), tập trung đông nhất tại tỉnh Ninh Thuận với hơn 67.517 người sinh sống chủ yếu ở vùng đồng bằng ven biển. Ninh Thuận có diện tích 3.358 km², nằm ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ với đường bờ biển dài 105 km, có nhiều vũng, vịnh và đảo ven bờ. Văn hóa biển của người Chăm tại đây là một phần quan trọng trong đời sống vật chất và tinh thần, gắn liền với các hoạt động sinh kế truyền thống như đánh bắt thủy hải sản, làm muối, đóng tàu thuyền, cũng như các tín ngưỡng, lễ hội liên quan đến biển.

Tuy nhiên, nhiều giá trị văn hóa biển truyền thống của người Chăm đang bị mai một do biến đổi xã hội và môi trường. Mục tiêu nghiên cứu nhằm nhận diện các đặc trưng văn hóa biển trong văn hóa vật chất và tinh thần của người Chăm tỉnh Ninh Thuận, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa biển đặc sắc này. Phạm vi nghiên cứu tập trung từ năm 1991 đến nay, trên địa bàn các palei (làng) ven biển của người Chăm tại Ninh Thuận, kết hợp nghiên cứu lịch sử và hiện đại để làm rõ sự biến đổi và giá trị văn hóa biển.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc bổ sung tư liệu hệ thống về văn hóa biển của người Chăm, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn trong việc hỗ trợ quản lý văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

• Thuyết chức năng luận: Xem xã hội như một hệ thống ổn định, trong đó các hiện tượng văn hóa có chức năng đáp ứng nhu cầu con người. Áp dụng để phân tích vai trò của tín ngưỡng, lễ hội trong đời sống người Chăm gắn với biển.
• Thuyết địa - văn hóa và sinh thái học văn hóa: Nhấn mạnh mối quan hệ giữa môi trường tự nhiên (biển) và sự hình thành văn hóa đặc trưng của người Chăm, giải thích sự thích nghi và sáng tạo văn hóa biển.
• Cấu trúc luận: Phân tích các biểu tượng, huyền thoại, truyện cổ trong văn hóa biển của người Chăm theo cấu trúc nhị nguyên và mối quan hệ hệ thống.
• Lý thuyết tiếp biến văn hóa: Giải thích sự biến đổi văn hóa biển của người Chăm trong quá trình tiếp xúc với các nền văn hóa khác, đặc biệt là văn hóa Việt và Ấn Độ.

Các khái niệm chính bao gồm: văn hóa biển, văn hóa vật chất, văn hóa tinh thần, sinh kế, tín ngưỡng, lễ hội, palei (làng truyền thống).

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Kết hợp dữ liệu sơ cấp thu thập qua phỏng vấn sâu với các già làng, chuyên gia, người dân Chăm; thu thập tư liệu văn học dân gian, lễ hội, hiện vật văn hóa; dữ liệu thứ cấp từ các công trình nghiên cứu, tài liệu lịch sử, khảo cổ.
• Phương pháp phân tích: Phân tích định tính dựa trên lý thuyết chức năng, địa - văn hóa, cấu trúc luận và tiếp biến văn hóa để làm rõ các đặc trưng văn hóa biển trong đời sống vật chất và tinh thần.
• Timeline nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu từ năm 1991 đến nay, đồng thời khảo sát lịch sử văn hóa biển của người Chăm qua các giai đoạn trước đó để có cái nhìn toàn diện.

Cỡ mẫu khảo sát khoảng vài chục người thuộc các palei ven biển, chọn mẫu theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo thu thập được các thông tin đặc trưng và sâu sắc về văn hóa biển.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

• Phát hiện 1: Người Chăm Ninh Thuận có truyền thống sinh kế biển đa dạng, bao gồm đánh bắt thủy hải sản, làm muối, đóng tàu thuyền. Khoảng 70% dân số trong các palei ven biển từng tham gia các hoạt động này trước đây, tuy nhiên hiện nay chỉ còn khoảng 20% duy trì nghề biển.
• Phát hiện 2: Phương tiện sinh kế truyền thống như thuyền thúng, thuyền nan, ghe gỗ được chế tác từ các loại gỗ bền chắc, phù hợp với môi trường biển khắc nghiệt. Nghề đóng tàu thuyền từng là ngành nghề quan trọng, nay đã mai một.
• Phát hiện 3: Văn hóa ăn uống và trang phục của người Chăm có nhiều yếu tố liên quan đến biển, ví dụ như các món ăn từ hải sản kết hợp gia vị cay nồng để khử vị tanh, trang phục có họa tiết và màu sắc phản ánh môi trường biển.
• Phát hiện 4: Tín ngưỡng và lễ hội gắn liền với biển như thờ thần Biển (Po Tasik), lễ hội Rija Nưgar vẫn còn được duy trì, thể hiện nhu cầu cầu bình an, bảo vệ sinh kế biển. Khoảng 60% người dân tham gia các lễ hội này hàng năm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân sự suy giảm nghề biển của người Chăm là do biến đổi môi trường, ô nhiễm biển, thiếu phương tiện hiện đại và sự chuyển đổi sinh kế sang nông nghiệp và các ngành nghề khác. So với các nghiên cứu về văn hóa biển của cư dân miền Trung, người Chăm Ninh Thuận có nét đặc trưng riêng biệt do sự kết hợp giữa văn hóa biển và tôn giáo đa dạng (Hindu, Hồi giáo).

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ người tham gia nghề biển qua các thời kỳ, bảng so sánh các loại phương tiện sinh kế truyền thống và hiện đại, cũng như sơ đồ cấu trúc tín ngưỡng biển trong cộng đồng.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của biển trong văn hóa vật chất và tinh thần của người Chăm, đồng thời cảnh báo về nguy cơ mai một các giá trị truyền thống nếu không có biện pháp bảo tồn kịp thời.

Đề xuất và khuyến nghị

• Bảo tồn và phục hồi nghề biển truyền thống: Tổ chức các lớp đào tạo kỹ thuật đánh bắt và đóng tàu truyền thống, nâng cao năng lực cho ngư dân, nhằm tăng tỷ lệ người tham gia nghề biển lên ít nhất 40% trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: chính quyền địa phương phối hợp với các tổ chức văn hóa.
• Phát triển du lịch văn hóa biển: Xây dựng các tour du lịch trải nghiệm văn hóa biển Chăm, giới thiệu lễ hội, ẩm thực và nghề truyền thống, góp phần tăng thu nhập cho cộng đồng. Mục tiêu tăng 30% lượng khách du lịch trong 3 năm. Chủ thể: Sở Văn hóa, Du lịch và các doanh nghiệp địa phương.
• Bảo tồn tín ngưỡng và lễ hội biển: Hỗ trợ tổ chức các lễ hội truyền thống, phục dựng các nghi lễ liên quan đến biển, đồng thời ghi chép, số hóa các tư liệu văn hóa phi vật thể. Chủ thể: Trung tâm nghiên cứu văn hóa, các già làng, chức sắc tôn giáo.
• Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các chương trình tuyên truyền về giá trị văn hóa biển, khuyến khích người trẻ tham gia bảo tồn và phát huy văn hóa biển. Chủ thể: các trường học, tổ chức xã hội, đoàn thể địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

• Nhà nghiên cứu văn hóa và nhân học: Có thể sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để nghiên cứu sâu về văn hóa biển của các dân tộc thiểu số, đặc biệt là người Chăm.
• Quản lý văn hóa và chính quyền địa phương: Để xây dựng chính sách bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa biển, phát triển kinh tế biển bền vững.
• Người làm công tác bảo tồn di sản văn hóa: Hỗ trợ trong việc sưu tầm, lưu giữ và truyền dạy các giá trị văn hóa biển truyền thống.
• Doanh nghiệp du lịch và phát triển cộng đồng: Khai thác tiềm năng văn hóa biển trong phát triển du lịch sinh thái, du lịch văn hóa nhằm nâng cao đời sống người dân địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. Văn hóa biển của người Chăm Ninh Thuận có điểm gì đặc biệt?
   Văn hóa biển của người Chăm kết hợp giữa sinh kế truyền thống như đánh bắt cá, làm muối với tín ngưỡng thờ thần biển và các lễ hội đặc sắc như Rija Nưgar, thể hiện sự gắn bó sâu sắc với biển.

2. Người Chăm hiện nay còn giữ nghề biển không?
   Hiện nay, chỉ khoảng 20% người Chăm ven biển còn duy trì nghề biển do nhiều yếu tố như biến đổi môi trường và chuyển đổi sinh kế sang nông nghiệp.

3. Các lễ hội biển của người Chăm có ý nghĩa gì?
   Lễ hội biển giúp cộng đồng cầu bình an, bảo vệ sinh kế, đồng thời là dịp lưu giữ và truyền dạy các giá trị văn hóa truyền thống.

4. Phương tiện sinh kế truyền thống của người Chăm là gì?
   Bao gồm thuyền thúng, thuyền nan, ghe gỗ đóng bằng các loại gỗ bền chắc, phù hợp với môi trường biển khắc nghiệt.

5. Làm thế nào để bảo tồn văn hóa biển của người Chăm?
   Cần có sự phối hợp giữa chính quyền, cộng đồng và các nhà nghiên cứu trong việc đào tạo nghề, tổ chức lễ hội, phát triển du lịch và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Kết luận

• Văn hóa biển là thành tố không thể thiếu trong đời sống vật chất và tinh thần của người Chăm tỉnh Ninh Thuận.
• Người Chăm có truyền thống sinh kế biển đa dạng và phong phú, gắn bó lâu đời với môi trường biển.
• Các giá trị văn hóa biển đang có nguy cơ mai một do biến đổi xã hội và môi trường.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để bảo tồn và phát huy văn hóa biển trong bối cảnh hiện đại.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm phục hồi nghề biển, phát triển du lịch văn hóa và bảo tồn tín ngưỡng truyền thống.

Tiếp theo, cần triển khai các chương trình bảo tồn thực tiễn và nghiên cứu sâu hơn về biến đổi văn hóa biển trong cộng đồng người Chăm. Mời các nhà quản lý, nghiên cứu và cộng đồng cùng chung tay bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa biển đặc sắc này.