I. Tổng Quan Về Cảm Xúc Tức Giận Ở Người Trưởng Thành
Cảm xúc là yếu tố quan trọng trong đời sống, thể hiện xung đột nội tâm. Tức giận, bên cạnh vui, buồn, sợ hãi, là một trong sáu cảm xúc cơ bản. Tuy nhiên, nhiều người đánh giá tức giận tiêu cực. Thực tế, tức giận không đồng nghĩa với bạo lực, mà là năng lượng để giải quyết vấn đề, bảo vệ giá trị. Nghiên cứu về cảm xúc tức giận và cách biểu lộ là cần thiết, vì nó thường bị che giấu. Nghiên cứu này tập trung vào biểu đạt cảm xúc tức giận qua tranh vẽ, một chủ đề cấp thiết để làm phong phú dữ liệu khoa học về can thiệp cảm xúc bằng nghệ thuật. Theo Kaplan (1994), 63% sinh viên đánh giá tức giận tiêu cực, cho thấy cần có cái nhìn đúng đắn hơn về cảm xúc này.
1.1. Bản Chất và Vai Trò Của Cảm Xúc Tức Giận
Tức giận là một phản ứng tự nhiên trước sự khó chịu, thất vọng. Nó tạo động lực để giải quyết vấn đề và bảo vệ giá trị cá nhân. Tuy nhiên, cần phân biệt tức giận với thù địch và bạo lực. Tức giận có thể là động lực tích cực, trong khi thù địch là trạng thái sẵn sàng chiến đấu, và bạo lực gây tổn hại về thể chất và tinh thần. Hiểu rõ bản chất của tức giận giúp kiểm soát và sử dụng nó một cách hiệu quả.
1.2. Sự Khác Biệt Giữa Trạng Thái Tức Giận và Nét Tức Giận
Spielberger (1988) phân biệt giữa trạng thái tức giận (cảm xúc nhất thời) và nét tức giận (xu hướng tính cách). Trạng thái tức giận là cảm giác chủ quan với cường độ khác nhau. Nét tức giận là xu hướng nhìn nhận tình huống là khó chịu và phản ứng với nó. Người có nét tức giận cao trải qua trạng thái tức giận thường xuyên hơn và mãnh liệt hơn. Nét tức giận phản ánh phong cách phản ứng chung của cá nhân trong thời gian dài.
II. Nguyên Nhân Gây Ra Tức Giận Ở Người Trưởng Thành TP
Nghiên cứu về cảm xúc tức giận ở Việt Nam có thể khác biệt so với các quốc gia khác do yếu tố văn hóa. Văn hóa Việt Nam là văn hóa tập thể, cá nhân gắn với giá trị xã hội và gia đình. Gia đình châu Á thường khó khăn trong việc đối thoại về cảm xúc, gán việc bộc lộ cảm xúc tiêu cực với việc không nghe lời. Nghiên cứu của Trần Thị Hiền (2018) cho thấy sự tự kiểm soát tức giận được nói đến cụ thể hơn trong tiếng Việt, thể hiện qua các câu tục ngữ như “Một sự nhịn chín sự lành”. Điều này cho thấy áp lực xã hội trong việc kiềm chế cảm xúc tiêu cực.
2.1. Ảnh Hưởng Của Văn Hóa Việt Nam Đến Cảm Xúc Tức Giận
Văn hóa Việt Nam, với các giá trị tập thể và sự coi trọng hòa khí, có thể ảnh hưởng đến cách người trưởng thành trải nghiệm và biểu lộ cảm xúc tức giận. Áp lực phải kiềm chế cảm xúc tiêu cực có thể dẫn đến việc tức giận bị dồn nén, gây ra các vấn đề tâm lý khác. Nghiên cứu cần xem xét yếu tố văn hóa để hiểu rõ hơn về cảm xúc tức giận ở người Việt.
2.2. Các Yếu Tố Xã Hội Gây Căng Thẳng và Tức Giận Tại TP.HCM
TP.HCM là một đô thị lớn với nhịp sống nhanh, áp lực công việc cao, và nhiều vấn đề xã hội. Những yếu tố này có thể gây căng thẳng và tức giận cho người trưởng thành. Nghiên cứu cần xác định các yếu tố xã hội cụ thể gây ra tức giận ở TP.HCM, như áp lực tài chính, giao thông, ô nhiễm môi trường, và sự cạnh tranh trong công việc.
III. Phương Pháp Trị Liệu Cảm Xúc Tức Giận Qua Tranh Vẽ
Nghiên cứu của Danner-Weinberger & cs. (2019) cho thấy người Việt Nam hào hứng với việc thể hiện cảm xúc qua tranh vẽ. Nghiên cứu về các yếu tố hình thức trong tranh tức giận giúp bổ sung vào lý thuyết lâm sàng trong trị liệu nghệ thuật. Cách tiếp cận này có thể được kết hợp để tạo nên chương trình giải quyết xung đột và quản lý cơn giận. Khi sử dụng liệu pháp nghệ thuật, nhà trị liệu không chỉ hỗ trợ cá nhân mà còn góp phần làm giảm các vấn đề của xã hội.
3.1. Các Yếu Tố Hình Thức Nghệ Thuật Phản Ánh Cảm Xúc Tức Giận
Các yếu tố hình thức nghệ thuật như màu sắc, đường nét, hình dạng có thể phản ánh cảm xúc tức giận. Nghiên cứu sử dụng Thang đo Các yếu tố hình thức trị liệu nghệ thuật (FEATS) để đánh giá tranh vẽ. Việc phân tích các yếu tố hình thức giúp hiểu rõ hơn về cách cảm xúc tức giận được biểu hiện qua tranh vẽ.
3.2. Ứng Dụng Trị Liệu Nghệ Thuật Trong Quản Lý Cơn Giận
Trị liệu nghệ thuật có thể giúp người trưởng thành quản lý cơn giận bằng cách cung cấp một phương tiện an toàn để biểu lộ cảm xúc. Vẽ tranh giúp cá nhân khám phá và hiểu rõ hơn về cảm xúc tức giận của mình, từ đó tìm ra cách đối phó hiệu quả hơn. Liệu pháp nghệ thuật có thể được sử dụng trong các chương trình quản lý cơn giận và giải quyết xung đột.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Về Tranh Vẽ Cảm Xúc Tức Giận TP
Nghiên cứu kiểm định giả thuyết về sự khác biệt ở các yếu tố hình thức nghệ thuật trên tranh vẽ cảm xúc tức giận của nhóm người có nét tức giận cao và thấp. Kết quả cho thấy không có sự khác biệt có ý nghĩa về mặt thống kê khi so sánh điểm trung bình của tất cả các yếu tố kể trên. Những yếu tố về mặt văn hoá và quy trình tổ chức nghiên cứu được bàn luận là có liên quan đến kết quả này. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng khám phá ra mối tương quan của nét tức giận và trầm cảm, lo âu.
4.1. So Sánh Yếu Tố Hình Thức Giữa Nhóm Nét Tức Giận Cao và Thấp
Nghiên cứu so sánh các yếu tố hình thức trong tranh vẽ của hai nhóm người có nét tức giận cao và thấp. Các yếu tố được đánh giá bao gồm sự nổi bật của màu sắc, năng lượng ngầm ẩn, tính thống nhất, tính hiện thực, chất lượng đường nét, và sự dai dẳng. Kết quả cho thấy không có sự khác biệt đáng kể giữa hai nhóm.
4.2. Mối Tương Quan Giữa Nét Tức Giận Với Trầm Cảm và Lo Âu
Nghiên cứu cũng khám phá mối tương quan giữa nét tức giận với các vấn đề tâm lý khác như trầm cảm và lo âu. Kết quả cho thấy có mối liên hệ giữa nét tức giận và mức độ trầm cảm, lo âu. Điều này cho thấy tức giận có thể là một triệu chứng hoặc yếu tố liên quan đến các rối loạn tâm lý khác.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn và Gợi Ý Lâm Sàng Về Cơn Tức Giận
Nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn trong việc phát triển các phương pháp trị liệu nghệ thuật hiệu quả hơn cho người Việt Nam. Việc hiểu rõ hơn về cách cảm xúc tức giận được biểu hiện qua tranh vẽ giúp các nhà trị liệu có thể đưa ra những can thiệp phù hợp. Nghiên cứu cũng cung cấp những gợi ý lâm sàng quan trọng về việc quản lý cơn giận và giải quyết các vấn đề tâm lý liên quan.
5.1. Gợi Ý Lâm Sàng Cho Trị Liệu Cảm Xúc Tức Giận Bằng Nghệ Thuật
Nghiên cứu cung cấp những gợi ý lâm sàng cho việc sử dụng trị liệu nghệ thuật để quản lý cơn giận. Các nhà trị liệu có thể sử dụng tranh vẽ để giúp cá nhân khám phá và biểu lộ cảm xúc tức giận một cách an toàn. Việc phân tích các yếu tố hình thức trong tranh vẽ cũng giúp nhà trị liệu hiểu rõ hơn về trạng thái tâm lý của thân chủ.
5.2. Ứng Dụng Nghiên Cứu Trong Tham Vấn và Trị Liệu Trực Tuyến
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, tham vấn và trị liệu trực tuyến trở nên phổ biến. Nghiên cứu này cung cấp kinh nghiệm về quy trình nghiên cứu trên tranh vẽ thu thập dữ liệu trực tuyến. Điều này giúp khai mở những cơ hội làm việc trên nền tảng công nghệ trong thời đại 4.0, đồng thời cung cấp cái nhìn có giá trị về các thực hành trực tuyến hiện tại.
VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Về Cảm Xúc Tức Giận
Nghiên cứu này đã khám phá cảm xúc tức giận của người trưởng thành tại TP.HCM thông qua tranh vẽ. Kết quả cho thấy cần xem xét yếu tố văn hóa và xã hội khi nghiên cứu về cảm xúc. Nghiên cứu cũng mở ra những hướng đi mới trong việc sử dụng trị liệu nghệ thuật để quản lý cơn giận. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về cảm xúc tức giận và phát triển các phương pháp can thiệp hiệu quả.
6.1. Tóm Tắt Những Phát Hiện Chính Của Nghiên Cứu
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng không có sự khác biệt đáng kể về yếu tố hình thức trong tranh vẽ giữa nhóm người có nét tức giận cao và thấp. Tuy nhiên, nghiên cứu đã khám phá mối tương quan giữa nét tức giận với trầm cảm và lo âu. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố văn hóa trong việc nghiên cứu về cảm xúc.
6.2. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Quản Lý Cảm Xúc
Nghiên cứu đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo về quản lý cảm xúc, bao gồm việc khám phá các yếu tố văn hóa ảnh hưởng đến cảm xúc tức giận, phát triển các phương pháp trị liệu nghệ thuật phù hợp với người Việt Nam, và nghiên cứu về hiệu quả của tham vấn và trị liệu trực tuyến trong quản lý cơn giận.
