Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu rộng từ đại dịch Covid-19 và các biến động kinh tế toàn cầu giai đoạn 2019-2023, hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp (KHDN) tại các ngân hàng thương mại đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) – Chi nhánh Thăng Long, với quy mô huy động vốn cuối kỳ năm 2023 đạt 46.575 tỷ đồng, chiếm 3,4% tổng hệ thống BIDV, là một trong những chi nhánh chủ lực tại Hà Nội. Tuy nhiên, hoạt động cho vay KHDN tại đây vẫn còn nhiều hạn chế về quy mô dư nợ, cơ cấu cho vay chưa hợp lý và chất lượng cho vay có biến động với tỷ lệ nợ quá hạn ở mức cao.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng hoạt động cho vay KHDN tại BIDV Thăng Long trong giai đoạn 2019-2023, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh quy mô và nâng cao chất lượng cho vay trong giai đoạn 2023-2025. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại BIDV Chi nhánh Thăng Long, với dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo thường niên và các tài liệu nội bộ kết hợp với các số liệu thống kê ngành. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay tại chi nhánh mà còn có thể áp dụng cho các ngân hàng thương mại khác trong việc phát triển tín dụng doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết tín dụng ngân hàng và mô hình quản trị rủi ro tín dụng. Lý thuyết tín dụng ngân hàng làm rõ khái niệm cho vay KHDN, đặc điểm, phân loại và vai trò của hoạt động cho vay trong việc chuyển vốn từ nơi thừa sang nơi thiếu vốn nhằm thúc đẩy sản xuất kinh doanh. Mô hình quản trị rủi ro tín dụng tập trung vào các bước nhận dạng, đánh giá và kiểm soát rủi ro trong quy trình cho vay, bao gồm thẩm định, giải ngân, giám sát và thu hồi nợ.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quy mô cho vay (dư nợ, doanh số cho vay), chất lượng cho vay (tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn, mức trích lập dự phòng rủi ro), cơ cấu dư nợ theo kỳ hạn, ngành nghề và tài sản bảo đảm, cùng các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay như năng lực tài chính doanh nghiệp, môi trường kinh tế, chính sách tín dụng và chất lượng nhân sự.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích định lượng kết hợp định tính. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo thường niên, tài liệu nội bộ của BIDV Thăng Long và các nguồn dữ liệu ngành như Tổng cục Thống kê, Ngân hàng Nhà nước. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu hoạt động cho vay KHDN của chi nhánh trong giai đoạn 2019-2023.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh xu hướng tăng trưởng dư nợ, tỷ lệ nợ xấu, cơ cấu cho vay theo ngành và kỳ hạn. Ngoài ra, phương pháp tổng hợp và so sánh được áp dụng để đánh giá thực trạng và nguyên nhân hạn chế. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến 2023, với mục tiêu đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô huy động vốn và dư nợ cho vay tăng trưởng ổn định: Huy động vốn cuối kỳ năm 2023 đạt 46.575 tỷ đồng, tăng 16,6% so với năm 2022, trong đó huy động vốn từ KHDN chiếm 72,9% tổng huy động vốn. Dư nợ cho vay cuối kỳ năm 2023 đạt khoảng 21.583 tỷ đồng, tăng 6,91% so với năm 2022, thể hiện sự mở rộng quy mô cho vay KHDN.

  2. Cơ cấu dư nợ cho vay chưa tối ưu: Dư nợ cho vay KHDN chủ yếu tập trung vào nhóm doanh nghiệp lớn, với tỷ trọng cho vay ngắn hạn chiếm phần lớn, trong khi cho vay trung và dài hạn còn hạn chế. Cơ cấu theo ngành nghề cho thấy sự phụ thuộc lớn vào một số ngành truyền thống, chưa đa dạng hóa phù hợp với mục tiêu kiểm soát rủi ro.

  3. Chất lượng cho vay có biến động và tỷ lệ nợ quá hạn cao: Tỷ lệ nợ xấu cho vay KHDN duy trì ở mức 0,69%, trong khi tỷ lệ nợ quá hạn lên tới khoảng 2,94%, cho thấy rủi ro tín dụng vẫn còn tiềm ẩn. Mức trích lập dự phòng rủi ro phản ánh sự thận trọng trong quản lý rủi ro nhưng cũng làm giảm lợi nhuận từ hoạt động cho vay.

  4. Hiệu quả hoạt động cho vay chưa cao: Mức sinh lời từ hoạt động cho vay KHDN chưa đạt kỳ vọng, với lợi nhuận trước thuế năm 2022 giảm 24,65% so với năm trước, do chi phí vốn tăng và rủi ro tín dụng gia tăng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên bao gồm sự ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu và trong nước, làm giảm nhu cầu vay vốn và khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Cơ cấu dư nợ chưa hợp lý phản ánh sự thận trọng trong chính sách tín dụng và hạn chế về năng lực thẩm định, quản lý rủi ro tại chi nhánh. So sánh với các nghiên cứu tại các chi nhánh khác của BIDV và ngân hàng thương mại khác cho thấy BIDV Thăng Long cần cải thiện quy trình thẩm định và đa dạng hóa sản phẩm cho vay để phù hợp với nhu cầu đa dạng của doanh nghiệp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dư nợ, bảng phân tích cơ cấu dư nợ theo ngành và kỳ hạn, cùng biểu đồ tỷ lệ nợ xấu và nợ quá hạn qua các năm để minh họa xu hướng và mức độ rủi ro.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đẩy mạnh hoạt động Marketing ngân hàng: Tăng cường quảng bá sản phẩm cho vay KHDN, tập trung vào các kênh số và truyền thống nhằm thu hút khách hàng mới, nâng tỷ lệ sử dụng dịch vụ ngân hàng số lên ít nhất 30% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing phối hợp với Khối quản lý khách hàng.

  2. Đa dạng hóa cơ cấu dư nợ cho vay: Phát triển các sản phẩm cho vay trung và dài hạn, mở rộng cho vay các ngành nghề tiềm năng như công nghệ cao, dịch vụ logistics, nhằm giảm tỷ trọng cho vay ngắn hạn xuống dưới 50% trong năm 2025. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp Phòng Quản trị tín dụng.

  3. Cải tiến công tác đánh giá và đãi ngộ cán bộ: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng thông qua đào tạo chuyên sâu, áp dụng hệ thống đánh giá hiệu quả công việc và chính sách đãi ngộ cạnh tranh nhằm giảm tỷ lệ sai sót thẩm định xuống dưới 5% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức hành chính và Khối quản lý khách hàng.

  4. Tăng cường giám sát và kiểm soát nội bộ: Thiết lập hệ thống giám sát sau vay chặt chẽ, kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện sớm rủi ro, giảm tỷ lệ nợ quá hạn xuống dưới 2% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý rủi ro phối hợp Phòng Kiểm tra nội bộ.

  5. Rà soát và đẩy mạnh thu hồi nợ xấu: Áp dụng các biện pháp pháp lý, phát mại tài sản bảo đảm và bán nợ nhằm giảm tỷ lệ nợ xấu xuống dưới 0,5% trong năm 2025. Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý rủi ro và Phòng Kế hoạch tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng thương mại: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay KHDN, từ đó xây dựng chiến lược phát triển tín dụng phù hợp.

  2. Cán bộ tín dụng và nhân viên ngân hàng: Nắm bắt quy trình, tiêu chí đánh giá và các nhân tố tác động đến chất lượng cho vay, nâng cao kỹ năng thẩm định và quản lý rủi ro.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về hoạt động cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại.

  4. Doanh nghiệp và khách hàng vay vốn: Hiểu rõ các tiêu chí, quy trình và chính sách cho vay, từ đó chuẩn bị hồ sơ và phương án kinh doanh phù hợp để tiếp cận nguồn vốn hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp tại BIDV Thăng Long có quy mô như thế nào?
    Quy mô huy động vốn cuối kỳ năm 2023 đạt 46.575 tỷ đồng, trong đó huy động từ KHDN chiếm 72,9%. Dư nợ cho vay KHDN cuối kỳ đạt khoảng 21.583 tỷ đồng, tăng 6,91% so với năm trước, cho thấy quy mô cho vay đang mở rộng ổn định.

  2. Chất lượng cho vay KHDN tại chi nhánh ra sao?
    Tỷ lệ nợ xấu duy trì ở mức 0,69%, trong khi tỷ lệ nợ quá hạn là 2,94%, cho thấy chất lượng cho vay còn biến động và tiềm ẩn rủi ro cần được kiểm soát chặt chẽ hơn.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hoạt động cho vay KHDN?
    Bao gồm năng lực tài chính và quản lý của doanh nghiệp, môi trường kinh tế vĩ mô, chính sách tín dụng của ngân hàng, chất lượng nhân sự và quy trình thẩm định, giám sát sau vay.

  4. Ngân hàng đã áp dụng những giải pháp gì để cải thiện hoạt động cho vay?
    Chi nhánh đã linh hoạt trong chính sách lãi suất, đẩy mạnh huy động vốn, tăng cường kiểm soát rủi ro và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng, tuy nhiên vẫn cần đa dạng hóa sản phẩm và cải tiến quy trình.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp tiếp cận vốn vay hiệu quả tại BIDV Thăng Long?
    Doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ minh bạch, phương án kinh doanh khả thi, đáp ứng các điều kiện về tài sản bảo đảm và hợp tác chặt chẽ với ngân hàng trong quá trình thẩm định và giám sát.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và các chỉ tiêu đánh giá hoạt động cho vay KHDN, làm rõ vai trò và đặc điểm của doanh nghiệp trong nền kinh tế.
  • Phân tích thực trạng hoạt động cho vay KHDN tại BIDV Chi nhánh Thăng Long giai đoạn 2019-2023 cho thấy quy mô tăng trưởng ổn định nhưng chất lượng cho vay còn nhiều thách thức với tỷ lệ nợ quá hạn cao.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm bao gồm đẩy mạnh marketing, đa dạng hóa sản phẩm cho vay, nâng cao chất lượng nhân sự, tăng cường giám sát và thu hồi nợ xấu nhằm phát triển hoạt động cho vay bền vững.
  • Nghiên cứu có giá trị ứng dụng thực tiễn cao, giúp chi nhánh và các ngân hàng thương mại khác nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng doanh nghiệp.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2023-2025, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá để điều chỉnh phù hợp với diễn biến kinh tế và thị trường.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả cho vay doanh nghiệp tại BIDV Thăng Long và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững!