I. Giới thiệu chung về vấn đề sạt lở sông Tiền
Sông Tiền, một trong những con sông lớn và quan trọng tại tỉnh Đồng Tháp, đang phải đối mặt với tình trạng sạt lở nghiêm trọng. Theo số liệu, diện tích sạt lở đã lên tới 6,41ha vào năm 2019. Sự thay đổi này chủ yếu xuất phát từ các hoạt động khai thác cát và việc sử dụng nước ở thượng nguồn, dẫn đến biến đổi dòng chảy. Việc giám sát sạt lở trở thành nhiệm vụ cấp thiết trong quản lý tài nguyên nước và quy hoạch đất đai tại địa phương. Việc áp dụng công nghệ viễn thám radar như Sentinel-1 không chỉ giúp theo dõi biến động đường bờ mà còn cung cấp dữ liệu chính xác cho các quyết định quản lý tài nguyên môi trường.
1.1 Tác động của sạt lở đến môi trường
Sạt lở không chỉ ảnh hưởng đến diện tích đất mà còn tác động đến các hệ sinh thái ven sông. Việc bảo vệ bờ sông là cần thiết để duy trì sự ổn định của môi trường sống cho các loài động thực vật. Sạt lở cũng gây ra thiệt hại về kinh tế cho người dân sống gần bờ sông, khi mà đất đai canh tác bị xói mòn. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, việc quản lý tài nguyên nước hiệu quả có thể giảm thiểu đáng kể các tác động tiêu cực này. Do đó, việc áp dụng công nghệ viễn thám vào giám sát và phân tích tình trạng sạt lở là một giải pháp khả thi và hiệu quả.
II. Phương pháp nghiên cứu và công nghệ áp dụng
Đề tài nghiên cứu sử dụng công nghệ viễn thám radar để thu thập dữ liệu về tình trạng sạt lở trên sông Tiền. Dữ liệu từ ảnh vệ tinh Sentinel-1 đã được phân tích thông qua phương pháp phân cụm mờ Fuzzy, giúp tách biệt rõ ràng giữa đất và nước. Công cụ DSAS (Digital Shoreline Analysis System) cũng được áp dụng để phân tích tốc độ thay đổi đường bờ trong giai đoạn từ 2018 đến 2023. Việc sử dụng các công nghệ này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn mang lại kết quả chính xác và nhanh chóng trong việc phát hiện biến động bờ sông.
2.1 Phân tích dữ liệu viễn thám
Quá trình phân tích dữ liệu bao gồm việc thu thập ảnh vệ tinh từ Sentinel-1 và Sentinel-2A. Ảnh từ Sentinel-1 với độ phân giải không gian 20m được sử dụng để theo dõi sự biến động của đường bờ sông. Sau khi xử lý, dữ liệu được đưa vào phần mềm ArcGIS để phân tích tốc độ thay đổi đường bờ. Kết quả cho thấy rằng các khu vực khác nhau trên sông Tiền có xu hướng sạt lở và bồi tụ khác nhau, cho thấy sự phức tạp của hiện tượng này và sự cần thiết phải có các biện pháp quản lý phù hợp.
III. Kết quả nghiên cứu và phân tích
Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong 09 khu vực nghiên cứu, phần lớn bờ trái của sông Tiền có xu hướng sạt lở, trong khi bờ phải có sự thay đổi gần như đồng đều giữa sạt lở và bồi tụ. Việc so sánh giữa các ảnh từ Sentinel-1 và Sentinel-2A cho thấy sự tương đồng cao với chỉ số Kappa đạt mức tốt. Điều này chứng tỏ rằng công nghệ viễn thám radar có thể được sử dụng như một công cụ bổ sung hiệu quả cho các phương pháp truyền thống trong việc theo dõi và quản lý tình trạng sạt lở.
3.1 Ứng dụng công nghệ trong quản lý tài nguyên
Việc áp dụng công nghệ viễn thám không chỉ giúp theo dõi tình trạng sạt lở mà còn cung cấp dữ liệu quan trọng cho các quyết định quản lý tài nguyên nước. Các kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chính sách bảo vệ bờ sông, từ đó giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng. Hơn nữa, thông qua việc phân tích dữ liệu, các nhà quản lý có thể đưa ra các biện pháp kịp thời nhằm bảo vệ tài nguyên nước và phát triển bền vững cho khu vực sông Tiền.
