Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành xây dựng đóng góp khoảng 25-30% GDP quốc gia, chất lượng công trình xây dựng, đặc biệt là các công trình thủy điện, trở thành vấn đề cấp thiết cần được quan tâm. Công trình thủy điện Bản Mồng, tỉnh Nghệ An, là một dự án trọng điểm, có vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện năng và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, thực trạng chất lượng thi công và công tác giám sát thi công tại công trình này còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư và an toàn vận hành công trình.

Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng công tác giám sát thi công công trình thủy điện Bản Mồng, nhằm đảm bảo tiến độ, chất lượng và an toàn lao động trong quá trình thi công. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác giám sát thi công do Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Thủy lợi 2 (Hee2) thực hiện từ năm 2015 đến nay. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hệ thống hóa các cơ sở pháp lý, lý luận về giám sát thi công công trình thủy điện, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn khi cung cấp các giải pháp cụ thể, khả thi để nâng cao hiệu quả công tác giám sát tại dự án Bản Mồng và các công trình tương tự.

Theo báo cáo ngành, vốn đầu tư xây dựng cơ bản chiếm tỷ trọng lớn trong thu nhập quốc dân, do đó việc đảm bảo chất lượng công trình không chỉ góp phần phát triển bền vững mà còn giảm thiểu các sự cố kỹ thuật, tai nạn lao động và lãng phí tài chính. Qua khảo sát thực tế tại công trình Bản Mồng, nhiều tồn tại trong công tác giám sát như năng lực cán bộ giám sát còn hạn chế, quy trình giám sát chưa chặt chẽ, và sự phối hợp giữa các chủ thể tham gia chưa hiệu quả. Những vấn đề này làm giảm chất lượng thi công, gây ảnh hưởng đến an toàn và tuổi thọ công trình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chất lượng xây dựng và mô hình quản lý dự án xây dựng. Lý thuyết quản lý chất lượng xây dựng tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình như vật liệu xây dựng, quy trình thi công, và giám sát thi công. Mô hình quản lý dự án xây dựng nhấn mạnh vai trò của các chủ thể tham gia (chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn giám sát) trong việc phối hợp và kiểm soát chất lượng, tiến độ, chi phí.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý chất lượng công trình xây dựng (QLCLCTXD): Hệ thống các hoạt động nhằm đảm bảo công trình đạt yêu cầu kỹ thuật, an toàn và thẩm mỹ.
  • Giám sát thi công: Hoạt động kiểm tra, theo dõi quá trình thi công để đảm bảo tuân thủ thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật và hợp đồng.
  • An toàn lao động (ATLD): Các biện pháp phòng ngừa tai nạn, bảo vệ sức khỏe người lao động trong quá trình thi công.
  • Tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp luật: Các văn bản pháp lý, tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) quy định về năng lực, trách nhiệm và quy trình giám sát thi công.
  • Mô hình phối hợp các chủ thể: Sự tương tác giữa chủ đầu tư, nhà thầu thi công, tư vấn giám sát và các bên liên quan trong quản lý chất lượng công trình.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các văn bản pháp luật, tiêu chuẩn kỹ thuật, báo cáo giám sát thi công, hồ sơ nghiệm thu công trình thủy điện Bản Mồng, và các tài liệu liên quan do Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Thủy lợi 2 cung cấp.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính các quy định pháp lý, đánh giá năng lực các chủ thể tham gia, khảo sát thực trạng công tác giám sát thi công qua phỏng vấn cán bộ, kỹ sư và quan sát thực tế tại công trường.
  • Cỡ mẫu: Khảo sát trực tiếp khoảng 30 cán bộ, kỹ sư thuộc các đơn vị chủ đầu tư, tư vấn giám sát và nhà thầu thi công.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào những người có kinh nghiệm và trách nhiệm trong công tác giám sát thi công.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ năm 2019 đến 2023, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực cán bộ giám sát còn hạn chế: Khoảng 40% cán bộ giám sát tại công trình chưa được đào tạo bài bản về nghiệp vụ giám sát thi công, dẫn đến việc kiểm tra, nghiệm thu vật liệu và thi công chưa chặt chẽ. Tỷ lệ cán bộ giám sát có chứng chỉ hành nghề đạt chuẩn chỉ khoảng 60%.

  2. Quy trình giám sát chưa đồng bộ: Chỉ 70% các hạng mục thi công được giám sát theo quy trình chuẩn, trong khi 30% còn lại có hiện tượng bỏ sót hoặc giám sát hình thức, đặc biệt ở các hạng mục phụ trợ như đường thi công, hệ thống cấp nước.

  3. Vật liệu xây dựng chưa được kiểm soát nghiêm ngặt: Khoảng 15% vật liệu đầu vào không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, nguyên nhân chủ yếu do sự thông đồng giữa cán bộ giám sát và nhà thầu cung cấp vật liệu kém chất lượng.

  4. An toàn lao động chưa được đảm bảo: Tỷ lệ tai nạn lao động tại công trường chiếm khoảng 5% trong tổng số sự cố, phần lớn do thiếu trang bị bảo hộ và giám sát an toàn chưa thường xuyên.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do sự thiếu đồng bộ trong quản lý, năng lực chuyên môn của cán bộ giám sát chưa đáp ứng yêu cầu, và sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các chủ thể tham gia. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung tại nhiều công trình thủy điện ở Việt Nam, nơi mà công tác giám sát còn nhiều hạn chế về mặt năng lực và quy trình.

Việc kiểm soát vật liệu xây dựng chưa nghiêm ngặt làm tăng nguy cơ chất lượng công trình không đảm bảo, ảnh hưởng đến tuổi thọ và an toàn vận hành. Các biểu đồ phân tích tỷ lệ vật liệu đạt chuẩn và không đạt chuẩn, cũng như số vụ tai nạn lao động theo tháng, sẽ minh họa rõ nét hơn các vấn đề này.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng công tác giám sát thi công tại công trình thủy điện Bản Mồng, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn và tiến độ thi công.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ giám sát: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ giám sát thi công, kỹ thuật kiểm tra vật liệu và an toàn lao động. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ giám sát đạt chuẩn lên trên 90% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Thủy lợi 2 phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành.

  2. Xây dựng và chuẩn hóa quy trình giám sát: Thiết lập quy trình giám sát đồng bộ, chi tiết cho từng hạng mục thi công, đặc biệt là các hạng mục phụ trợ và lắp đặt thiết bị. Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015 trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý dự án và đơn vị tư vấn giám sát.

  3. Nâng cao kiểm soát chất lượng vật liệu xây dựng: Áp dụng công nghệ quan trắc và lấy mẫu kiểm tra định kỳ, tăng cường giám sát chặt chẽ nguồn cung cấp vật liệu. Mục tiêu giảm tỷ lệ vật liệu không đạt chuẩn xuống dưới 5% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Nhà thầu giám sát phối hợp với chủ đầu tư.

  4. Tăng cường công tác an toàn lao động: Trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ, tổ chức huấn luyện an toàn định kỳ, và giám sát nghiêm ngặt việc tuân thủ quy định an toàn. Mục tiêu giảm thiểu tai nạn lao động xuống dưới 1% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Nhà thầu thi công và đơn vị tư vấn giám sát.

  5. Ứng dụng công nghệ quan trắc hiện đại: Lắp đặt hệ thống quan trắc tự động để theo dõi chất lượng thi công và điều kiện công trường, giúp phát hiện sớm các sai sót và sự cố. Thời gian triển khai dự kiến trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Chủ đầu tư phối hợp với đơn vị tư vấn thiết kế và thi công.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ đầu tư và Ban quản lý dự án: Nghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát thi công, đảm bảo chất lượng và an toàn công trình, từ đó tối ưu hóa hiệu quả đầu tư.

  2. Đơn vị tư vấn giám sát: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải tiến quy trình giám sát, nâng cao năng lực chuyên môn và áp dụng các giải pháp công nghệ mới.

  3. Nhà thầu thi công xây dựng: Giúp nhận diện các điểm yếu trong công tác thi công và phối hợp với các bên liên quan để đảm bảo chất lượng, tiến độ và an toàn lao động.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật liên quan đến quản lý chất lượng và giám sát thi công công trình thủy điện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác giám sát thi công lại quan trọng đối với công trình thủy điện?
    Giám sát thi công đảm bảo công trình được xây dựng đúng thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật, giúp phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót, từ đó đảm bảo an toàn và tuổi thọ công trình.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng công tác giám sát?
    Bao gồm năng lực cán bộ giám sát, quy trình giám sát, sự phối hợp giữa các chủ thể, và các điều kiện pháp lý, chính sách liên quan.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực cán bộ giám sát?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, bồi dưỡng kỹ năng thực tế, cập nhật kiến thức về công nghệ và quy định pháp luật mới.

  4. Công nghệ quan trắc có vai trò gì trong giám sát thi công?
    Giúp theo dõi liên tục các thông số kỹ thuật, phát hiện sớm các sai lệch và sự cố, hỗ trợ ra quyết định kịp thời nhằm đảm bảo chất lượng thi công.

  5. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng cho các công trình khác không?
    Có, các giải pháp mang tính tổng quát và có thể điều chỉnh phù hợp để áp dụng cho các công trình thủy điện và xây dựng cơ bản tương tự trên toàn quốc.

Kết luận

  • Công tác giám sát thi công công trình thủy điện Bản Mồng còn nhiều hạn chế về năng lực cán bộ, quy trình và kiểm soát vật liệu.
  • Việc nâng cao chất lượng giám sát là yếu tố quyết định đến hiệu quả đầu tư và an toàn vận hành công trình.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể như đào tạo cán bộ, chuẩn hóa quy trình, kiểm soát vật liệu và tăng cường an toàn lao động.
  • Áp dụng công nghệ quan trắc hiện đại sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giám sát và quản lý chất lượng thi công.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, xây dựng quy trình chuẩn và áp dụng công nghệ trong vòng 1-2 năm tới nhằm đảm bảo chất lượng công trình và an toàn lao động.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng giám sát thi công, bảo vệ an toàn và phát triển bền vững công trình thủy điện Bản Mồng!