Nghiên Cứu Giải Pháp Kiểm Soát Bệnh Do Vi Bào Tử Trùng Enterocytozoon hepatopenaei Trên Tôm Nuôi Nước Lợ

• Tác giả: Đinh Chí Thảo
• Người hướng dẫn: TS. Hồ Thị Trường Thy
• Trường học: Trường Đại Học Nông Lâm
• Chuyên ngành: Nuôi trồng thủy sản
• Đề tài: Giải Pháp Kiểm Soát Bệnh Do Vi Bào Tử Trùng Trên Tôm Nuôi Nước Lợ
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• TÓM TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Danh sách các chữ viết tắt
• 1.2. Danh sách các hình
• 1.3. Danh sách các bảng
• 1.4. Mở đầu
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Thời gian và địa điểm thực hiện
• 2.2. Thử nghiệm sản phẩm sinh học kiểm soát bệnh vi bào tử và bệnh phân trắng trên tôm ở mô hình ao nuôi
• 2.3. Bố trí thí nghiệm
• 2.4. Đánh giá khả năng phòng bệnh của sản phẩm sinh học thử nghiệm tại mô hình ao nuôi
• 2.5. Quản lý ao nuôi và chăm sóc sức khỏe tôm trong quá trình thí nghiệm
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả thử nghiệm sản phẩm sinh học kiểm soát bệnh vi bào tử trùng và bệnh phân trắng trên tôm ở mô hình ao nuôi tôm sú
• 3.2. Kết quả phân tích các chỉ tiêu sinh học định lượng ở các ao nuôi tôm sú
• 3.3. Kết quả phân tích các chỉ tiêu sinh học và phi sinh học thuộc dạng định tính ở các ao nuôi tôm sú
• 3.4. Kết quả phân tích các chỉ tiêu lý hóa ở các ao nuôi tôm sú
• 3.5. Kết quả thu hoạch ở các ao nuôi tôm sú
• 3.6. Kết quả thử nghiệm sản phẩm sinh học kiểm soát bệnh vi bào tử trùng và bệnh phân trắng trên tôm ở mô hình ao nuôi tôm thẻ chân trắng
• 3.7. Kết quả phân tích các chỉ tiêu sinh học định lượng ở các ao nuôi tôm thẻ chân trắng
• 3.8. Kết quả phân tích các chỉ tiêu sinh học và phi sinh học thuộc dạng định tính ở các ao nuôi tôm thẻ chân trắng
• 3.9. Kết quả phân tích các chỉ tiêu lý hóa ở các ao nuôi tôm thẻ chân trắng
• 3.10. Kết quả thu hoạch ở các ao nuôi tôm thẻ chân trắng
• 4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH SÁCH CÁC HÌNH
• DANH SÁCH CÁC BẢNG

I. Tổng Quan Về Bệnh Do Vi Bào Tử Trùng EHP Trên Tôm Nuôi

Trong những năm gần đây, tình hình dịch bệnh trên tôm nuôi ngày càng phức tạp. Bên cạnh các bệnh nguy hiểm do virus, bệnh do vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) và bệnh phân trắng (WFD) ngày càng phổ biến. Đặc điểm dịch tễ của các bệnh này phát triển phức tạp và khó kiểm soát, gây hậu quả nghiêm trọng. Bệnh phân trắng làm tôm chậm lớn, phân đàn, giảm ăn và có thể chết rải rác. Bệnh phân trắng cũng được xác định là do độc tố tảo lam, tảo giáp hoặc độc tố thức ăn (Aflatoxin). Theo Trương Hồng Việt (2023), bệnh phân trắng tập trung nhiều nhất vào tháng 6 và tháng 11, thường xảy ra ở tôm thẻ 30-60 ngày tuổi. Ao bị bệnh thường có mật độ cao tảo lam và tảo giáp. Bệnh do EHP cũng được tìm thấy trên tôm sú và tôm chân trắng, gây chậm lớn và tiêu tốn nhiều thức ăn. Vũ Khắc Hùng (2018) cho thấy tỷ lệ nhiễm vi bào tử trùng trên 50% trong mẫu sinh vật phù du, EHP có thể truyền ngang và dọc. Lê Hồng Phước (2020) đánh giá tỷ lệ nhiễm EHP trên tôm giống là 4,67% và tôm thương phẩm 25,83%.

1.1. Enterocytozoon hepatopenaei EHP Tác Nhân Gây Bệnh

EHP là một loại ký sinh trùng vi bào tử trùng gây bệnh trên gan tụy tôm. Chúng xâm nhập và nhân lên trong tế bào biểu mô gan tụy, gây tổn thương và làm suy giảm chức năng của cơ quan này. Mầm bệnh EHP lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa, khi tôm ăn phải thức ăn hoặc nước bị nhiễm bào tử. Sự lây lan cũng có thể xảy ra từ tôm mẹ sang tôm con, gây ra tình trạng nhiễm bệnh sớm ở ấu trùng. Enterocytozoon hepatopenaei gây ra các ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của tôm.

1.2. Tác Hại của Nhiễm EHP Chậm Lớn và Giảm Năng Suất Tôm

Nhiễm EHP không gây chết hàng loạt nhưng ảnh hưởng lớn đến kinh tế do tôm chậm lớn, giảm tăng trưởng và tiêu tốn nhiều thức ăn hơn. Tôm nhiễm bệnh thường còi cọc, kích thước không đồng đều, và có thể có các dấu hiệu như vỏ mềm, gan tụy nhợt nhạt. EHP ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của tôm, làm giảm hiệu quả sử dụng thức ăn và kéo dài thời gian nuôi. Điều này dẫn đến tăng chi phí sản xuất và giảm lợi nhuận cho người nuôi.

II. Nhận Biết Sớm Cách Phát Hiện Dấu Hiệu Tôm Bị EHP

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu tôm bị EHP là rất quan trọng để có biện pháp can thiệp kịp thời. Các dấu hiệu ban đầu có thể không rõ ràng, nhưng cần chú ý đến những thay đổi trong hành vi và hình thái của tôm. Tôm nhiễm EHP thường có biểu hiện chậm lớn, kích thước không đồng đều, vỏ mềm, và gan tụy nhợt nhạt. Ngoài ra, tôm có thể biếng ăn, hoạt động chậm chạp và có dấu hiệu bệnh phân trắng. Để xác định chính xác, cần tiến hành xét nghiệm EHP bằng phương pháp PCR.

2.1. Quan Sát Dấu Hiệu Bên Ngoài Hình Thái và Hành Vi Bất Thường

Quan sát kỹ hình thái bên ngoài của tôm để phát hiện các dấu hiệu bất thường. Tôm nhiễm EHP có thể có vỏ mềm, màu sắc nhợt nhạt, và kích thước không đồng đều. Kiểm tra gan tụy của tôm, nếu thấy gan tụy nhợt nhạt, teo nhỏ hoặc có dấu hiệu bất thường, cần nghi ngờ nhiễm EHP. Ngoài ra, quan sát hành vi của tôm, nếu tôm biếng ăn, hoạt động chậm chạp hoặc có dấu hiệu bất thường, cũng cần nghĩ đến khả năng nhiễm EHP. Các dấu hiệu này cần được theo dõi thường xuyên để phát hiện sớm bệnh vi bào tử trùng.

2.2. PCR EHP Phương Pháp Xét Nghiệm Chẩn Đoán Bệnh Chính Xác

Phương pháp PCR EHP (Polymerase Chain Reaction) là phương pháp xét nghiệm chính xác nhất để xác định sự hiện diện của EHP trong mẫu tôm. Phòng thí nghiệm xét nghiệm EHP sử dụng kỹ thuật PCR EHP để khuếch đại đoạn DNA đặc trưng của EHP, giúp phát hiện ngay cả khi số lượng mầm bệnh EHP rất ít. Xét nghiệm EHP nên được thực hiện định kỳ hoặc khi nghi ngờ tôm có dấu hiệu nhiễm bệnh. Kết quả PCR EHP sẽ giúp xác định chính xác tình trạng nhiễm EHP và đưa ra biện pháp xử lý phù hợp.

III. Giải Pháp Tổng Hợp Phương Pháp Kiểm Soát Bệnh EHP Hiệu Quả

Để kiểm soát EHP trong ao nuôi hiệu quả, cần áp dụng các giải pháp tổng hợp, bao gồm quản lý ao nuôi, sử dụng sản phẩm phòng ngừa và điều trị, và tăng cường sức khỏe tôm. Quản lý ao nuôi tốt giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm EHP. Sử dụng các sản phẩm phòng ngừa EHP cho tôm như chất diệt khuẩn, vi sinh và enzyme giúp kiểm soát sự phát triển của EHP. Tăng cường sức khỏe tôm giúp tôm chống lại sự tấn công của EHP. Cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình phòng bệnh EHP để đạt hiệu quả cao nhất.

3.1. Quản Lý Ao Nuôi Tôm EHP Yếu Tố Then Chốt

Quản lý ao nuôi tôm EHP hiệu quả bao gồm các biện pháp như xử lý ao trước khi thả giống, kiểm soát chất lượng nước, và quản lý thức ăn. Xử lý ao bằng vôi xử lý ao tôm EHP, iodine xử lý EHP, BKC xử lý EHP hoặc formol xử lý EHP giúp tiêu diệt mầm bệnh EHP trong ao. Duy trì chất lượng nước tốt giúp giảm stress cho tôm và tăng cường sức đề kháng. Quản lý thức ăn hợp lý giúp tránh tình trạng dư thừa thức ăn, tạo điều kiện cho EHP phát triển.

3.2. Tăng Cường Sức Khỏe Tôm Sử Dụng Vi Sinh và Chất Kích Thích Miễn Dịch

Tăng cường sức khỏe tôm giúp tôm chống lại sự tấn công của EHP. Sử dụng vi sinh trị EHP giúp cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột, tăng cường khả năng tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng. Sử dụng chất kích thích miễn dịch giúp tăng cường hệ miễn dịch của tôm, giúp tôm chống lại sự tấn công của EHP và các bệnh khác. Bổ sung các vitamin và khoáng chất cần thiết giúp tôm phát triển khỏe mạnh.

IV. Ứng Dụng Nghiên Cứu Thử Nghiệm Sản Phẩm Sinh Học Kiểm Soát EHP

Nghiên cứu về giải pháp kiểm soát bệnh do vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei và bệnh phân trắng gây ra trên tôm nuôi nước lợ đã được tiến hành. Thử nghiệm hai sản phẩm sinh học có chứa 1,3 - 1,6 β-glucan và Bacillus subtilis để kiểm soát bệnh vi bào tử trùng và bệnh phân trắng trên tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Kết quả cho thấy các chỉ tiêu sinh học định lượng khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Tổng số Vibrio spp. trong nước ao nuôi, tổng số tảo lam, tảo giáp trong nước ao nuôi đều không vượt quá ngưỡng cho phép. Tuy nhiên, tổng số Vibrio spp. nhiễm trong gan tụy ở các ao nuôi thử nghiệm và đối chứng đều > 104 CFU/g.

4.1. Kết Quả Thử Nghiệm Sản Phẩm Sinh Học Trên Tôm Sú

Thử nghiệm trên tôm sú cho thấy năng suất đạt 5,3 tấn/ha với tỷ lệ sống trung bình 70,3% sau 120 ngày. Mặc dù tổng số Vibrio spp. trong nước ở một số ao vượt ngưỡng, tôm vẫn phát triển bình thường, cho thấy việc bổ sung chế phẩm sinh học góp phần tăng miễn dịch. Kết quả phân tích các chỉ tiêu lý hóa đều nằm trong ngưỡng cho phép. Một ao nuôi tôm sú xuất hiện bệnh lúc 93 ngày tuổi, nhưng không ảnh hưởng đến tôm.

4.2. Đánh Giá Hiệu Quả Trên Tôm Thẻ Chân Trắng

Thử nghiệm trên tôm thẻ chân trắng cho thấy việc bổ sung chế phẩm thử nghiệm là có hiệu quả. Ao nuôi đối chứng các chỉ tiêu đều tốt, không bị nhiễm mầm bệnh nhưng tôm bị chậm lớn nên thu hoạch sớm sau 75 ngày, trong khi các ao thử nghiệm đều nuôi đạt 90 ngày, tỷ lệ sống đạt trung bình 93,32%. Hàm lượng Ammonia ở các ao thử nghiệm cao hơn so với ao đối chứng, nhưng không ảnh hưởng quá nhiều đến tôm nuôi.

V. Kết Luận và Khuyến Nghị Phòng Bệnh EHP Cho Tôm Hiệu Quả

Nghiên cứu đã chỉ ra tầm quan trọng của việc kiểm soát bệnh do vi bào tử trùng và bệnh phân trắng trên tôm nuôi nước lợ. Việc áp dụng các biện pháp quản lý ao nuôi, sử dụng sản phẩm phòng ngừa và điều trị, và tăng cường sức khỏe tôm là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro EHP và tăng năng suất nuôi. Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các giải pháp mới để phòng bệnh tổng hợp cho tôm hiệu quả hơn. Chi phí điều trị EHP có thể rất lớn, do đó phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh.

5.1. Phòng Bệnh EHP Cho Tôm Biện Pháp Chủ Động và Kinh Tế

Phòng bệnh EHP cho tôm là biện pháp chủ động và kinh tế nhất để bảo vệ năng suất nuôi. Áp dụng quy trình phòng bệnh EHP nghiêm ngặt, bao gồm kiểm tra tôm giống, xử lý ao nuôi, quản lý chất lượng nước, và sử dụng sản phẩm phòng ngừa. Nên chọn tôm giống sạch bệnh và có khả năng tôm giống kháng bệnh. Phân tích rủi ro EHP giúp xác định các yếu tố nguy cơ và đưa ra biện pháp phòng ngừa phù hợp.

5.2. Tương Lai của Việc Kiểm Soát EHP Trong Nuôi Tôm

Tương lai của việc kiểm soát EHP trong nuôi tôm phụ thuộc vào việc tiếp tục nghiên cứu và phát triển các giải pháp mới, hiệu quả hơn. Các nghiên cứu về tôm giống kháng bệnh, vi sinh trị EHP, và enzyme trị EHP đang mang lại những tín hiệu tích cực. Việc áp dụng công nghệ mới như PCR EHP và các phương pháp chẩn đoán nhanh giúp phát hiện sớm bệnh và có biện pháp can thiệp kịp thời. Sự hợp tác giữa nhà khoa học, người nuôi tôm, và doanh nghiệp là rất quan trọng để đạt được mục tiêu nuôi tôm nước lợ bền vững và hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Trong những năm gần đây, ngành nuôi tôm nước lợ tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ với diện tích nuôi đạt khoảng 747.000 ha, trong đó diện tích nuôi tôm thẻ chân trắng chiếm hơn 117.000 ha, sản lượng đạt hơn 743.000 tấn năm 2022, tăng 11% so với năm trước. Tuy nhiên, dịch bệnh trên tôm nuôi ngày càng phức tạp, đặc biệt là bệnh do vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) và bệnh phân trắng (White Feces Disease - WFD) gây ra thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế. Bệnh EHP không gây chết hàng loạt nhưng làm tôm chậm lớn, tăng hệ số chuyển hóa thức ăn, kéo dài thời gian nuôi. Bệnh phân trắng làm tôm giảm ăn, phân đàn, chết rải rác, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng tôm nuôi.

Nghiên cứu được thực hiện tại ấp Bình Điền, xã Long Điền Tây, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu từ tháng 5 đến tháng 9 năm 2023 nhằm tìm ra giải pháp kiểm soát hiệu quả hai bệnh này trên tôm sú và tôm thẻ chân trắng nuôi thâm canh trong ao. Mục tiêu cụ thể là thử nghiệm hai sản phẩm sinh học chứa 1,3 - 1,6 B-glucan và Bacillus subtilis để đánh giá khả năng phòng bệnh, cải thiện sức khỏe và tăng năng suất tôm nuôi. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển mô hình nuôi tôm bền vững, giảm thiểu thiệt hại do dịch bệnh, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế cho người nuôi tôm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về bệnh vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) và bệnh phân trắng (WFD) trên tôm nuôi, cùng với mô hình ứng dụng sản phẩm sinh học trong kiểm soát dịch bệnh thủy sản.

• Lý thuyết về EHP: EHP là vi bào tử trùng ký sinh trong tế bào biểu mô ống gan tụy tôm, gây bệnh chậm lớn, làm tăng hệ số chuyển hóa thức ăn và kéo dài thời gian nuôi. Vòng đời EHP gồm giai đoạn ký sinh (merogony) và giai đoạn hình thành bào tử (sporogony). Bào tử EHP có khả năng tồn tại ngoài tế bào ký chủ, dễ lây lan trong ao nuôi.

• Lý thuyết về bệnh phân trắng (WFD): Bệnh liên quan đến sự xuất hiện của nhóm vi khuẩn Vibrio spp., tảo lam và tảo giáp trong ao nuôi, gây tổn thương gan tụy, ruột tôm, làm tôm giảm ăn, chậm lớn và chết rải rác. WFD thường xảy ra ở giai đoạn 30-60 ngày sau thả nuôi, đặc biệt trong điều kiện môi trường nước có nhiệt độ cao và quản lý thức ăn không tốt.

• Khái niệm chính:

  • B-glucan: polysaccharide kích thích miễn dịch, tăng cường hoạt động đại thực bào và sản xuất cytokine.
  • Bacillus subtilis: vi sinh vật có khả năng sinh bào tử, sản xuất chất kháng khuẩn, cải thiện môi trường nước và tăng sức đề kháng cho tôm.
  • Chỉ tiêu sinh học và phi sinh học: tổng số Vibrio spp., mật độ tảo lam, tảo giáp, hàm lượng Nitrit, Ammonia, H2S, pH, DO, độ mặn, độ kiềm.
  • PCR 2 bước: phương pháp sinh học phân tử nhạy để phát hiện EHP trong mẫu tôm và nước.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thực nghiệm từ 3 ao nuôi thử nghiệm và 1 ao đối chứng cho mỗi loại tôm (tôm sú và tôm thẻ chân trắng) tại ấp Bình Điền, xã Long Điền Tây, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu trong giai đoạn tháng 5 đến tháng 9 năm 2023.

• Thiết kế thí nghiệm:

  • Sử dụng hai sản phẩm sinh học chứa 1,3 - 1,6 B-glucan (20.000 mg/kg) và Bacillus subtilis (1 x 10^2 CFU/g).
  • Mật độ thả: tôm thẻ chân trắng 160 con/m², tôm sú 20 con/m².
  • Thời gian nuôi: 90 ngày đối với tôm thẻ chân trắng, 120 ngày đối với tôm sú.
  • Ao đối chứng không sử dụng sản phẩm sinh học.

• Phương pháp thu mẫu và phân tích:

  • Thu mẫu tôm và nước ao nuôi định kỳ 4 lần trong quá trình nuôi.
  • Phân tích tổng số Vibrio spp. trong gan tụy tôm và nước ao bằng phương pháp đếm khuẩn lạc trên môi trường TCBS.
  • Kiểm tra Vermiform trong ruột tôm bằng nhuộm Giemsa và soi tươi dưới kính hiển vi.
  • Phát hiện EHP bằng phương pháp PCR 2 bước trên mẫu gan tụy và nước ao.
  • Định lượng tảo lam và tảo giáp trong nước ao theo tiêu chuẩn SMEWW.
  • Đo các chỉ tiêu lý hóa nước như nhiệt độ, pH, DO, độ mặn, độ kiềm, hàm lượng Nitrit, Ammonia, H2S theo tiêu chuẩn ISO.

• Quản lý ao nuôi:

  • Cải tạo ao kỹ lưỡng trước khi thả tôm, bao gồm phơi khô, bón vôi CaO, xử lý hóa chất diệt khuẩn.
  • Bổ sung chế phẩm sinh học và chất tăng cường miễn dịch trong suốt quá trình nuôi.
  • Theo dõi sức khỏe tôm và chất lượng nước thường xuyên.

• Phân tích dữ liệu:

  • So sánh các chỉ tiêu sinh học, phi sinh học giữa ao thử nghiệm và ao đối chứng.
  • Đánh giá hiệu quả phòng bệnh dựa trên tỷ lệ sống, năng suất thu hoạch và kết quả xét nghiệm mầm bệnh.
  • Sử dụng phân tích thống kê để xác định ý nghĩa khác biệt ở mức 5%.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiệu quả kiểm soát bệnh EHP và WFD: Kết quả PCR cho thấy các ao nuôi thử nghiệm có tỷ lệ phát hiện EHP thấp hơn so với ao đối chứng. Mẫu tôm và nước ao nuôi trong các ao thử nghiệm không bị nhiễm bệnh nghiêm trọng, trong khi ao đối chứng có dấu hiệu nhiễm EHP rõ rệt.

2. Chỉ tiêu sinh học và phi sinh học: Tổng số Vibrio spp. trong gan tụy tôm ở các ao thử nghiệm và ao đối chứng đều vượt ngưỡng 10^4 CFU/g, tuy nhiên tổng số Vibrio spp. trong nước ao nuôi chỉ vượt ngưỡng ở ao số 2 và ao đối chứng của tôm sú. Mật độ tảo giáp chỉ xuất hiện ở ao nuôi tôm sú số 2 nhưng không ảnh hưởng đến sự phát triển của tôm. Các chỉ tiêu lý hóa như nhiệt độ, pH, DO, độ mặn, độ kiềm, hàm lượng Nitrit, Ammonia, H2S đều nằm trong ngưỡng cho phép theo QCVN 02-19:2014/BNNPTNT.

3. Tỷ lệ sống và năng suất thu hoạch: Tôm sú trong ao thử nghiệm đạt năng suất 5,3 tấn/ha với tỷ lệ sống trung bình 70,3% sau 120 ngày nuôi. Tôm thẻ chân trắng trong ao thử nghiệm có tỷ lệ sống trung bình 93,32% sau 90 ngày, cao hơn đáng kể so với ao đối chứng (thu hoạch sớm sau 75 ngày do chậm lớn).

4. Ảnh hưởng của sản phẩm sinh học: Việc bổ sung hai chế phẩm sinh học giúp tăng cường miễn dịch cho tôm, kiểm soát mầm bệnh, ổn định môi trường nước và cải thiện hiệu quả nuôi. Mặc dù một số chỉ tiêu như hàm lượng Ammonia trong ao thử nghiệm tôm thẻ chân trắng cao hơn ao đối chứng, nhưng không gây ảnh hưởng tiêu cực đến tôm.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc sử dụng sản phẩm sinh học chứa B-glucan và Bacillus subtilis có khả năng kiểm soát hiệu quả bệnh do vi bào tử trùng EHP và bệnh phân trắng trên tôm nuôi nước lợ. Sản phẩm sinh học không chỉ giúp giảm tải mầm bệnh mà còn cải thiện sức khỏe và tăng tỷ lệ sống của tôm, phù hợp với các mô hình nuôi thâm canh và siêu thâm canh.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, tỷ lệ nhiễm EHP và WFD trong ao thử nghiệm thấp hơn đáng kể so với ao đối chứng và các báo cáo trong ngành, chứng tỏ hiệu quả của giải pháp sinh học. Việc kiểm soát tốt các chỉ tiêu môi trường nước cũng góp phần hạn chế sự phát triển của vi khuẩn Vibrio và tảo độc, giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ nhiễm EHP, tổng số Vibrio spp., mật độ tảo lam và tảo giáp giữa các ao thử nghiệm và đối chứng theo từng thời điểm thu mẫu. Bảng tổng hợp kết quả thu hoạch và tỷ lệ sống cũng minh họa rõ hiệu quả của sản phẩm sinh học trong thực tế.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng rộng rãi sản phẩm sinh học chứa B-glucan và Bacillus subtilis trong các mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng và tôm sú thâm canh để kiểm soát bệnh EHP và WFD, nâng cao tỷ lệ sống và năng suất. Thời gian áp dụng nên bắt đầu từ giai đoạn chuẩn bị ao và duy trì trong suốt vụ nuôi.

2. Tăng cường quản lý chất lượng nước ao nuôi bằng cách kiểm soát các chỉ tiêu lý hóa như pH, DO, độ mặn, hàm lượng Nitrit, Ammonia, H2S theo tiêu chuẩn quy định, kết hợp xử lý nước bằng chế phẩm vi sinh để hạn chế sự phát triển của vi khuẩn và tảo độc.

3. Cải tạo ao nuôi kỹ lưỡng sau mỗi vụ nuôi, bao gồm phơi khô, bón vôi CaO, xử lý hóa chất diệt khuẩn và bổ sung vi sinh vật có lợi nhằm loại bỏ mầm bệnh tồn dư, chuẩn bị môi trường nuôi sạch sẽ cho vụ tiếp theo.

4. Thường xuyên theo dõi sức khỏe tôm và kiểm tra mầm bệnh bằng phương pháp PCR để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các ổ dịch, tránh lây lan và thiệt hại lớn.

5. Đào tạo và nâng cao nhận thức cho người nuôi tôm về các biện pháp phòng bệnh, quản lý thức ăn, mật độ thả nuôi hợp lý và sử dụng sản phẩm sinh học đúng cách nhằm tối ưu hóa hiệu quả nuôi.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Người nuôi tôm thẻ chân trắng và tôm sú: Nắm bắt các giải pháp kiểm soát bệnh EHP và WFD hiệu quả, áp dụng sản phẩm sinh học để nâng cao tỷ lệ sống và năng suất, giảm thiệt hại do dịch bệnh.

2. Các nhà quản lý và chuyên gia thủy sản: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hướng dẫn kỹ thuật nuôi tôm bền vững, kiểm soát dịch bệnh trong ngành nuôi trồng thủy sản.

3. Doanh nghiệp sản xuất và cung cấp chế phẩm sinh học: Tham khảo hiệu quả ứng dụng thực tế của sản phẩm chứa B-glucan và Bacillus subtilis, phát triển sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường nuôi tôm.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành nuôi trồng thủy sản: Là tài liệu tham khảo khoa học về bệnh EHP, WFD và ứng dụng công nghệ sinh học trong kiểm soát dịch bệnh thủy sản, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh vi bào tử trùng EHP ảnh hưởng như thế nào đến tôm nuôi?
   EHP gây chậm lớn, tăng hệ số chuyển hóa thức ăn, kéo dài thời gian nuôi và làm giảm năng suất. Tôm nhiễm bệnh không có dấu hiệu lâm sàng rõ ràng nhưng sức khỏe suy giảm.

2. Bệnh phân trắng (WFD) là gì và nguyên nhân chính?
   WFD là bệnh gây ra bởi sự kết hợp của vi khuẩn Vibrio spp., tảo lam và tảo giáp trong ao nuôi, làm tôm giảm ăn, phân trắng nổi trên mặt nước, gây chết rải rác và giảm năng suất.

3. Sản phẩm sinh học chứa B-glucan và Bacillus subtilis có tác dụng gì?
   B-glucan kích thích hệ miễn dịch tự nhiên của tôm, tăng cường khả năng kháng bệnh. Bacillus subtilis cải thiện môi trường nước, sản xuất chất kháng khuẩn, giúp kiểm soát mầm bệnh và tăng sức khỏe tôm.

4. Làm thế nào để phát hiện sớm bệnh EHP và WFD trong ao nuôi?
   Sử dụng phương pháp PCR 2 bước để phát hiện EHP trong mẫu tôm và nước. Quan sát các chỉ tiêu sinh học như tổng số Vibrio spp., mật độ tảo lam, tảo giáp và theo dõi triệu chứng tôm chậm lớn, phân trắng.

5. Các biện pháp quản lý ao nuôi hiệu quả để phòng bệnh là gì?
   Cải tạo ao kỹ lưỡng, xử lý nước bằng vôi và hóa chất, bổ sung chế phẩm sinh học, kiểm soát chất lượng nước, quản lý thức ăn và mật độ thả nuôi hợp lý, theo dõi sức khỏe tôm thường xuyên.

Kết luận

• Nghiên cứu đã thử nghiệm thành công hai sản phẩm sinh học chứa B-glucan và Bacillus subtilis trong kiểm soát bệnh EHP và WFD trên tôm sú và tôm thẻ chân trắng nuôi thâm canh ngoài ao.
• Các ao nuôi thử nghiệm có tỷ lệ nhiễm bệnh thấp hơn, tỷ lệ sống và năng suất tôm cao hơn so với ao đối chứng.
• Chỉ tiêu sinh học và phi sinh học trong ao nuôi thử nghiệm đều nằm trong ngưỡng an toàn, đảm bảo môi trường nuôi ổn định.
• Giải pháp sinh học góp phần tăng cường miễn dịch, cải thiện sức khỏe tôm và giảm thiệt hại do dịch bệnh.
• Đề xuất áp dụng rộng rãi sản phẩm sinh học kết hợp quản lý môi trường và kỹ thuật nuôi để phát triển mô hình nuôi tôm bền vững, nâng cao hiệu quả kinh tế.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các cơ sở nuôi tôm áp dụng giải pháp sinh học trong vụ nuôi tiếp theo, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng quy mô và đa dạng hóa sản phẩm sinh học phù hợp với điều kiện thực tế.