Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng luôn nằm trong nhóm các ngành có tỷ lệ tai nạn lao động cao nhất, đặc biệt là các vụ tai nạn do ngã cao, chiếm trên 20% tổng số vụ tai nạn lao động chết người trên cả nước. Tại Hà Nội, với sự phát triển mạnh mẽ của các dự án nhà cao tầng, vấn đề an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) khi làm việc trên cao trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác ATVSLĐ và các nguy cơ rủi ro khi làm việc trên cao tại công trường xây dựng dự án chung cư Hateco La Roma, từ đó đề xuất các biện pháp giảm thiểu rủi ro nhằm bảo vệ sức khỏe và tính mạng người lao động. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công trường xây dựng tại quận Đống Đa, Hà Nội, trong giai đoạn từ năm 2017 đến 2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý ATVSLĐ, giảm thiểu tai nạn lao động, đồng thời góp phần cải thiện các chỉ số an toàn lao động tại các công trường xây dựng nhà cao tầng trên địa bàn thành phố.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế và phương pháp đánh giá rủi ro trong lĩnh vực ATVSLĐ, bao gồm:

  • Tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007: Đưa ra các yêu cầu về hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp, quy trình nhận diện và đánh giá rủi ro, cũng như các biện pháp kiểm soát rủi ro theo thứ tự ưu tiên từ loại trừ đến trang bị bảo hộ cá nhân.
  • Tiêu chuẩn ISO 45001:2018: Hướng dẫn các phương pháp nhận dạng mối nguy như phân tích cây sai hỏng (FTA), phân tích công việc (CTA), tuần tra quan sát (PO), và phân tích tai nạn (AI).
  • Phương pháp đánh giá rủi ro theo ILO: Bao gồm 5 bước chính từ xác định mối nguy, đánh giá ảnh hưởng, quyết định biện pháp kiểm soát, đến giám sát và rà soát.
  • Các công cụ phân tích nguyên nhân: Sơ đồ xương cá (Fishbone Diagram), phương pháp 5 Why, và sơ đồ cây quyết định giúp xác định nguyên nhân gốc rễ và đánh giá mức độ rủi ro.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: mối nguy (hazard), rủi ro (risk), biện pháp kiểm soát rủi ro, phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE), và các cấp độ rủi ro từ không đáng kể đến thảm họa.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp hồi cứu: Thu thập và hệ thống hóa tài liệu, tiêu chuẩn, báo cáo tai nạn lao động, và các nghiên cứu liên quan để xây dựng cơ sở lý thuyết và tham khảo thực tiễn.
  • Phương pháp điều tra khảo sát: Thu thập dữ liệu thực tế tại công trường xây dựng dự án Hateco La Roma, với cỡ mẫu gồm 119 công nhân (103 nam, 16 nữ), phân theo độ tuổi và trình độ chuyên môn.
  • Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu: Sử dụng bảng đánh giá rủi ro với các tiêu chí về khả năng nhận biết, tần suất xảy ra và hậu quả thương tật để đánh giá mức độ rủi ro tại các hạng mục công việc trên cao.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2019-2021, bao gồm khảo sát thực địa, phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích tại công trường để đảm bảo tính đại diện cho lực lượng lao động làm việc trên cao.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lực lượng lao động: Lực lượng lao động tại công trường chủ yếu là nam (86,6%), trong độ tuổi 18-35 chiếm 76,4%, và đa số là lao động phổ thông chưa qua đào tạo chuyên sâu (chiếm khoảng 60%). Điều này cho thấy nguồn nhân lực có sức khỏe tốt nhưng cần tăng cường đào tạo về ATVSLĐ.

  2. Mức độ rủi ro khi làm việc trên cao: Qua đánh giá, các nguy cơ mất an toàn phổ biến gồm: thiếu thủ tục làm việc an toàn (43%), không sử dụng hoặc sử dụng sai phương tiện bảo vệ cá nhân (39%), môi trường làm việc kém (32%), hệ thống phòng ngừa chống ngã cao không đầy đủ (26%). Mức độ rủi ro cao nhất tập trung ở các công việc như dựng thang, lắp đặt giàn giáo, và vận chuyển vật liệu lên cao.

  3. Hiệu quả công tác huấn luyện và kiểm soát: Công tác huấn luyện ATVSLĐ được tổ chức đều đặn với các khóa đào tạo đầu vào và đào tạo định kỳ hàng tháng. Tuy nhiên, do đặc thù lao động thời vụ, chi phí đào tạo lại cao và việc tuân thủ nội quy an toàn còn hạn chế. Việc cấp phát phương tiện bảo hộ cá nhân đầy đủ được thực hiện nghiêm túc, nhưng vẫn còn tình trạng vi phạm quy định an toàn.

  4. Ứng dụng công nghệ trong giám sát an toàn: Đề xuất sử dụng drone/flycam để giám sát công trường đã được thử nghiệm và cho thấy hiệu quả trong việc phát hiện kịp thời các vi phạm an toàn, giúp giảm thiểu rủi ro ngã cao.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo quốc tế như nghiên cứu của Bộ nhân lực Singapore và nghiên cứu tại Brazil, khi các yếu tố như thiếu thủ tục an toàn, không sử dụng PPE đúng cách và môi trường làm việc kém là nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn ngã cao. Việc lực lượng lao động chủ yếu là nam và trong độ tuổi lao động chính tạo điều kiện thuận lợi cho việc huấn luyện và nâng cao ý thức an toàn. Tuy nhiên, đặc thù lao động phổ thông và thời vụ gây khó khăn trong việc duy trì liên tục các chương trình đào tạo và kiểm soát.

Việc áp dụng drone trong giám sát an toàn là một bước tiến công nghệ phù hợp với xu hướng hiện đại hóa công tác ATVSLĐ, giúp tăng cường hiệu quả giám sát và giảm thiểu tai nạn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân tích tỷ lệ vi phạm an toàn trước và sau khi áp dụng drone, cũng như bảng thống kê số vụ tai nạn giảm theo thời gian.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và huấn luyện ATVSLĐ: Xây dựng chương trình đào tạo nội bộ phù hợp với đặc thù lao động phổ thông và thời vụ, tổ chức các khóa huấn luyện định kỳ và kiểm tra nghiêm ngặt việc tuân thủ. Mục tiêu giảm 30% vi phạm an toàn trong vòng 12 tháng, do Ban quản lý dự án và phòng ATVSLĐ thực hiện.

  2. Cải tiến quy trình và thủ tục làm việc an toàn: Rà soát, hoàn thiện các quy trình làm việc trên cao, đảm bảo đầy đủ thủ tục an toàn và hướng dẫn cụ thể cho từng công việc. Thực hiện trong 6 tháng, do Ban chỉ huy công trường phối hợp với các nhà thầu phụ.

  3. Đầu tư trang thiết bị bảo hộ cá nhân và thiết bị kỹ thuật: Đảm bảo cung cấp đầy đủ PPE chất lượng cao, đồng thời áp dụng các biện pháp kỹ thuật như lan can, rào chắn, giàn giáo an toàn. Mục tiêu đạt 100% công nhân được trang bị đầy đủ PPE trong 3 tháng, do Ban quản lý dự án và nhà thầu chính chịu trách nhiệm.

  4. Áp dụng công nghệ giám sát bằng drone: Triển khai hệ thống drone giám sát an toàn trên công trường, đào tạo nhân viên vận hành và xây dựng kế hoạch giám sát định kỳ. Mục tiêu giảm 20% tai nạn ngã cao trong 1 năm, do Ban quản lý dự án phối hợp với bộ phận kỹ thuật thực hiện.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập hệ thống kiểm tra thường xuyên, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy định an toàn, đồng thời tổ chức các buổi họp an toàn hàng tuần để nâng cao ý thức công nhân. Thực hiện liên tục, do Ban chỉ huy công trường và bộ phận an toàn chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban quản lý dự án và chủ đầu tư xây dựng: Nhận diện các rủi ro an toàn trong thi công nhà cao tầng, áp dụng các giải pháp quản lý và công nghệ giám sát để nâng cao hiệu quả công tác ATVSLĐ.

  2. Nhà thầu xây dựng và các nhà thầu phụ: Áp dụng các quy trình, biện pháp kỹ thuật và đào tạo nhân lực nhằm giảm thiểu tai nạn lao động khi làm việc trên cao, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

  3. Cán bộ an toàn vệ sinh lao động và chuyên gia tư vấn: Sử dụng các phương pháp đánh giá rủi ro, công cụ phân tích nguyên nhân và tiêu chuẩn quốc tế để xây dựng kế hoạch kiểm soát rủi ro phù hợp với thực tế công trường.

  4. Người lao động và tổ chức công đoàn: Nâng cao nhận thức về quyền lợi và trách nhiệm trong công tác an toàn lao động, tham gia tích cực vào các chương trình huấn luyện và giám sát an toàn tại nơi làm việc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tai nạn ngã cao lại chiếm tỷ lệ cao trong ngành xây dựng?
    Ngã cao là nguyên nhân phổ biến do đặc thù công việc trên cao, môi trường làm việc phức tạp, thiếu biện pháp bảo hộ và quy trình an toàn chưa được tuân thủ nghiêm ngặt. Ví dụ, nghiên cứu tại Singapore cho thấy 43% vụ tai nạn do thiếu thủ tục làm việc an toàn.

  2. Các biện pháp kiểm soát rủi ro nào được ưu tiên trong công tác ATVSLĐ?
    Theo tiêu chuẩn OHSAS 18001, biện pháp ưu tiên là loại trừ mối nguy, cách ly hoặc thay thế, kiểm soát kỹ thuật, kiểm soát hành chính và cuối cùng là trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả huấn luyện ATVSLĐ cho lao động phổ thông?
    Cần xây dựng chương trình đào tạo phù hợp, sử dụng hình ảnh, video minh họa, tổ chức huấn luyện thực hành và kiểm tra định kỳ để đảm bảo người lao động hiểu và tuân thủ các quy định an toàn.

  4. Drone có thể giúp gì trong công tác giám sát an toàn?
    Drone giúp quan sát toàn diện công trường, phát hiện kịp thời các vi phạm an toàn, giảm thiểu rủi ro ngã cao và tăng cường hiệu quả kiểm tra mà không cần nhân lực trực tiếp tiếp cận các vị trí nguy hiểm.

  5. Làm sao để đảm bảo công nhân tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn?
    Cần có hệ thống kiểm tra, giám sát thường xuyên, xử lý nghiêm các vi phạm, đồng thời xây dựng văn hóa an toàn qua tuyên truyền, khen thưởng và đào tạo liên tục.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác ATVSLĐ và các nguy cơ rủi ro khi làm việc trên cao tại công trường xây dựng dự án Hateco La Roma, phát hiện nhiều hạn chế trong công tác huấn luyện, trang bị và kiểm soát an toàn.
  • Các yếu tố chính gây tai nạn ngã cao gồm thiếu thủ tục an toàn, không sử dụng đúng PPE, môi trường làm việc kém và hệ thống phòng ngừa chưa đầy đủ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể bao gồm tăng cường đào tạo, cải tiến quy trình, đầu tư thiết bị bảo hộ, áp dụng công nghệ drone giám sát và nâng cao công tác kiểm tra, giám sát.
  • Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc nâng cao hiệu quả quản lý ATVSLĐ trong lĩnh vực xây dựng nhà cao tầng tại Hà Nội.
  • Các bước tiếp theo là triển khai thí điểm các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng áp dụng cho các công trường xây dựng khác trên địa bàn thành phố.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe và tính mạng người lao động trong ngành xây dựng!