Kiến Thức và Thực Hành Dự Phòng Dị Tật Bẩm Sinh Ở Phụ Nữ Có Con Dưới 6 Tháng Tại Điện Biên Phủ

• Tác giả: Lê Thị Mỹ Hạnh
• Người hướng dẫn: Đinh Thị Phương Hòa
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Kiến Thức, Thực Hành Và Một Số Yếu Tố Liên Quan Về Dự Phòng Dị Tật Bẩm Sinh Ở Phụ Nữ Có Con Dưới 6 Tháng Tuổi Tại Thành Phố Điện Biên Phủ, Tỉnh Điện Biên Năm 2021
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Một số khái niệm chính
• 1.2. Các nguyên nhân gây ra dị tật bẩm sinh ở người
• 1.2.1. Nguyên nhân do yếu tố di truyền
• 1.2.1.1. Do đột biến nhiễm sắc thể
• 1.2.1.2. Do đột biến đơn gen
• 1.2.2. Nguyên nhân do yếu tố môi trường
• 1.2.2.1. Yếu tố thuộc về bà mẹ
• 1.2.2.1.1. Tuổi mẹ
• 1.2.2.1.2. Chế độ dinh dưỡng của mẹ
• 1.2.2.1.3. Sử dụng vitamin A liều cao
• 1.2.2.1.4. Nhiễm trùng thai kỳ
• 1.2.2.1.5. Mắc các bệnh mạn tính và sử dụng thuốc khi mang thai
• 1.2.2.1.6. Sử dụng chất kích thích
• 1.2.2.2. Tác nhân vật lý - hóa học
• 1.2.3. Một số yếu tố dịch tễ khác
• 1.3. Thực trạng dị tật bẩm sinh
• 1.3.1. Thực trạng dị tật bẩm sinh trên thế giới
• 1.3.2. Thực trạng dị tật bẩm sinh tại Việt Nam
• 1.4. Dự phòng dị tật bẩm sinh
• 1.4.1. Phòng ngừa sơ cấp
• 1.4.2. Phòng ngừa thứ cấp
• 1.4.3. Phòng ngừa cấp ba
• 1.5. Một số nghiên cứu về kiến thức và thực hành về dự phòng Dị tật bẩm sinh
• 1.5.1. Kiến thức và thực hành dự phòng Dị tật bẩm sinh trên Thế giới
• 1.5.2. Kiến thức và thực hành dự phòng Dị tật bẩm sinh tại Việt Nam
• 1.6. Các yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành của ĐTNC về dự phòng Dị tật bẩm sinh
• 1.6.1. Yếu tố cá nhân và gia đình
• 1.6.2. Yếu tố cung cấp và tiếp cận dịch vụ y tế
• 1.6.3. Yếu tố truyền thông và chính sách pháp luật
• 1.7. Một số đặc điểm về địa bàn nghiên cứu
• 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.5.1. Công cụ thu thập số liệu
• 2.5.2. Phương pháp tổ chức thu thập số liệu
• 2.6. Các biến số nghiên cứu
• 2.7. Tiêu chuẩn đánh giá
• 2.8. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu
• 2.9. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Kiến thức về dị tật bẩm sinh của Đối tượng nghiên cứu
• 3.2.1. Kiến thức cơ bản về dị tật bẩm sinh
• 3.2.2. Kiến thức về những yếu tố nguy cơ gây sinh con bị dị tật bẩm sinh
• 3.2.3. Kiến thức về dự phòng dị tật bẩm sinh
• 3.2.4. Kiến thức về sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh
• 3.2.5. Tổng kiến thức chung về dị tật bẩm sinh
• 3.3. Nguồn thông tin
• 3.4. Thực hành về dự phòng dị tật bẩm sinh của đối tượng nghiên cứu
• 3.4.1. Thực hành dự phòng dị tật bẩm sinh trước khi mang thai
• 3.4.2. Thực hành dự phòng dị tật bẩm sinh trong khi mang thai
• 3.4.3. Thực hành sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh
• 3.4.4. Tổng thực hành chung về dự phòng dị tật bẩm sinh
• 3.5. Một số yếu tố liên quan đến dự phòng dị tật bẩm sinh của ĐTNC
• 3.5.1. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức dự phòng DTBS
• 3.5.2. Một số yếu tố liên quan đến thực hành dự phòng DTBS
• 3.6. Đặc điểm nhân khẩu học của đối tượng nghiên cứu
• 3.7. Kiến thức dự phòng dị tật bẩm sinh của đối tượng nghiên cứu
• 3.8. Thực hành về dự phòng dị tật bẩm sinh của đối tượng nghiên cứu
• 3.9. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành dự phòng dị tật bẩm sinh
• 3.10. Hạn chế nghiên cứu

I. Tổng Quan Về Dự Phòng Dị Tật Bẩm Sinh Tại Điện Biên Phủ

Dị tật bẩm sinh (DTBS) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng, gây ra gánh nặng lớn cho gia đình và xã hội, đặc biệt ở các tỉnh miền núi như Điện Biên. Tỷ lệ dị tật bẩm sinh vẫn còn cao, đòi hỏi các biện pháp dự phòng dị tật hiệu quả. Nghiên cứu cho thấy khoảng 50% DTBS là không rõ nguyên nhân, nhưng phần còn lại có thể phòng tránh hoặc can thiệp sớm. Việc tăng cường nhận thức và thực hành dự phòng dị tật bẩm sinh cho phụ nữ có con nhỏ dưới 6 tháng tuổi ở Điện Biên Phủ là vô cùng cần thiết. Các hoạt động truyền thông, giáo dục sức khỏe cần được đẩy mạnh nhằm nâng cao kiến thức và thay đổi hành vi của người dân. Mục tiêu là giảm thiểu tỷ lệ DTBS và cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ em và gia đình ở Điện Biên. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, chính quyền địa phương và cộng đồng.

1.1. Tình Hình Dị Tật Bẩm Sinh ở Điện Biên Hiện Nay

Tỉnh Điện Biên là một tỉnh miền núi, nơi điều kiện kinh tế-xã hội còn nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Việc tiếp cận các dịch vụ chăm sóc thai kỳ và sàng lọc trước sinh còn hạn chế, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Do đó, nguy cơ sinh con bị dị tật bẩm sinh vẫn còn cao. Theo nghiên cứu của Lê Thị Mỹ Hạnh năm 2021, tỷ lệ phụ nữ có kiến thức tốt về dự phòng DTBS là 68,1% và thực hành đạt về dự phòng DTBS là 65,7%. Cần có những nỗ lực lớn hơn để cải thiện tình hình này.

1.2. Khái Niệm Quan Trọng Về Dị Tật Bẩm Sinh Cần Nắm Rõ

Dị tật bẩm sinh là những bất thường về cấu trúc hoặc chức năng của thai nhi, có thể được phát hiện trước hoặc sau khi sinh. Các khái niệm quan trọng khác bao gồm sàng lọc trước sinh (SLTS), sàng lọc sơ sinh (SLSS), và chẩn đoán trước sinh. SLTS giúp phát hiện nguy cơ gây DTBS ở thai nhi, còn SLSS giúp phát hiện DTBS ở trẻ sơ sinh ngay sau khi sinh. Việc nắm vững các khái niệm này giúp phụ nữ mang thai và phụ nữ sau sinh hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của dự phòng dị tật.

II. Thách Thức Trong Dự Phòng Dị Tật Bẩm Sinh Tại Điện Biên

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, công tác dự phòng dị tật bẩm sinh tại Điện Biên vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Trình độ dân trí còn thấp, đặc biệt là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, gây khó khăn trong việc tiếp thu thông tin về sức khỏe sinh sản và chăm sóc trước sinh. Cơ sở vật chất và nguồn nhân lực y tế còn hạn chế, đặc biệt là ở tuyến cơ sở, ảnh hưởng đến khả năng cung cấp dịch vụ sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh. Bên cạnh đó, các yếu tố văn hóa, phong tục tập quán cũng ảnh hưởng đến hành vi chăm sóc sức khỏe của phụ nữ. Việc vượt qua những thách thức này đòi hỏi sự đầu tư và cam kết từ các cấp chính quyền, cũng như sự tham gia tích cực của cộng đồng.

2.1. Rào Cản Văn Hóa và Tiếp Cận Dịch Vụ Y Tế tại Điện Biên

Ở Điện Biên, nhiều phụ nữ, đặc biệt là người dân tộc thiểu số, vẫn còn hạn chế trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế do khoảng cách địa lý, điều kiện kinh tế khó khăn, và rào cản ngôn ngữ. Một số phong tục tập quán cổ hủ cũng cản trở việc khám thai định kỳ và thực hiện sàng lọc trước sinh. Cần có các giải pháp sáng tạo để vượt qua những rào cản này, như tăng cường truyền thông bằng tiếng dân tộc, tổ chức các buổi khám bệnh lưu động, và xây dựng mạng lưới cộng tác viên y tế tại cộng đồng.

2.2. Thiếu Hụt Nguồn Lực và Đào Tạo Về Dự Phòng Dị Tật

Việc thiếu hụt nguồn lực, bao gồm trang thiết bị y tế hiện đại và đội ngũ cán bộ y tế được đào tạo chuyên sâu về dự phòng dị tật bẩm sinh, là một thách thức lớn ở Điện Biên. Cần có các chương trình đào tạo liên tục cho cán bộ y tế tuyến cơ sở về sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, và tư vấn di truyền. Đồng thời, cần tăng cường đầu tư cho cơ sở vật chất và trang thiết bị y tế để nâng cao chất lượng dịch vụ.

III. Phương Pháp Dự Phòng Dị Tật Bẩm Sinh Hiệu Quả Tại Điện Biên

Để dự phòng dị tật bẩm sinh hiệu quả tại Điện Biên, cần áp dụng các phương pháp toàn diện, bao gồm chăm sóc trước sinh đầy đủ, bổ sung axit folic và các vitamin cần thiết, sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh. Chăm sóc trước sinh giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và can thiệp kịp thời. Bổ sung axit folic trước và trong thai kỳ giúp giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh. Sàng lọc trước sinh giúp phát hiện các dị tật ở thai nhi. Sàng lọc sơ sinh giúp phát hiện các bệnh lý di truyền và dị tật ở trẻ sơ sinh. Ngoài ra, cần tăng cường giáo dục sức khỏe và nâng cao nhận thức cộng đồng về dự phòng dị tật.

3.1. Tăng Cường Chăm Sóc Trước Sinh và Dinh Dưỡng Cho Mẹ Bầu

Chăm sóc trước sinh đóng vai trò then chốt trong việc dự phòng dị tật bẩm sinh. Phụ nữ mang thai cần được khám thai định kỳ, theo dõi sức khỏe, và tư vấn về dinh dưỡng, lối sống lành mạnh. Việc bổ sung axit folic, iốt, sắt, và các vitamin cần thiết khác trước và trong thai kỳ giúp giảm nguy cơ mắc dị tật. Chế độ dinh dưỡng cân đối, giàu vitamin và khoáng chất, là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh của thai nhi.

3.2. Nâng Cao Chất Lượng Sàng Lọc Trước Sinh và Sơ Sinh Ở Điện Biên

Sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh là các biện pháp quan trọng để phát hiện sớm các dị tật bẩm sinh. Cần nâng cao chất lượng và mở rộng phạm vi của các chương trình sàng lọc này tại Điện Biên. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo cho cán bộ y tế về kỹ năng sàng lọc và tư vấn cho gia đình về kết quả sàng lọc và các biện pháp can thiệp.

3.3. Tư Vấn Di Truyền Cho Các Gia Đình Có Nguy Cơ Cao

Tư vấn di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các gia đình có tiền sử dị tật bẩm sinh hiểu rõ hơn về nguy cơ và đưa ra quyết định phù hợp. Các chuyên gia tư vấn di truyền có thể cung cấp thông tin về các xét nghiệm di truyền, nguy cơ tái phát, và các lựa chọn dự phòng.

IV. Ứng Dụng Nghiên Cứu Dự Phòng Dị Tật Tại Điện Biên Phủ

Nghiên cứu của Lê Thị Mỹ Hạnh năm 2021 cung cấp những bằng chứng quan trọng về kiến thức, thực hành và các yếu tố liên quan đến dự phòng dị tật bẩm sinh ở phụ nữ có con dưới 6 tháng tuổi tại Điện Biên Phủ. Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ phụ nữ có kiến thức tốt và thực hành đạt về dự phòng dị tật còn chưa cao. Các yếu tố như dân tộc, trình độ học vấn, và nghề nghiệp có liên quan đến kiến thức và thực hành này. Những phát hiện này cần được sử dụng để xây dựng các chương trình can thiệp hiệu quả, tập trung vào các đối tượng có nguy cơ cao và các yếu tố có thể thay đổi được.

4.1. Phân Tích Yếu Tố Liên Quan Đến Kiến Thức Về Dự Phòng

Nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ dân tộc Kinh có kiến thức tốt về dự phòng DTBS cao hơn so với phụ nữ dân tộc thiểu số. Phụ nữ có trình độ THPT trở lên cũng có kiến thức tốt hơn so với những người có trình độ thấp hơn. Ngoài ra, nghề nghiệp cũng ảnh hưởng đến kiến thức về dự phòng DTBS. Cần có các chương trình giáo dục sức khỏe phù hợp với từng đối tượng, đặc biệt là người dân tộc thiểu số và những người có trình độ học vấn thấp.

4.2. Đánh Giá Mức Độ Thực Hành Các Biện Pháp Dự Phòng Dị Tật

Nghiên cứu cũng cho thấy rằng nhiều phụ nữ chưa thực hiện đầy đủ các biện pháp dự phòng dị tật bẩm sinh, như bổ sung axit folic trước và trong thai kỳ, khám thai định kỳ, và thực hiện sàng lọc trước sinh. Cần tăng cường truyền thông và vận động để nâng cao tỷ lệ thực hiện các biện pháp dự phòng này.

V. Kết Luận và Tương Lai Dự Phòng Dị Tật Ở Điện Biên Phủ

Dự phòng dị tật bẩm sinh là một ưu tiên hàng đầu trong công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em tại Điện Biên Phủ. Việc tăng cường kiến thức và thực hành dự phòng dị tật cho phụ nữ có con nhỏ dưới 6 tháng tuổi là vô cùng quan trọng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, chính quyền địa phương, và cộng đồng để triển khai các chương trình can thiệp hiệu quả. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và đánh giá hiệu quả của các biện pháp dự phòng dị tật để có những điều chỉnh phù hợp.

5.1. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng

Cần đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về dự phòng DTBS. Nội dung và hình thức truyền thông cần phù hợp với người dân tộc thiểu số. Trạm Y tế và cộng tác viên cần vận động phụ nữ mang thai khám thai đúng lịch, tiêm phòng đầy đủ. Nhân viên khám thai cần tư vấn về DTBS.

5.2. Kiến Nghị Chính Sách Hỗ Trợ Dự Phòng Dị Tật Bẩm Sinh

Cần có các chính sách hỗ trợ tài chính cho phụ nữ mang thai nghèo để họ có thể tiếp cận các dịch vụ khám thai, sàng lọc trước sinh, và bổ sung dinh dưỡng. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo cho cán bộ y tế về dự phòng dị tật bẩm sinh và tư vấn di truyền.

Tổng quan nghiên cứu

Dị tật bẩm sinh (DTBS) là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong sơ sinh và tàn tật suốt đời, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và gánh nặng kinh tế xã hội. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 295.000 trẻ sơ sinh tử vong trong vòng 4 tuần sau sinh do DTBS, với tỷ lệ trẻ sinh ra mắc DTBS khoảng 6%. Tại Việt Nam, ước tính mỗi năm có 2-3% trẻ sơ sinh mắc DTBS, tương đương khoảng 40.000 trẻ, trong đó 1.700 trẻ tử vong. Đáng chú ý, khoảng một nửa số DTBS có thể phòng tránh hoặc can thiệp sớm. Tuy nhiên, tỷ lệ sàng lọc trước sinh (SLTS) và sàng lọc sơ sinh (SLSS) còn thấp, chưa tới 1/3 thai nhi và trẻ sơ sinh có nguy cơ được sàng lọc.

Thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, là khu vực miền núi với đa số dân cư là đồng bào dân tộc thiểu số, điều kiện kinh tế và trình độ văn hóa còn hạn chế, gây khó khăn trong công tác truyền thông và tiếp cận dịch vụ y tế dự phòng DTBS. Nghiên cứu được thực hiện năm 2021 nhằm đánh giá kiến thức, thực hành và các yếu tố liên quan đến dự phòng DTBS ở phụ nữ có con dưới 6 tháng tuổi tại thành phố Điện Biên Phủ. Mục tiêu chính là mô tả thực trạng kiến thức và thực hành dự phòng DTBS, đồng thời xác định các yếu tố ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành này.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng khoa học để xây dựng các chương trình can thiệp phù hợp, nâng cao nhận thức và thực hành dự phòng DTBS, góp phần giảm tỷ lệ trẻ sơ sinh mắc dị tật, cải thiện chất lượng dân số tại địa phương. Thời gian nghiên cứu từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2021, với cỡ mẫu 216 phụ nữ tại 3 xã/phường đại diện cho thành phố Điện Biên Phủ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình các yếu tố quyết định sức khỏe của Lalonde (1981), tập trung vào các nhóm yếu tố cá nhân và gia đình ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành dự phòng DTBS. Khung lý thuyết bao gồm:

• Kiến thức về dị tật bẩm sinh: Khái niệm, nguyên nhân, hậu quả, các yếu tố nguy cơ và biện pháp dự phòng sơ cấp, thứ cấp, cấp ba.
• Thực hành dự phòng DTBS: Các hành vi phòng tránh trước khi mang thai, trong thai kỳ và thực hiện sàng lọc trước sinh, sơ sinh.
• Yếu tố cá nhân và gia đình: Dân tộc, trình độ học vấn, nghề nghiệp, thu nhập, tiền sử sinh sản, tiền sử bệnh tật và dị tật trong gia đình.
• Yếu tố truyền thông và chính sách: Tiếp cận dịch vụ y tế, truyền thông về dự phòng DTBS, luật pháp liên quan đến tảo hôn, kết hôn cận huyết.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: dị tật bẩm sinh, sàng lọc trước sinh (SLTS), sàng lọc sơ sinh (SLSS), chẩn đoán trước sinh, đột biến nhiễm sắc thể, đột biến gen, dự phòng sơ cấp, thứ cấp và cấp ba.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang, thu thập dữ liệu qua phỏng vấn trực tiếp 216 phụ nữ có con dưới 6 tháng tuổi tại 3 xã/phường Mường Thanh, Noong Bua, Him Lam thuộc thành phố Điện Biên Phủ. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ kiến thức và thực hành dự phòng DTBS từ các nghiên cứu trước, với độ chính xác 8% và độ tin cậy 95%. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống được áp dụng từ danh sách toàn bộ phụ nữ có con dưới 6 tháng tuổi tại các xã/phường.

Bộ công cụ khảo sát gồm các câu hỏi về thông tin cá nhân, kiến thức và thực hành dự phòng DTBS, được xây dựng dựa trên các hướng dẫn của Bộ Y tế và các nghiên cứu tương tự. Dữ liệu được thu thập bởi cán bộ y tế địa phương đã được tập huấn, đảm bảo tính chính xác và đầy đủ.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 24 với các phương pháp thống kê mô tả (tần số, tỷ lệ) và phân tích hồi quy logistic đơn biến để xác định mối liên quan giữa các biến nhân khẩu học, tiền sử sinh sản với kiến thức và thực hành dự phòng DTBS. Tiêu chuẩn đánh giá kiến thức và thực hành dựa trên điểm cắt 50% tổng điểm tối đa của từng phần.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Kiến thức về dự phòng dị tật bẩm sinh: Tỷ lệ phụ nữ có kiến thức tốt về dự phòng DTBS đạt 68,1%. Cụ thể, 50,5% có kiến thức cơ bản tốt về DTBS, 62,5% có kiến thức tốt về các yếu tố nguy cơ gây DTBS, và 90,7% biết ít nhất 2 biện pháp dự phòng trong thai kỳ. Tuy nhiên, chỉ 23,6% biết bổ sung axit folic ít nhất 1 tháng trước khi thụ thai, và 26,4% biết về nguy cơ do dùng vitamin A quá liều khi mang thai.

2. Thực hành dự phòng dị tật bẩm sinh: Tỷ lệ phụ nữ có thực hành đạt về dự phòng DTBS là 65,7%. Trong đó, 88% thực hiện khám thai định kỳ, 86% tránh tiếp xúc với các chất độc hại, nhưng tỷ lệ bổ sung axit folic đúng cách còn thấp. Tỷ lệ thực hiện sàng lọc trước sinh và sơ sinh đạt khoảng 40-50%.

3. Yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành: Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa dân tộc, trình độ học vấn, nghề nghiệp với kiến thức và thực hành dự phòng DTBS (p<0,05). Phụ nữ dân tộc Kinh có kiến thức tốt gấp 2,1 lần so với dân tộc thiểu số; trình độ THPT trở lên có kiến thức tốt gấp 4 lần so với dưới THPT. Nghề nghiệp tự do, làm nương rẫy có thực hành dự phòng thấp hơn nhóm cán bộ nhà nước (OR = 0,13 và 0,2).

4. Tiền sử sinh sản và bệnh tật: Phụ nữ có tiền sử sinh con hoặc gia đình có người mắc DTBS có xu hướng có kiến thức và thực hành tốt hơn, tuy tỷ lệ này trong mẫu nghiên cứu còn thấp (dưới 1%).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy kiến thức và thực hành dự phòng DTBS ở phụ nữ có con dưới 6 tháng tuổi tại Điện Biên Phủ còn nhiều hạn chế, đặc biệt về bổ sung axit folic trước khi mang thai và thực hiện sàng lọc trước sinh, sơ sinh. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, nơi mà kiến thức về các biện pháp dự phòng chưa được phổ cập rộng rãi, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số và khu vực miền núi.

Sự khác biệt về kiến thức và thực hành giữa các nhóm dân tộc và trình độ học vấn phản ánh ảnh hưởng của điều kiện kinh tế, văn hóa và khả năng tiếp cận thông tin y tế. Phụ nữ dân tộc thiểu số và có trình độ học vấn thấp thường gặp khó khăn trong việc tiếp nhận thông tin và dịch vụ y tế, dẫn đến thực hành dự phòng chưa hiệu quả.

Các biểu đồ và bảng số liệu có thể minh họa rõ tỷ lệ kiến thức và thực hành theo từng nhóm dân tộc, trình độ học vấn và nghề nghiệp, giúp xác định nhóm đối tượng cần tập trung can thiệp. So sánh với các nghiên cứu tại các tỉnh miền núi khác cho thấy tình trạng tương tự, nhấn mạnh nhu cầu tăng cường truyền thông và dịch vụ y tế phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường truyền thông về dự phòng DTBS: Sở Y tế cần triển khai các chương trình truyền thông đa dạng, phù hợp với đặc điểm dân tộc thiểu số, sử dụng ngôn ngữ và hình thức dễ hiểu, hấp dẫn nhằm nâng cao nhận thức về DTBS và các biện pháp dự phòng. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, phối hợp với các tổ chức cộng đồng.

2. Nâng cao năng lực cán bộ y tế và cộng tác viên: Tổ chức tập huấn chuyên sâu về tư vấn dự phòng DTBS, sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho nhân viên y tế tuyến cơ sở và cộng tác viên y tế thôn bản, nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ và tư vấn cho phụ nữ mang thai. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm.

3. Khuyến khích phụ nữ mang thai khám thai đúng lịch và tiêm phòng đầy đủ: Tăng cường vận động, hỗ trợ phụ nữ mang thai thực hiện khám thai định kỳ ít nhất 3 lần, bổ sung axit folic và tiêm chủng các loại vắc xin cần thiết trước và trong thai kỳ. Các trạm y tế xã phối hợp với cộng tác viên y tế thực hiện vận động liên tục.

4. Phát triển dịch vụ sàng lọc trước sinh và sơ sinh tại địa phương: Mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ SLTS và SLSS tại các cơ sở y tế tuyến huyện và xã, đảm bảo tiếp cận thuận tiện cho phụ nữ dân tộc thiểu số, giảm thiểu khoảng cách địa lý và chi phí. Thời gian triển khai trong 2 năm tới.

5. Thực thi nghiêm luật cấm tảo hôn và kết hôn cận huyết: Tăng cường công tác tuyên truyền, giám sát và xử lý vi phạm nhằm giảm thiểu các yếu tố nguy cơ di truyền gây DTBS, đặc biệt ở các cộng đồng dân tộc thiểu số. Phối hợp với các ban ngành địa phương thực hiện thường xuyên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ y tế công cộng và nhân viên y tế tuyến cơ sở: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về kiến thức và thực hành dự phòng DTBS, giúp họ xây dựng kế hoạch truyền thông và can thiệp phù hợp với đặc điểm dân cư địa phương.

2. Nhà hoạch định chính sách y tế và lãnh đạo Sở Y tế: Thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến dự phòng DTBS giúp thiết kế chính sách, chương trình y tế cộng đồng hiệu quả, đặc biệt cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành y tế công cộng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và đánh giá kiến thức, thực hành trong lĩnh vực dự phòng dị tật bẩm sinh.

4. Tổ chức phi chính phủ và các đơn vị triển khai dự án y tế: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chương trình can thiệp, truyền thông và hỗ trợ cộng đồng nhằm nâng cao sức khỏe bà mẹ và trẻ em.

Câu hỏi thường gặp

1. Dị tật bẩm sinh là gì và tại sao cần dự phòng?
   Dị tật bẩm sinh là các bất thường về cấu trúc hoặc chức năng của thai nhi phát hiện trước hoặc sau sinh. Dự phòng giúp giảm tỷ lệ trẻ mắc dị tật, giảm tử vong và gánh nặng xã hội.

2. Phụ nữ cần làm gì để phòng tránh dị tật bẩm sinh trước khi mang thai?
   Khám sức khỏe tiền hôn nhân, bổ sung axit folic ít nhất 1 tháng trước khi thụ thai, tiêm chủng các loại vắc xin, tránh tiếp xúc với chất độc hại và không sử dụng chất kích thích.

3. Sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh có vai trò gì?
   SLTS giúp phát hiện nguy cơ dị tật ở thai nhi để can thiệp kịp thời; SLSS phát hiện sớm các bệnh di truyền và dị tật ngay sau sinh để điều trị hiệu quả.

4. Yếu tố nào ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành dự phòng DTBS ở phụ nữ?
   Dân tộc, trình độ học vấn, nghề nghiệp, thu nhập, tiền sử sinh sản và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả dự phòng dị tật bẩm sinh tại vùng dân tộc thiểu số?
   Cần tăng cường truyền thông phù hợp văn hóa, nâng cao năng lực cán bộ y tế, cải thiện dịch vụ y tế cơ sở, vận động phụ nữ mang thai khám thai đúng lịch và thực hiện sàng lọc đầy đủ.

Kết luận

• Tỷ lệ phụ nữ có kiến thức và thực hành tốt về dự phòng dị tật bẩm sinh tại Điện Biên Phủ lần lượt là 68,1% và 65,7%, còn nhiều hạn chế cần cải thiện.
• Dân tộc, trình độ học vấn và nghề nghiệp là các yếu tố liên quan có ý nghĩa đến kiến thức và thực hành dự phòng DTBS.
• Phụ nữ dân tộc Kinh và có trình độ THPT trở lên có kiến thức và thực hành tốt hơn so với nhóm dân tộc thiểu số và trình độ thấp.
• Cần đẩy mạnh truyền thông, nâng cao năng lực cán bộ y tế, phát triển dịch vụ sàng lọc và thực thi chính sách nhằm giảm thiểu tỷ lệ dị tật bẩm sinh.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các chương trình can thiệp dựa trên kết quả nghiên cứu, giám sát và đánh giá hiệu quả trong vòng 1-2 năm tới.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ thế hệ tương lai khỏe mạnh hơn!