I. Tổng quan về tỉnh Ninh Thuận và lưu vực sông Cái Phan Rang
Tỉnh Ninh Thuận, nằm ở vùng khô hạn và bán khô hạn của Việt Nam, có đặc điểm khí hậu nhiệt đới gió mùa với mùa mưa ngắn và mùa khô kéo dài. Dòng chảy tại đây chủ yếu phụ thuộc vào lượng mưa trong mùa mưa, nhưng với sự gia tăng của biến đổi khí hậu, tình trạng cạn kiệt dòng chảy đã trở nên nghiêm trọng. Theo số liệu, mùa mưa chỉ kéo dài từ tháng 9 đến tháng 11, trong khi mùa khô kéo dài gần 9 tháng. Điều này dẫn đến tình trạng khô hạn nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống và sản xuất của người dân. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đối với dòng chảy của sông Cái Phan Rang, nhằm tìm ra các giải pháp quản lý nguồn nước hiệu quả hơn.
II. Tình trạng khô kiệt dòng chảy và hạn hán tại Ninh Thuận
Khô hạn là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất mà tỉnh Ninh Thuận đang phải đối mặt. Tình trạng khô kiệt dòng chảy đã trở thành hiện tượng phổ biến, đặc biệt là trong những năm gần đây khi biến đổi khí hậu làm gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan. Nhiều sông suối đã bị cạn kiệt, ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp. Đặc biệt, tổng dung tích của các hồ chứa nước trong tỉnh đã giảm mạnh, chỉ còn khoảng 50 triệu m3 vào đầu năm 2018, so với 194 triệu m3 trong các năm trước. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các giải pháp quản lý và dự báo dòng chảy hiệu quả hơn để ứng phó với tình trạng này.
III. Ứng dụng mô hình GR4J trong dự báo dòng chảy
Mô hình khái niệm mưa-dòng chảy GR4J đã được lựa chọn để mô phỏng và dự báo dòng chảy tại lưu vực sông Cái Phan Rang. Mô hình này cho phép đánh giá tác động của biến đổi khí hậu lên dòng chảy trong bối cảnh điều kiện tự nhiên của Ninh Thuận. Kết quả mô phỏng cho thấy dòng chảy có sự biến đổi lớn giữa các mùa, với xu hướng suy giảm trong mùa khô. Đặc biệt, mô hình đã chỉ ra rằng lượng nước trong mùa mưa có thể tăng cao, dẫn đến nguy cơ ngập lụt, trong khi mùa khô lại đối mặt với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng. Việc sử dụng mô hình GR4J không chỉ giúp dự báo chính xác hơn về dòng chảy, mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho các quyết định quản lý nước trong tương lai.
IV. Đánh giá và khuyến nghị
Kết quả nghiên cứu cho thấy sự cần thiết phải cải thiện công tác quản lý nguồn nước tại Ninh Thuận. Việc ứng dụng các mô hình thủy văn như GR4J có thể giúp các nhà quản lý hiểu rõ hơn về tác động của biến đổi khí hậu đến dòng chảy và từ đó đưa ra các biện pháp ứng phó phù hợp. Các khuyến nghị bao gồm việc tăng cường hệ thống giám sát nguồn nước, cải thiện quy hoạch sử dụng nước và nâng cao nhận thức cộng đồng về biến đổi khí hậu. Những giải pháp này sẽ góp phần bảo vệ và sử dụng bền vững nguồn nước, đảm bảo đời sống cho người dân trong khu vực khô hạn này.
