Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, dịch vụ ngân hàng số đã trở thành xu hướng tất yếu của ngành ngân hàng toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Theo báo cáo của ngành, tỷ lệ giao dịch qua kênh số tại VPBank đã tăng từ 93% năm 2018 lên 99% vào năm 2022, với hơn 85% hợp đồng tín chấp và thế chấp được xử lý qua kênh số. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu nổi bật, chất lượng dịch vụ ngân hàng số tại VPBank vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như tỷ lệ lỗi giao dịch và phàn nàn của khách hàng có xu hướng gia tăng trong giai đoạn 2020-2022. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng số nhằm đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của khách hàng và duy trì vị thế cạnh tranh của ngân hàng trên thị trường.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng dịch vụ ngân hàng số tại VPBank trong giai đoạn 2020-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại VPBank, sử dụng dữ liệu thứ cấp từ hoạt động kinh doanh của ngân hàng và dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát khách hàng trong tháng 5 năm 2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho VPBank và các ngân hàng thương mại khác trong việc hoàn thiện dịch vụ ngân hàng số, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số ngành ngân hàng Việt Nam.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các mô hình lý thuyết về chất lượng dịch vụ ngân hàng số, trong đó nổi bật là mô hình SERVQUAL của Parasuraman (1988) và mô hình SERVPERF của Cronin (1992). Mô hình SERVQUAL tập trung vào năm thành phần chính: tin cậy, đáp ứng, năng lực phục vụ, sự đồng cảm và yếu tố hữu hình, giúp đánh giá khoảng cách giữa kỳ vọng và cảm nhận của khách hàng về chất lượng dịch vụ. Mô hình SERVPERF được điều chỉnh để tập trung vào cảm nhận thực tế của khách hàng về chất lượng dịch vụ, giảm thiểu sự phức tạp trong đo lường.
Ngoài ra, mô hình chất lượng dịch vụ của Gronroos (1984) cũng được tham khảo, phân biệt giữa chất lượng kỹ thuật (kết quả dịch vụ) và chất lượng chức năng (quá trình cung cấp dịch vụ), đồng thời nhấn mạnh vai trò của hình ảnh doanh nghiệp trong việc ảnh hưởng đến cảm nhận khách hàng. Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: dịch vụ ngân hàng số, chất lượng dịch vụ, sự hài lòng khách hàng, và các chỉ tiêu đánh giá chất lượng dịch vụ từ góc độ khách hàng và ngân hàng.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo hoạt động kinh doanh của VPBank giai đoạn 2020-2022, bao gồm số liệu về tỷ lệ giao dịch qua kênh số, tỷ lệ lỗi giao dịch, số lượng phàn nàn của khách hàng và tỷ lệ khách hàng tiếp tục sử dụng dịch vụ. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát trực tiếp với khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng số tại VPBank trong tháng 5 năm 2023, với cỡ mẫu khoảng 300 khách hàng được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.
Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các phương pháp thống kê mô tả, phân tích tương quan và hồi quy đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách hàng. Quy trình nghiên cứu được thực hiện theo các bước: tổng hợp cơ sở lý luận, thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, đánh giá các chỉ tiêu chất lượng dịch vụ, và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng số tại VPBank.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tỷ lệ giao dịch qua kênh số tăng mạnh: Tỷ lệ giao dịch của khách hàng cá nhân qua các kênh số tại VPBank đã tăng từ 93% năm 2018 lên 99% năm 2022, thể hiện sự chuyển dịch nhanh chóng sang ngân hàng số. Đối với khách hàng doanh nghiệp SME, số lượng giao dịch trực tuyến đạt khoảng 10,2 triệu giao dịch, tăng 47% so với cùng kỳ.
Tỷ lệ lỗi giao dịch và phàn nàn tăng: Số lượng giao dịch lỗi qua dịch vụ ngân hàng số tại VPBank có xu hướng tăng trong giai đoạn 2020-2022, kéo theo tỷ lệ khách hàng phàn nàn cũng gia tăng. Cụ thể, tỷ lệ gia tăng số lượng phàn nàn về dịch vụ ngân hàng số đạt khoảng 15% mỗi năm, phản ánh những hạn chế trong vận hành và hỗ trợ khách hàng.
Chất lượng dịch vụ chưa đồng đều: Khảo sát khách hàng cho thấy các yếu tố như sự tin cậy và năng lực phục vụ được đánh giá cao với mức điểm trung bình trên 4,0 (thang điểm 5), trong khi yếu tố đồng cảm và sự đáp ứng có điểm thấp hơn, khoảng 3,5-3,7, cho thấy cần cải thiện trong khâu chăm sóc khách hàng và phản hồi nhanh chóng.
Tỷ lệ khách hàng tiếp tục sử dụng dịch vụ duy trì ổn định: Tỷ lệ khách hàng tái tiếp tục sử dụng dịch vụ ngân hàng số tại VPBank duy trì ở mức khoảng 85% trong giai đoạn nghiên cứu, cho thấy mức độ hài lòng tương đối cao nhưng vẫn còn tiềm năng để gia tăng.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của các hạn chế về chất lượng dịch vụ ngân hàng số tại VPBank được xác định là do hệ thống công nghệ còn một số điểm chưa ổn định, dẫn đến lỗi giao dịch tăng; quy trình xử lý phàn nàn và hỗ trợ khách hàng chưa thực sự nhanh nhạy; nguồn nhân lực phục vụ dịch vụ số chưa được đào tạo đầy đủ về kỹ năng mềm và kiến thức công nghệ mới. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này tương đồng với các nghiên cứu tại các ngân hàng thương mại khác trong nước và quốc tế, nơi mà sự phát triển nhanh chóng của ngân hàng số cũng đi kèm với những thách thức về chất lượng dịch vụ.
Việc sử dụng mô hình SERVPERF giúp làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng, trong đó sự tin cậy và năng lực phục vụ đóng vai trò then chốt. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm đánh giá từng yếu tố chất lượng dịch vụ và biểu đồ đường thể hiện xu hướng tỷ lệ lỗi giao dịch và phàn nàn qua các năm. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng số, góp phần tăng cường trải nghiệm khách hàng và giữ chân khách hàng trung thành.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao sự hài lòng của khách hàng: Tăng cường đào tạo nhân viên về kỹ năng giao tiếp, tư vấn và hỗ trợ khách hàng trong môi trường số, đồng thời cải tiến giao diện ứng dụng ngân hàng số để thân thiện và dễ sử dụng hơn. Mục tiêu đạt điểm hài lòng khách hàng trên 4,5/5 vào năm 2025. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý nhân sự và phòng chăm sóc khách hàng VPBank.
Giảm tỷ lệ lỗi giao dịch và phàn nàn: Đầu tư nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, áp dụng các giải pháp kiểm thử tự động và giám sát hệ thống 24/7 để phát hiện và xử lý kịp thời các lỗi phát sinh. Mục tiêu giảm tỷ lệ lỗi giao dịch xuống dưới 1% vào cuối năm 2024. Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin VPBank.
Gia tăng tỷ lệ khách hàng tiếp tục sử dụng dịch vụ: Xây dựng các chương trình khuyến mãi, ưu đãi dành riêng cho khách hàng trung thành, đồng thời phát triển các sản phẩm dịch vụ số mới phù hợp với nhu cầu đa dạng của khách hàng. Mục tiêu tăng tỷ lệ khách hàng tái sử dụng lên 90% vào năm 2025. Chủ thể thực hiện: Ban marketing và phát triển sản phẩm VPBank.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về công nghệ số, bảo mật thông tin và quản trị rủi ro cho đội ngũ nhân viên phục vụ dịch vụ ngân hàng số. Mục tiêu 100% nhân viên liên quan được đào tạo đầy đủ trước quý II năm 2024. Chủ thể thực hiện: Ban đào tạo và phát triển nguồn nhân lực VPBank.
Tiếp tục đầu tư và hoàn thiện công nghệ: Đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, Big Data và blockchain để nâng cao hiệu quả vận hành và bảo mật dịch vụ ngân hàng số. Mục tiêu hoàn thiện nền tảng công nghệ số hiện đại vào năm 2025. Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin VPBank phối hợp với các đối tác công nghệ.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý VPBank: Giúp hiểu rõ thực trạng chất lượng dịch vụ ngân hàng số, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Các chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để nghiên cứu sâu hơn về chuyển đổi số và chất lượng dịch vụ ngân hàng số tại Việt Nam.
Nhân viên và bộ phận chăm sóc khách hàng ngân hàng: Hỗ trợ nâng cao nhận thức về các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng, từ đó cải thiện kỹ năng phục vụ và tương tác với khách hàng.
Các ngân hàng thương mại khác và tổ chức tài chính: Tham khảo kinh nghiệm và giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng số, áp dụng vào thực tiễn nhằm tăng cường cạnh tranh trên thị trường.
Câu hỏi thường gặp
Chất lượng dịch vụ ngân hàng số được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
Chất lượng dịch vụ ngân hàng số được đánh giá qua các tiêu chí chính gồm: sự tin cậy, sự đáp ứng, năng lực phục vụ, sự đồng cảm và yếu tố hữu hình như công nghệ và giao diện ứng dụng. Ví dụ, khách hàng đánh giá cao khi giao dịch được thực hiện chính xác, nhanh chóng và có hỗ trợ kịp thời.Tại sao tỷ lệ lỗi giao dịch lại tăng trong khi ngân hàng đã đầu tư công nghệ?
Tỷ lệ lỗi giao dịch tăng có thể do hệ thống công nghệ chưa hoàn thiện, quá tải trong các thời điểm cao điểm hoặc do lỗi vận hành. Việc nâng cấp hệ thống và giám sát liên tục là cần thiết để giảm thiểu lỗi này.Làm thế nào để nâng cao sự hài lòng của khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng số?
Nâng cao sự hài lòng cần tập trung vào cải thiện trải nghiệm người dùng, đào tạo nhân viên phục vụ chuyên nghiệp, tăng cường bảo mật và cung cấp các dịch vụ tiện ích phù hợp với nhu cầu khách hàng.Giải pháp nào giúp giảm phàn nàn của khách hàng về dịch vụ ngân hàng số?
Giải pháp bao gồm nâng cấp hệ thống công nghệ để giảm lỗi, cải thiện quy trình xử lý phàn nàn nhanh chóng, đào tạo nhân viên kỹ năng giao tiếp và hỗ trợ khách hàng hiệu quả.Tại sao việc đầu tư công nghệ mới lại quan trọng đối với ngân hàng số?
Đầu tư công nghệ mới giúp nâng cao hiệu quả vận hành, tăng tính bảo mật, cải thiện trải nghiệm khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường ngân hàng số ngày càng phát triển nhanh chóng.
Kết luận
- VPBank đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển dịch vụ ngân hàng số với tỷ lệ giao dịch qua kênh số đạt 99% năm 2022.
- Tuy nhiên, chất lượng dịch vụ vẫn còn hạn chế với tỷ lệ lỗi giao dịch và phàn nàn khách hàng có xu hướng tăng trong giai đoạn 2020-2022.
- Nghiên cứu đã áp dụng mô hình SERVPERF để đánh giá chất lượng dịch vụ từ góc độ khách hàng, làm rõ các yếu tố ảnh hưởng chính.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao sự hài lòng, giảm lỗi giao dịch, tăng tỷ lệ khách hàng tiếp tục sử dụng dịch vụ và nâng cao năng lực nguồn nhân lực.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nghiên cứu.
Luận văn kêu gọi các nhà quản lý VPBank và các ngân hàng thương mại khác quan tâm đầu tư bài bản vào chất lượng dịch vụ ngân hàng số để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng trong kỷ nguyên số.