Nghiên Cứu Đánh Giá Tính Đa Dạng Sinh Học Rừng Ngập Mặn Tại Huyện Tiên Yên, Tỉnh Quảng Ninh

Tiên Yên nằm ở vị trí địa lý quan trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh và khu vực Bắc Việt Nam. Tài nguyên thiên nhiên và kinh tế xã hội nơi đây có tiềm năng lớn thúc đẩy cân bằng phát triển kinh tế. Đặc biệt, hệ sinh thái rừng ngập mặn Tiên Yên Quảng Ninh chiếm lĩnh toàn bộ đường bờ và dải ngập nước ven biển, không chỉ quyết định tới môi trường sống, chỉ thị các yếu tố đặc trưng của hệ sinh thái, mà còn là nguồn tài nguyên kinh tế đa lợi nhuận.

RNM Tiên Yên chủ yếu là rừng tự nhiên ít bị tác động, tạo điều kiện thuận lợi cho duy trì và phát triển đa dạng sinh học. Hệ thực vật ngập mặn phát triển và có giá trị đa dạng sinh học cao. Các khu vực này trở thành bãi đẻ của nhiều loài sinh vật có giá trị kinh tế và sinh thái. Đồng thời, đây cũng là nơi tập trung nhiều loài hải sản như tôm, cua, cá, ngao, ngán, sá sùng, bông thùa... Điều này thể hiện giá trị kinh tế của rừng ngập mặn và tầm quan trọng của việc bảo tồn.

Sự phát triển kinh tế - xã hội đã gây ra những tác động tiêu cực đến diện tích và chất lượng RNM Tiên Yên. Phong trào làm đầm nuôi thủy sản, mở rộng diện tích đô thị, xây dựng cầu cảng và các khu công nghiệp đã làm suy giảm đáng kể diện tích rừng ngập mặn. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim Cúc và cộng sự (2008), diện tích rừng tự nhiên giảm do chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Ngoài các hoạt động kinh tế, RNM Tiên Yên còn chịu tác động từ ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến rừng ngập mặn. Nước thải từ các khu công nghiệp, khu dân cư và hoạt động nuôi trồng thủy sản gây ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của các loài sinh vật. Biến đổi khí hậu làm tăng nguy cơ ngập lụt, xói lở bờ biển, ảnh hưởng đến hệ sinh thái RNM.

Hoạt động quản lý nhà nước còn nhiều tồn tại và hạn chế. Công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức chưa được chú trọng đúng mức. Nguy cơ gây ô nhiễm và suy thoái môi trường vẫn còn cao. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các ban ngành và cộng đồng địa phương để tăng cường hiệu quả quản lý và bảo vệ RNM.

Việc thu thập và phân tích số liệu thứ cấp đóng vai trò quan trọng trong quá trình đánh giá đa dạng sinh học. Số liệu này bao gồm các thông tin về thành phần loài, phân bố, số lượng cá thể, các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến hệ sinh thái RNM. Các nguồn số liệu thứ cấp có thể kể đến như các báo cáo khoa học, các công trình nghiên cứu, các tài liệu thống kê của các cơ quan quản lý nhà nước.

Để có được những thông tin chi tiết và chính xác về hiện trạng đa dạng sinh học, cần tiến hành điều tra khảo sát thực địa. Các hoạt động điều tra khảo sát bao gồm: xác định các điểm khảo sát, thu thập mẫu thực vật, động vật, đo đạc các thông số môi trường (độ mặn, nhiệt độ, độ pH), phỏng vấn người dân địa phương để thu thập thông tin về tình hình sử dụng tài nguyên RNM.

Theo kết quả nghiên cứu, hệ thực vật rừng ngập mặn Tiên Yên rất đa dạng, với nhiều loài cây ngập mặn đặc trưng như sú, vẹt, đước, mắm, bần. Ngoài ra, còn có nhiều loài thực vật khác tham gia vào hệ sinh thái RNM như cỏ biển, rong biển, các loài cây bụi ven biển. Sự đa dạng về thành phần loài thực vật tạo nên một môi trường sống lý tưởng cho nhiều loài động vật.

Hệ động vật RNM Tiên Yên cũng rất phong phú, bao gồm nhiều loài cá, tôm, cua, ghẹ, ốc, hến và các loài chim nước. Nhiều loài động vật có giá trị kinh tế cao, là nguồn thu nhập quan trọng của người dân địa phương. Ngoài ra, RNM còn là nơi cư trú và sinh sản của nhiều loài động vật quý hiếm, có giá trị bảo tồn.

Tác động của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học hệ sinh thái cửa sông Ba Chẽ - Tiên Yên làm thay đổi điều kiện môi trường sống của các loài sinh vật, ảnh hưởng đến sự phân bố và số lượng cá thể. Nước biển dâng gây ngập úng, xói lở bờ biển, làm mất diện tích RNM. Sự thay đổi nhiệt độ và độ mặn của nước biển ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của các loài sinh vật.

Việc thành lập khu bảo tồn rừng ngập mặn Tiên Yên là một trong những giải pháp quan trọng nhất để bảo tồn đa dạng sinh học. Khu bảo tồn cần được quản lý chặt chẽ, kiểm soát các hoạt động khai thác tài nguyên, bảo vệ môi trường sống của các loài sinh vật. Cần có sự tham gia của cộng đồng địa phương trong quá trình quản lý khu bảo tồn.

Để tăng diện tích RNM và cải thiện chất lượng môi trường, cần tiến hành các hoạt động khôi phục và trồng mới RNM bị suy thoái. Cần lựa chọn các loài cây phù hợp với điều kiện tự nhiên của từng khu vực, áp dụng các kỹ thuật trồng và chăm sóc tiên tiến để đảm bảo tỷ lệ sống cao của cây.

Để bảo tồn RNM một cách bền vững, cần nâng cao nhận thức của cộng đồng về vai trò và giá trị của RNM. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, tập huấn cho người dân địa phương về bảo tồn RNM, khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động bảo tồn. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương trong công tác tuyên truyền, giáo dục.

Cần xây dựng các chính sách và quy định pháp luật phù hợp để quản lý RNM một cách hiệu quả. Các chính sách cần khuyến khích sử dụng tài nguyên RNM một cách hợp lý, hạn chế các hoạt động gây tác động tiêu cực đến RNM. Cần có sự tham gia của cộng đồng địa phương trong quá trình xây dựng và thực thi các chính sách quản lý RNM.

Phát triển du lịch sinh thái là một trong những giải pháp hiệu quả để bảo tồn RNM và tạo thu nhập cho người dân địa phương. Du lịch sinh thái cần được phát triển một cách bền vững, đảm bảo không gây tác động tiêu cực đến môi trường. Cần có sự tham gia của cộng đồng địa phương trong quá trình phát triển du lịch sinh thái.

Cần tăng cường hợp tác quốc tế để trao đổi kinh nghiệm và nguồn lực trong bảo tồn RNM. Học hỏi kinh nghiệm của các nước có thành công trong bảo tồn RNM, thu hút các nguồn tài trợ quốc tế cho các dự án bảo tồn RNM. Tham gia vào các tổ chức quốc tế về bảo tồn RNM để nâng cao vị thế và vai trò của Việt Nam trong lĩnh vực này.