Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục đại học hiện nay, kỹ năng làm việc nhóm được xem là một trong những năng lực mềm quan trọng giúp sinh viên phát triển toàn diện và đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Theo báo cáo của ngành giáo dục, khoảng 91% người sử dụng lao động đánh giá cao kỹ năng làm việc nhóm của ứng viên, trong khi đó kỹ năng giao tiếp chiếm 82%, khả năng trí tuệ 79% và kỹ năng phân tích, ra quyết định 76%. Tuy nhiên, thực tế tại các trường đại học, đặc biệt là trường Đại học Dược Hà Nội, mức độ phát triển kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên năm thứ 4 còn chưa cao, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập và khả năng thích nghi với môi trường làm việc sau khi ra trường.

Luận văn thạc sĩ này tập trung đánh giá mức độ kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên năm thứ 4 trường Đại học Dược Hà Nội, nhằm xác định nguyên nhân, yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo kỹ năng mềm này. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 11/2016 đến tháng 10/2017, với phạm vi khảo sát tại trường Đại học Dược Hà Nội. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng đào tạo, nâng cao năng lực làm việc nhóm của sinh viên, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành dược và xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các mô hình và lý thuyết về làm việc nhóm và kỹ năng mềm trong giáo dục đại học. Trước hết, mô hình GRPI (Goal - Mục tiêu, Role - Vai trò, Process - Quy trình, Interpersonal Relationship - Mối quan hệ giữa các thành viên) của Rubin, Plovnick và Fry được sử dụng để phân tích các yếu tố cấu thành một nhóm làm việc hiệu quả. Mô hình này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác định rõ mục tiêu, vai trò, quy trình làm việc và xây dựng mối quan hệ cá nhân tốt giữa các thành viên.

Thứ hai, lý thuyết về kỹ năng làm việc nhóm của Michael A. West tập trung vào ba kỹ năng xã hội thiết yếu: kỹ năng lắng nghe, kỹ năng giao tiếp và nhận thức xã hội. Lý thuyết này giúp đánh giá mức độ phát triển kỹ năng mềm của sinh viên trong quá trình làm việc nhóm.

Ngoài ra, các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: kỹ năng làm việc nhóm (teamwork skills), kỹ năng mềm (soft skills), đánh giá hiệu quả làm việc nhóm, và sự hợp tác trong nhóm. Các khái niệm này được định nghĩa và vận dụng dựa trên các nghiên cứu quốc tế và trong nước nhằm đảm bảo tính khoa học và phù hợp với bối cảnh giáo dục Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính bao gồm khảo sát 356 sinh viên năm thứ 4 và 30 giảng viên tại trường Đại học Dược Hà Nội. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.

Phương pháp thu thập dữ liệu chính là phiếu hỏi được xây dựng dựa trên các thang đo chuẩn về kỹ năng làm việc nhóm và kỹ năng mềm, đồng thời có bổ sung các câu hỏi mở để thu thập ý kiến sâu sắc hơn từ người tham gia. Dữ liệu định lượng được phân tích bằng các kỹ thuật thống kê mô tả, phân tích tương quan và hồi quy để xác định mức độ kỹ năng và các yếu tố ảnh hưởng. Dữ liệu định tính được xử lý bằng phương pháp phân tích nội dung nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 11/2016 đến tháng 10/2017, đảm bảo thu thập đủ dữ liệu và phân tích kỹ lưỡng để đưa ra kết luận chính xác, có tính ứng dụng cao trong thực tiễn đào tạo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên năm thứ 4 còn thấp: Kết quả khảo sát cho thấy chỉ khoảng 40% sinh viên đạt mức kỹ năng làm việc nhóm ở mức khá trở lên, trong khi 60% còn lại ở mức trung bình hoặc thấp. So với các kỹ năng mềm khác như giao tiếp (đạt 55%) và khả năng tự quản lý (đạt 50%), kỹ năng làm việc nhóm thể hiện sự hạn chế rõ rệt.

  2. Mối quan hệ chặt chẽ giữa phương pháp giảng dạy và kỹ năng làm việc nhóm: Sinh viên tham gia các lớp học áp dụng phương pháp giảng dạy chủ động, như thảo luận nhóm, kiểm tra đánh giá theo nhóm, thực tập nhóm, có mức độ kỹ năng làm việc nhóm cao hơn 25% so với sinh viên học theo phương pháp truyền thống.

  3. Nguyên nhân gây khó khăn trong làm việc nhóm: Khoảng 70% sinh viên và 65% giảng viên cho rằng nguyên nhân chính là do thiếu kỹ năng giao tiếp hiệu quả, sự không đồng đều về năng lực giữa các thành viên và thiếu sự phối hợp, phân công vai trò rõ ràng trong nhóm.

  4. Ảnh hưởng của thái độ và sự cam kết của thành viên: Nhóm có sự cam kết cao và thái độ tích cực của các thành viên có hiệu quả làm việc nhóm cao hơn 30% so với nhóm thiếu sự gắn kết và trách nhiệm.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước về tầm quan trọng của kỹ năng làm việc nhóm trong giáo dục đại học. Việc mức độ kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên năm thứ 4 còn thấp phản ánh thực trạng đào tạo kỹ năng mềm chưa được chú trọng đúng mức tại trường Đại học Dược Hà Nội. Biểu đồ phân bố mức độ kỹ năng làm việc nhóm theo từng lớp học có thể minh họa rõ sự khác biệt giữa các phương pháp giảng dạy.

Nguyên nhân chủ yếu liên quan đến phương pháp giảng dạy và sự phối hợp trong nhóm cũng được nhiều nghiên cứu trước đây xác nhận. Việc áp dụng các phương pháp học tập chủ động như thảo luận nhóm, dự án nhóm giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp, giải quyết mâu thuẫn và phân công công việc hiệu quả hơn. Bảng so sánh mức độ kỹ năng làm việc nhóm giữa các nhóm có thái độ tích cực và nhóm thiếu cam kết cũng cho thấy vai trò quan trọng của yếu tố con người trong thành công của nhóm.

Kết quả này nhấn mạnh ý nghĩa của việc đổi mới phương pháp đào tạo, tăng cường thực hành kỹ năng mềm và xây dựng môi trường học tập hỗ trợ làm việc nhóm. Đồng thời, nghiên cứu cũng mở ra hướng đi cho các trường đại học khác trong việc nâng cao chất lượng đào tạo kỹ năng làm việc nhóm cho sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng phương pháp giảng dạy chủ động, tăng cường học tập theo nhóm: Các khoa, bộ môn cần thiết kế chương trình học tích hợp các hoạt động thảo luận nhóm, dự án nhóm, kiểm tra đánh giá theo nhóm nhằm nâng cao kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên. Thời gian thực hiện trong vòng 1-2 năm, do giảng viên chủ trì.

  2. Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng mềm cho sinh viên và giảng viên: Tổ chức các buổi tập huấn về kỹ năng giao tiếp, giải quyết mâu thuẫn, phân công vai trò trong nhóm cho sinh viên và giảng viên nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hành. Thời gian triển khai hàng năm, do phòng đào tạo phối hợp với trung tâm kỹ năng mềm thực hiện.

  3. Xây dựng quy trình phân công vai trò và đánh giá hiệu quả làm việc nhóm rõ ràng: Thiết lập các quy định về phân công nhiệm vụ, trách nhiệm của từng thành viên trong nhóm và tiêu chí đánh giá kết quả làm việc nhóm để đảm bảo sự công bằng và hiệu quả. Thời gian áp dụng trong 6 tháng, do các bộ môn chủ động xây dựng.

  4. Khuyến khích sinh viên phát huy thái độ tích cực và cam kết trong nhóm: Tạo môi trường học tập thân thiện, khuyến khích sự gắn kết, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên nhóm thông qua các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ sinh viên. Thời gian thực hiện liên tục, do ban quản lý sinh viên và các tổ chức sinh viên phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đổi mới phương pháp giảng dạy, xây dựng chương trình đào tạo kỹ năng mềm, đặc biệt là kỹ năng làm việc nhóm cho sinh viên.

  2. Sinh viên các ngành y dược và khoa học sức khỏe: Giúp sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng làm việc nhóm, từ đó chủ động rèn luyện và áp dụng hiệu quả trong học tập và công việc tương lai.

  3. Nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về kỹ năng làm việc nhóm trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các tổ chức đào tạo kỹ năng mềm và phát triển nguồn nhân lực: Tham khảo để thiết kế các chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế của sinh viên và thị trường lao động, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kỹ năng làm việc nhóm là gì và tại sao quan trọng?
    Kỹ năng làm việc nhóm là khả năng phối hợp, giao tiếp và hợp tác hiệu quả với các thành viên khác để đạt mục tiêu chung. Nó giúp tăng hiệu quả công việc, phát huy tối đa năng lực cá nhân và tạo môi trường làm việc tích cực. Ví dụ, trong ngành dược, làm việc nhóm giúp sinh viên phối hợp tốt trong nghiên cứu và thực hành lâm sàng.

  2. Mức độ kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên năm thứ 4 trường Đại học Dược Hà Nội hiện nay ra sao?
    Theo khảo sát, chỉ khoảng 40% sinh viên đạt mức khá trở lên về kỹ năng làm việc nhóm, còn lại ở mức trung bình hoặc thấp. Điều này cho thấy cần có các biện pháp nâng cao kỹ năng này trong đào tạo.

  3. Nguyên nhân chính khiến kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên chưa cao là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu gồm thiếu kỹ năng giao tiếp hiệu quả, sự không đồng đều về năng lực giữa các thành viên và thiếu sự phân công vai trò rõ ràng trong nhóm. Ngoài ra, thái độ và sự cam kết của thành viên cũng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả nhóm.

  4. Phương pháp giảng dạy nào giúp nâng cao kỹ năng làm việc nhóm?
    Phương pháp giảng dạy chủ động như thảo luận nhóm, dự án nhóm, kiểm tra đánh giá theo nhóm được chứng minh giúp sinh viên phát triển kỹ năng làm việc nhóm tốt hơn khoảng 25% so với phương pháp truyền thống.

  5. Các giải pháp cụ thể để nâng cao kỹ năng làm việc nhóm cho sinh viên là gì?
    Bao gồm áp dụng phương pháp giảng dạy chủ động, tổ chức đào tạo kỹ năng mềm, xây dựng quy trình phân công và đánh giá nhóm rõ ràng, khuyến khích thái độ tích cực và cam kết trong nhóm. Các giải pháp này cần được triển khai đồng bộ và liên tục để đạt hiệu quả cao.

Kết luận

  • Kỹ năng làm việc nhóm của sinh viên năm thứ 4 trường Đại học Dược Hà Nội còn ở mức thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập và khả năng thích nghi nghề nghiệp.
  • Phương pháp giảng dạy chủ động và sự phối hợp trong nhóm có ảnh hưởng tích cực đến phát triển kỹ năng làm việc nhóm.
  • Nguyên nhân chính gồm thiếu kỹ năng giao tiếp, phân công vai trò chưa rõ ràng và thái độ cam kết của thành viên.
  • Đề xuất các giải pháp đổi mới phương pháp đào tạo, tổ chức đào tạo kỹ năng mềm, xây dựng quy trình nhóm và khuyến khích thái độ tích cực.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển kỹ năng làm việc nhóm trong giáo dục đại học, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành dược.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị đào tạo cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để hoàn thiện mô hình đào tạo kỹ năng làm việc nhóm phù hợp với đặc thù ngành dược và yêu cầu xã hội. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả và các nhà quản lý giáo dục có thể liên hệ trực tiếp với tác giả hoặc trường Đại học Dược Hà Nội.