Đặc Điểm Nghệ Thuật Trong Sãi Vãi Của Nguyễn Cư Trinh

• Tác giả: Vũ Thị Như Thùy
• Người hướng dẫn: TS. Võ Minh Hải
• Trường học: Trường Đại Học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Văn Học Việt Nam
• Đề tài: Đặc Điểm Nghệ Thuật Trong Tác Phẩm Sãi Vãi Của Nguyễn Cư Trinh
• Loại tài liệu: Đề Án Tốt Nghiệp
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Bình Định

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG CỦA NGUYỄN CƯ TRINH VÀ TÁC PHẨM SÃI VÃI
• 1.1. SÃI VÃI NHÌN TỪ PHƯƠNG DIỆN TƯ TƯỞNG, CHỦ ĐỀ VÀ HÌNH TƯỢNG NHÂN VẬT
• 1.2. SÃI VÃI NHÌN TỪ PHƯƠNG DIỆN THỂ LOẠI, NGÔN NGỮ VÀ GIỌNG ĐIỆU NGHỆ THUẬT
• 1.3. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG CỦA NGUYỄN CƯ TRINH VÀ TÁC PHẨM SÃI VÃI
• 1.3.1. Cơ sở văn hóa xã hội và văn học thế kỉ XVIII
• 1.3.1.1. Bối cảnh văn hóa, xã hội Đàng Trong thế kỉ XVIII
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Sãi Vãi Nguyễn Cư Trinh Tìm Hiểu Giá Trị Nghệ Thuật

Tác phẩm Sãi Vãi của Nguyễn Cư Trinh là một viên ngọc quý trong văn học Nôm Việt Nam thế kỷ XVIII. Ra đời trong bối cảnh xã hội Đàng Trong đầy biến động, tác phẩm không chỉ phản ánh những vấn đề tôn giáo, xã hội đương thời mà còn thể hiện tài năng nghệ thuật độc đáo của tác giả. Nguyễn Cư Trinh, một nhà chính trị, quân sự, ngoại giao tài ba, đồng thời là một nhà văn có tư tưởng tiến bộ. Ông đã khéo léo lồng ghép những trăn trở về vận mệnh đất nước, về đạo đức xã hội vào hình thức đối thoại hài hước giữa một ông sãi và một bà vãi. Việc phân tích đặc điểm nghệ thuật của Sãi Vãi không chỉ giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm mà còn góp phần khẳng định vị trí của Nguyễn Cư Trinh trong lịch sử văn học Việt Nam. Sãi Vãi được viết theo thể phú, ghi chép lại cuộc đàm thoại giữa một ông Sãi (ông sư) và một bà Vãi (bà sư). Tác phẩm dùng rất nhiều điển tích nhằm mục đích lấy chuyện đời xưa, giáo dục người đời.

1.1. Bối Cảnh Sáng Tác Khủng Hoảng Tôn Giáo và Xã Hội Đàng Trong

Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự ra đời của Sãi Vãi chính là cuộc khủng hoảng trầm trọng về tôn giáo, đặc biệt là Phật giáo, ở Đàng Trong vào giữa thế kỷ XVIII. Các cuộc nổi dậy của các lực lượng địa phương, đặc biệt là các bộ lạc người thiểu số, càng làm gia tăng bất ổn xã hội. Nguyễn Cư Trinh đã sử dụng ngòi bút của mình để phê phán những hủ tục, những tệ nạn trong Phật giáo, đồng thời kêu gọi sự đoàn kết, chung sức xây dựng đất nước. Ông muốn bài xích những người tu hành giả dối, chống lại sự tu hành, lánh đời, vô ích với thực tế.

1.2. Vị Trí Tác Phẩm Sãi Vãi Trong Sự Nghiệp Văn Chương Nguyễn Cư Trinh

Trong sự nghiệp văn chương của Nguyễn Cư Trinh, Sãi Vãi nổi bật như một tác phẩm tiêu biểu, thể hiện rõ phong cách nghệ thuật độc đáo của ông. Bên cạnh các tác phẩm chữ Hán như Đạm Am thi tập, Hà Tiên thập cảnh vịnh, Sãi Vãi là tác phẩm chữ Nôm được biết đến rộng rãi nhất, chứng tỏ sự am hiểu sâu sắc và khả năng vận dụng linh hoạt ngôn ngữ dân tộc của tác giả. Thông qua Sãi Vãi, Nguyễn Cư Trinh đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Nôm Việt Nam. Tác phẩm bao gồm 340 câu, được thể hiện qua hình thức những câu dài ngắn, không nhất định.

II. Thủ Pháp Đối Thoại Hài Hước Cách Nguyễn Cư Trinh Truyền Đạt Tư Tưởng

Một trong những đặc điểm nghệ thuật nổi bật của Sãi Vãi là việc sử dụng thủ pháp đối thoại một cách tài tình. Cuộc tranh luận giữa ông sãi và bà vãi không chỉ mang tính chất hài hước, trào phúng mà còn là phương tiện để tác giả truyền đạt những tư tưởng, quan điểm của mình về tôn giáo, đạo đức, và xã hội. Các nhân vật được khắc họa sinh động, với những tính cách, suy nghĩ trái ngược nhau, tạo nên sự hấp dẫn cho tác phẩm. Đối thoại được sử dụng một cách linh hoạt, không gò bó, giúp tác giả thoải mái thể hiện sự thông minh, sắc sảo của mình. Những lời đối thoại đi ra ngoài câu chuyện để tạo một không khí tươi vui.186 – 187]

2.1. Xây Dựng Nhân Vật Sãi Vãi Biểu Tượng Của Hai Quan Điểm Đối Lập

Nhân vật ông sãi và bà vãi trong tác phẩm không chỉ là những cá nhân cụ thể mà còn là biểu tượng cho hai quan điểm đối lập về tôn giáo, đạo đức. Ông sãi đại diện cho những người tu hành giả dối, chỉ biết cầu lợi cho bản thân, còn bà vãi lại là hình ảnh của những người phụ nữ chất phác, thật thà, luôn hướng thiện. Qua sự đối lập này, Nguyễn Cư Trinh muốn phê phán những tệ nạn trong Phật giáo, đồng thời đề cao những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc. Ông sãi tỏ ra học thức uyên bác, lý luận sắc bén. Tác phẩm dùng rất nhiều điển tích nhằm mục đích lấy chuyện đời xưa, giáo dục người đời.

2.2. Ngôn Ngữ Trào Phúng Hóm Hỉnh Yếu Tố Tạo Nên Sức Hút Của Sãi Vãi

Ngôn ngữ trong Sãi Vãi mang đậm tính chất trào phúng, hóm hỉnh, góp phần tạo nên sức hút đặc biệt cho tác phẩm. Nguyễn Cư Trinh đã sử dụng nhiều thành ngữ, tục ngữ, ca dao dân gian một cách linh hoạt, sáng tạo, giúp cho lời thoại của các nhân vật trở nên sinh động, gần gũi với người đọc. Bên cạnh đó, tác giả cũng không ngần ngại sử dụng những lời lẽ đả kích, châm biếm để phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Tác giả không viết bằng giọng văn trầm lặng độc điệu, cũng như không dùng lối độc thoại tràng giang trái lại thỉnh thoảng thêm vào những đoạn trào phúng,khôi hài, có tính cách bông lơn, bỡn cợt.

III. Sử Dụng Điển Cố Tích Cũ Cách Nguyễn Cư Trinh Nâng Tầm Tác Phẩm

Việc sử dụng điển cố, tích cũ là một đặc điểm nghệ thuật quan trọng khác trong Sãi Vãi. Nguyễn Cư Trinh đã vận dụng một cách nhuần nhuyễn những câu chuyện, sự kiện lịch sử, những điển tích trong văn học cổ điển để tăng thêm tính hàm súc, sâu sắc cho tác phẩm. Các điển cố, tích cũ không chỉ làm phong phú thêm nội dung của tác phẩm mà còn giúp tác giả thể hiện sự uyên bác, am hiểu sâu sắc về văn hóa, lịch sử của dân tộc. Tác phẩm dùng rất nhiều điển tích nhằm mục đích lấy chuyện đời xưa, giáo dục người đời.

3.1. Mục Đích Sử Dụng Điển Cố Giáo Dục Răn Dạy và Phê Phán

Nguyễn Cư Trinh sử dụng điển cố, tích cũ trong Sãi Vãi với nhiều mục đích khác nhau. Một mặt, ông muốn giáo dục, răn dạy người đời về những bài học đạo đức, những giá trị văn hóa truyền thống. Mặt khác, ông cũng sử dụng các điển cố, tích cũ để phê phán những hành vi sai trái, những tệ nạn trong xã hội. Việc sử dụng điển cố một cách khéo léo, tinh tế đã giúp cho Sãi Vãi trở thành một tác phẩm có giá trị giáo dục sâu sắc.

3.2. Ảnh Hưởng Của Nho Giáo Tư Tưởng Chủ Đạo Trong Việc Chọn Lọc Điển Cố

Việc lựa chọn và sử dụng điển cố trong Sãi Vãi chịu ảnh hưởng sâu sắc của tư tưởng Nho giáo. Nguyễn Cư Trinh là một nhà Nho, vì vậy, ông luôn đề cao những giá trị đạo đức, những chuẩn mực xã hội mà Nho giáo đề ra. Các điển cố, tích cũ được ông sử dụng thường liên quan đến những nhân vật lịch sử, những tấm gương đạo đức, những bài học về nhân, nghĩa, lễ, trí, tín. Thông qua đó, tác giả muốn khẳng định vai trò quan trọng của Nho giáo trong việc duy trì trật tự xã hội. Sãi Vãi đã phản ánh một cách tập trung nhất tư tưởng của Nguyễn Cư Trinh theo đường lối đề cao Tống Nho nhưng luôn quan tâm đến vấn đề ích quốc lợi dân.

IV. Thể Phú Nôm Độc Đáo Sự Sáng Tạo Trong Hình Thức Nghệ Thuật

Sãi Vãi được viết theo thể phú Nôm, một thể loại văn học truyền thống của Việt Nam. Tuy nhiên, Nguyễn Cư Trinh đã có những sáng tạo độc đáo trong việc sử dụng thể loại này, tạo nên một phong cách riêng biệt cho tác phẩm. Thể phú Nôm trong Sãi Vãi không chỉ là phương tiện để kể chuyện, miêu tả cảnh vật mà còn là công cụ để tác giả thể hiện những suy nghĩ, cảm xúc của mình về cuộc đời, về con người. Đây là thời kì văn Nôm phát triển mạnh ở Đàng Trong.

4.1. Tính Chất Đối Thoại Yếu Tố Thay Đổi Cấu Trúc Thể Phú Truyền Thống

Việc đưa yếu tố đối thoại vào thể phú Nôm đã tạo ra sự thay đổi đáng kể trong cấu trúc của thể loại này. Thay vì chỉ tập trung vào việc miêu tả, kể chuyện một cách đơn thuần, Sãi Vãi tập trung vào việc xây dựng những cuộc tranh luận, đối thoại giữa các nhân vật. Yếu tố đối thoại không chỉ làm cho tác phẩm trở nên sinh động, hấp dẫn hơn mà còn giúp tác giả thể hiện những quan điểm, tư tưởng của mình một cách rõ ràng, trực tiếp. Sãi Vãi là một tấn tuồng đối thoại có tính chất của thoại kịch.

4.2. Sử Dụng Ngôn Ngữ Nôm Gần Gũi Dễ Hiểu Với Công Chúng Đương Thời

Việc sử dụng ngôn ngữ Nôm trong Sãi Vãi cho thấy sự quan tâm của Nguyễn Cư Trinh đến công chúng đương thời. Ngôn ngữ Nôm là ngôn ngữ của đại chúng, dễ hiểu, dễ tiếp thu. Việc sử dụng ngôn ngữ này đã giúp cho Sãi Vãi trở nên gần gũi hơn với người dân, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển của văn học Nôm. Chính sách “tàm thực” vô cùng khéo léo, vị công thần đã có sự ảnh hướng rất lớn đối với chính quyền Đàng Trong thời chúa Nguyễn Phúc Khoát.

V. Ứng Dụng Sãi Vãi Trong Nghiên Cứu Văn Học Địa Phương Hiện Nay

Trong bối cảnh hiện nay, khi việc nghiên cứu và giảng dạy văn học địa phương ngày càng được chú trọng, Sãi Vãi của Nguyễn Cư Trinh có một vai trò quan trọng. Tác phẩm không chỉ là một di sản văn hóa quý giá của vùng đất Quảng Ngãi mà còn là nguồn tư liệu phong phú để tìm hiểu về lịch sử, văn hóa, xã hội Đàng Trong thế kỷ XVIII. Việc nghiên cứu Sãi Vãi giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của văn học địa phương, đồng thời góp phần bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước cho thế hệ trẻ. Trong xu thế tìm hiểu về các tác phẩm văn học Hán Nôm tiêu biểu của các vùng miền nhằm phục vụ cho việc thực hiện Chương trình giáo dục Ngữ văn địa phương và bồi dưỡng tinh thần trân trọng đối với di sản văn hóa, quá trình tìm hiểu, nghiên cứu về tác giả Nguyễn Cư Trinh và tác phẩm Sãi Vãi giúp cho bản thân thực hiện tốt nhiệm vụ giảng dạy Ngữ văn trong Nhà trường phổ thông.

5.1. Giá Trị Lịch Sử Văn Hóa Phản Ánh Đời Sống Xã Hội Đàng Trong

Sãi Vãi là một bức tranh chân thực về đời sống xã hội Đàng Trong thế kỷ XVIII. Tác phẩm phản ánh những mâu thuẫn, xung đột trong xã hội, những tệ nạn trong tôn giáo, những khát vọng của người dân về một cuộc sống tốt đẹp hơn. Thông qua Sãi Vãi, chúng ta có thể hình dung rõ hơn về bối cảnh lịch sử, văn hóa của vùng đất Quảng Ngãi nói riêng và Đàng Trong nói chung. Bản thân Nguyễn Cư Trinh lúc làm Tuần phủ Quảng Ngãi cũng đã nhận thấy xu thế phát triển về phương Nam là một con đường tất yếu.

5.2. Giá Trị Giáo Dục Bài Học Về Đạo Đức Nhân Sinh Quan

Ngoài giá trị lịch sử, văn hóa, Sãi Vãi còn mang một giá trị giáo dục sâu sắc. Tác phẩm truyền tải những bài học về đạo đức, nhân sinh quan, về cách sống đúng đắn, về trách nhiệm của mỗi người đối với xã hội. Nguyễn Cư Trinh đã khéo léo lồng ghép những bài học này vào hình thức đối thoại hài hước, trào phúng, giúp cho người đọc dễ dàng tiếp thu và ghi nhớ. Nguyễn Cư Trinh viết Sãi Vãi để tập trung lên án tư tưởng cầu an, ươn hèn trước trách nhiệm mà đất nước giao cho. Mặt khác, ông phân tích, đả phá tư tưởng huyễn hoặc dị đoan, khích động lòng yêu nước, khơi dậy tinh thần trách nhiệm để sĩ tốt yên tâm vững tin vào sựu nghiệp mở nước an dân.

VI. Kết Luận Sãi Vãi và Giá Trị Vượt Thời Gian Trong Văn Học

Tóm lại, Sãi Vãi của Nguyễn Cư Trinh là một tác phẩm có giá trị nghệ thuật và nội dung sâu sắc. Tác phẩm không chỉ phản ánh những vấn đề của xã hội Đàng Trong thế kỷ XVIII mà còn truyền tải những thông điệp mang tính nhân văn, đạo đức có giá trị vượt thời gian. Việc nghiên cứu và tìm hiểu Sãi Vãi là một việc làm cần thiết để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc. Sãi Vãi đã có con đường đi riêng không giống bất kì một tác giả, tác phẩm nào của lịch sử văn học Việt Nam.

6.1. Đóng Góp Của Nguyễn Cư Trinh Vào Văn Học Nôm Việt Nam

Nguyễn Cư Trinh đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển của văn học Nôm Việt Nam. Ông là một trong những nhà văn tiêu biểu của thời kỳ văn học Đàng Trong, với những tác phẩm thể hiện rõ phong cách nghệ thuật độc đáo, tư tưởng tiến bộ. Sãi Vãi là một minh chứng rõ ràng cho tài năng và tâm huyết của Nguyễn Cư Trinh đối với văn học dân tộc. Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Cư Trinh là một đại diện hết sức ấn tượng cho những đặc điểm phát triển của văn học Hán Nôm miền Nam Trung bộ so với một số khu vực khác.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Khai Thác Giá Trị Văn Hóa Xã Hội

Trong tương lai, việc nghiên cứu Sãi Vãi cần tập trung khai thác sâu hơn những giá trị văn hóa, xã hội của tác phẩm. Cần có những công trình nghiên cứu chuyên sâu về bối cảnh lịch sử, văn hóa, xã hội Đàng Trong thế kỷ XVIII, cũng như những ảnh hưởng của Nho giáo, Phật giáo đối với tư tưởng của Nguyễn Cư Trinh. Đồng thời, cần có những phương pháp tiếp cận mới, hiện đại để khám phá những giá trị tiềm ẩn của tác phẩm. Chúng ta có thể tìm thấy điều ấy ở Sãi Vãi của Nho tướng Nguyễn Cư Trinh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh lịch sử Đàng Trong thế kỷ XVIII, với sự phát triển mạnh mẽ của văn học Hán Nôm và những biến động chính trị xã hội, tác phẩm Sãi Vãi của Nguyễn Cư Trinh nổi lên như một dấu ấn đặc biệt trong tiến trình văn học cổ điển Việt Nam. Nguyễn Cư Trinh (1716-1767) không chỉ là một danh nhân văn hóa, nhà quân sự tài ba mà còn là một tác gia văn học có ảnh hưởng sâu sắc. Tác phẩm Sãi Vãi ra đời năm 1750, trong thời kỳ văn Nôm phát triển mạnh ở Đàng Trong, phản ánh cuộc khủng hoảng tôn giáo, đặc biệt là Phật giáo, và các cuộc nổi dậy của các bộ lạc thiểu số miền núi như người Hré ở Quảng Ngãi.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích đặc điểm nghệ thuật trong Sãi Vãi, đồng thời làm rõ vai trò, vị trí của tác phẩm và tác giả trong tiến trình văn học cổ điển Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu chủ yếu giới hạn trong các vấn đề về thể loại, nội dung, phong cách nghệ thuật của Sãi Vãi và ảnh hưởng của nó trong bối cảnh văn hóa, chính trị Đàng Trong thế kỷ XVIII. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Hán Nôm, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy Ngữ văn địa phương trong nhà trường phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về văn học cổ điển Việt Nam, đặc biệt tập trung vào:

• Lý thuyết thể loại văn học Nôm: Phân tích các đặc điểm thể loại như tuồng Nôm, văn vè, phú, thơ Đường luật trong bối cảnh văn học Đàng Trong.
• Lý thuyết phong cách tác gia: Nghiên cứu phong cách sáng tác của Nguyễn Cư Trinh qua các tác phẩm chữ Hán và chữ Nôm, đặc biệt là sự kết hợp giữa yếu tố văn chương và chính trị.
• Khung lý thuyết văn học sử và so sánh: Đặt Sãi Vãi trong tiến trình văn học cổ điển Việt Nam, so sánh với các tác phẩm đương thời để xác định vị trí và vai trò của tác phẩm.
• Lý thuyết nghiên cứu liên ngành: Kết hợp phân tích văn học với bối cảnh lịch sử, xã hội, tôn giáo nhằm làm rõ ảnh hưởng của các yếu tố này đến nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

Ba khái niệm chính được tập trung nghiên cứu gồm: tư tưởng Nho giáo nhập thế, sự phục hưng Phật giáo thế kỷ XVIII, và chiến lược Nam tiến của chúa Nguyễn.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Tư liệu chính gồm bản in Sãi Vãi (1969), các công trình nghiên cứu của Nguyễn Văn Sâm, Lê Ngọc Trụ, Phạm Văn Luật, cùng các tài liệu lịch sử như Đại Nam thực lục, Đại Nam chính biên liệt truyện.
• Phương pháp sưu tầm, hệ thống hóa: Thu thập, phân loại và tổng hợp các tư liệu văn học, lịch sử, tôn giáo liên quan đến Nguyễn Cư Trinh và Sãi Vãi.
• Phương pháp phân tích văn học sử: Đánh giá tác phẩm theo tiêu chí văn học sử, thể loại, phong cách tác giả.
• Phương pháp so sánh đối chiếu: So sánh Sãi Vãi với các tác phẩm văn học Hán Nôm đương thời để làm rõ nét độc đáo và ảnh hưởng của tác phẩm.
• Phương pháp nghiên cứu liên ngành: Kết hợp phân tích văn học với bối cảnh lịch sử, xã hội, tôn giáo nhằm giải mã sâu sắc nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ tác phẩm Sãi Vãi (340 câu) và các tác phẩm liên quan của Nguyễn Cư Trinh, cùng các tài liệu lịch sử và nghiên cứu học thuật. Phương pháp chọn mẫu dựa trên tính đại diện và mức độ liên quan trực tiếp đến đề tài. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2023, tập trung vào khảo sát tài liệu và phân tích chuyên sâu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tư tưởng nhập thế của Nho tướng Nguyễn Cư Trinh được thể hiện rõ qua Sãi Vãi
   Tác phẩm phản ánh quan điểm Nho giáo đề cao trách nhiệm xã hội, khẳng định vai trò của kẻ sĩ trong việc an dân, trị quốc. Qua đối thoại giữa ông Sãi và bà Vãi, tác giả nhấn mạnh việc tu hành phải gắn liền với thực tế, tránh lánh đời vô trách nhiệm. Ví dụ, ông Sãi nói:

   "Lấy nhân mà tu tánh, lấy đức mà tu thân. Tu minh đức để mà tân dân; tu tề gia để mà trị quốc."
   Điều này thể hiện tư tưởng nhập thế, lấy đạo làm công cụ phục vụ quốc gia.

2. Phản ánh hiện thực xã hội Đàng Trong thế kỷ XVIII với nhiều mâu thuẫn và thách thức
   Sãi Vãi mô tả bức tranh xã hội thịnh trị nhưng tiềm ẩn nguy cơ suy thoái đạo đức, tham nhũng, và các cuộc nổi dậy của các bộ tộc thiểu số như mọi Đá Vách. Tác phẩm cảnh báo về tình trạng quan lại tham nhũng, tăng thuế phi lý gây khổ dân, ví dụ:

   "Mỏi sức người, trăm họ chịu lao phiền; hao của nước, muôn dân đồ khổ."
   Qua đó, Nguyễn Cư Trinh thể hiện sự trăn trở sâu sắc về vận mệnh đất nước.

3. Chiến lược Nam tiến và chính sách an dân được thể hiện qua nghệ thuật đối thoại
   Tác phẩm là bản luận cương về chiến lược bình định và mở rộng lãnh thổ phương Nam, đồng thời thể hiện chính sách hòa giải, an dân với các bộ tộc thiểu số. Nguyễn Cư Trinh đã dùng văn chương để vận động binh sĩ và dân chúng, đồng thời cảnh tỉnh về nguy cơ từ các cuộc nổi loạn. Ví dụ:

   "Nếu không đánh để sau sanh tệ."
   Ông đã lập đồn điền, tổ chức canh phòng, tạo điều kiện sinh kế cho người Hré, giúp họ đầu hàng và ổn định.

4. Phong cách nghệ thuật độc đáo, kết hợp yếu tố văn chương và chính trị
   Sãi Vãi được viết bằng chữ Nôm, theo thể thoại kịch, sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi với dân gian, dễ tiếp nhận. Tác phẩm có 340 câu, lời văn dài ngắn không cố định, kết hợp yếu tố trào phúng, đối thoại sinh động, tạo không khí vừa nghiêm túc vừa hài hước. Đây là một trong những vở tuồng Nôm đầu tiên, có tác dụng giáo dục và tuyên truyền chính trị hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Nguyễn Cư Trinh là một nhà Nho thực học, vừa có tài văn chương vừa có tầm nhìn chính trị sâu sắc. Sãi Vãi không đơn thuần là tác phẩm văn học mà còn là công cụ chính trị, giáo dục, phản ánh tư tưởng nhập thế của Nho giáo trong bối cảnh xã hội phức tạp của Đàng Trong thế kỷ XVIII. Qua các biểu đồ so sánh thể loại và nội dung, có thể thấy Sãi Vãi nổi bật với sự kết hợp giữa yếu tố tuồng Nôm và văn vè, khác biệt với các tác phẩm Hán Nôm đương thời chủ yếu mang tính trữ tình hoặc bi kịch.

So với các nghiên cứu trước đây, luận văn làm rõ hơn vai trò của Sãi Vãi trong chiến lược Nam tiến và chính sách an dân, đồng thời phân tích sâu sắc hình tượng nhân vật Sãi và Vãi như biểu tượng cho sự dung hòa tam giáo (Nho, Phật, Lão) trong văn hóa Đàng Trong. Tác phẩm thể hiện sự phê phán các hiện tượng tiêu cực trong giới tăng lữ và xã hội, đồng thời đề cao tinh thần trách nhiệm của kẻ sĩ.

Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc làm sáng tỏ giá trị nghệ thuật và tư tưởng của Sãi Vãi, góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn học Hán Nôm, đồng thời cung cấp tư liệu quý giá cho việc giảng dạy và nghiên cứu văn học địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sưu tầm, bảo tồn và phổ biến tác phẩm Sãi Vãi và các di sản Hán Nôm

   • Thực hiện số hóa, biên dịch và xuất bản các tác phẩm của Nguyễn Cư Trinh.
   • Chủ thể thực hiện: Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường đại học chuyên ngành văn học.
   • Thời gian: 2 năm.

2. Đưa nội dung nghiên cứu về Nguyễn Cư Trinh và Sãi Vãi vào chương trình giảng dạy Ngữ văn địa phương

   • Phát triển tài liệu giảng dạy, tổ chức bồi dưỡng giáo viên.
   • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục các tỉnh Nam Trung bộ, trường phổ thông.
   • Thời gian: 1 năm.

3. Tổ chức hội thảo, tọa đàm khoa học về văn học Hán Nôm và vai trò của Nguyễn Cư Trinh

   • Khuyến khích nghiên cứu liên ngành, kết nối các nhà nghiên cứu văn học, lịch sử, tôn giáo.
   • Chủ thể thực hiện: Các viện nghiên cứu, trường đại học.
   • Thời gian: Hàng năm.

4. Phát triển các dự án nghiên cứu liên quan đến văn hóa, lịch sử Đàng Trong thế kỷ XVIII

   • Tập trung vào mối quan hệ tam giáo, chiến lược Nam tiến và văn học Nôm.
   • Chủ thể thực hiện: Bộ Khoa học và Công nghệ, các trường đại học.
   • Thời gian: 3 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên và sinh viên ngành Văn học Việt Nam

   • Hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về văn học cổ điển, văn học Hán Nôm, đặc biệt là văn học Đàng Trong thế kỷ XVIII.
   • Use case: Phát triển đề tài luận văn, bài giảng chuyên ngành.

2. Nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử Việt Nam

   • Cung cấp tư liệu về bối cảnh lịch sử, chính trị, tôn giáo và văn hóa Đàng Trong.
   • Use case: Phân tích mối quan hệ giữa văn học và lịch sử, nghiên cứu chiến lược Nam tiến.

3. Giáo viên Ngữ văn phổ thông, đặc biệt ở khu vực Nam Trung bộ

   • Tăng cường hiểu biết về văn học địa phương, nâng cao chất lượng giảng dạy.
   • Use case: Soạn bài giảng, tổ chức hoạt động ngoại khóa về văn học địa phương.

4. Cơ quan quản lý văn hóa và giáo dục

   • Hỗ trợ xây dựng chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Hán Nôm.
   • Use case: Lập kế hoạch phát triển chương trình giáo dục địa phương, tổ chức sự kiện văn hóa.

Câu hỏi thường gặp

1. Tác phẩm Sãi Vãi có ý nghĩa gì trong văn học Việt Nam?
   Sãi Vãi là một trong những tác phẩm tuồng Nôm đầu tiên, kết hợp yếu tố văn chương và chính trị, phản ánh tư tưởng nhập thế của Nho giáo và chiến lược Nam tiến. Tác phẩm có giá trị giáo dục, tuyên truyền và nghệ thuật đặc sắc, góp phần làm phong phú văn học cổ điển Việt Nam.

2. Nguyễn Cư Trinh là ai và vai trò của ông trong lịch sử?
   Nguyễn Cư Trinh là danh nhân văn hóa, nhà quân sự, nhà chính trị và tác gia văn học tiêu biểu của Đàng Trong thế kỷ XVIII. Ông có công lớn trong công cuộc Nam tiến, bình định các vùng đất mới và phát triển văn học Hán Nôm.

3. Tại sao Sãi Vãi lại được viết bằng chữ Nôm?
   Chữ Nôm là ngôn ngữ dân tộc, dễ tiếp cận với quần chúng. Việc sử dụng chữ Nôm giúp tác phẩm truyền tải hiệu quả các chủ trương chính trị, giáo dục và tư tưởng đến đông đảo người dân, đặc biệt là binh sĩ và các tầng lớp xã hội thấp hơn.

4. Quan điểm của Nguyễn Cư Trinh về Phật giáo được thể hiện thế nào trong Sãi Vãi?
   Ông tôn trọng Phật giáo nhập thế và các thiền sư trí thức, nhưng phê phán những người tu hành giả dối, lánh đời, vô trách nhiệm với xã hội. Tác phẩm kêu gọi sự hòa hợp tam giáo và nhấn mạnh trách nhiệm xã hội của người tu hành.

5. Nghiên cứu này có thể ứng dụng như thế nào trong giáo dục hiện đại?
   Nghiên cứu giúp phát triển chương trình giảng dạy văn học địa phương, nâng cao nhận thức về di sản văn hóa Hán Nôm, đồng thời cung cấp tư liệu quý cho giáo viên và học sinh hiểu sâu sắc hơn về lịch sử, văn hóa và tư tưởng của vùng Nam Trung bộ.

Kết luận

• Nguyễn Cư Trinh là nhà Nho tướng tiêu biểu, có đóng góp lớn trong chính trị, quân sự và văn học Đàng Trong thế kỷ XVIII.
• Sãi Vãi là tác phẩm văn học Nôm đặc sắc, kết hợp yếu tố văn chương và chính trị, phản ánh tư tưởng nhập thế của Nho giáo và chiến lược Nam tiến.
• Tác phẩm phản ánh hiện thực xã hội phức tạp, cảnh báo về suy thoái đạo đức và các cuộc nổi dậy, đồng thời đề xuất chính sách an dân hòa giải.
• Phong cách nghệ thuật độc đáo, sử dụng thể thoại kịch, ngôn ngữ mộc mạc, dễ tiếp nhận, có tác dụng giáo dục và tuyên truyền hiệu quả.
• Nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ giá trị văn học và lịch sử của Sãi Vãi, đồng thời đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy di sản văn hóa Hán Nôm.

Next steps: Triển khai các dự án số hóa, biên dịch tác phẩm; phát triển tài liệu giảng dạy; tổ chức hội thảo khoa học; mở rộng nghiên cứu liên ngành về văn hóa Đàng Trong.

Call to action: Các nhà nghiên cứu, giảng viên và cơ quan quản lý văn hóa cần phối hợp để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn học Hán Nôm, đồng thời đưa nội dung nghiên cứu vào giáo dục phổ thông nhằm nâng cao nhận thức văn hóa dân tộc.