Tổng quan nghiên cứu

Công tác thi đua, khen thưởng (TĐKT) là một trong những nội dung trọng yếu được Đảng và Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm nhằm thúc đẩy phong trào thi đua yêu nước, nâng cao hiệu quả công tác quản lý và phát triển nguồn nhân lực. Theo báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 34-CT/TW (2014-2019), công tác TĐKT đã có tác dụng động viên, cổ vũ kịp thời các tổ chức, cá nhân có thành tích xuất sắc. Trường Đại học Nội vụ Hà Nội (ĐHNVHN) là cơ sở giáo dục đại học công lập trực thuộc Bộ Nội vụ, chịu sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có vai trò quan trọng trong đào tạo nguồn nhân lực ngành nội vụ. Giai đoạn 2017-2019, Trường đã tuyển sinh 6.518 sinh viên, học viên và cấp bằng tốt nghiệp cho 5.158 người, đồng thời tổ chức nhiều phong trào thi đua gắn với nhiệm vụ chính trị và chuyên môn.

Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng tại Trường vẫn còn tồn tại như xây dựng tiêu chí xét khen thưởng chung chung, khen thưởng chưa đúng người đúng việc, chưa kịp thời và chưa gắn kết chặt chẽ giữa thi đua và khen thưởng. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng thực hiện chính sách TĐKT tại Trường ĐHNVHN trong giai đoạn 2017-2019, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trong giai đoạn 2020-2025. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại Trường ĐHNVHN và phạm vi thời gian khảo sát từ năm 2017 đến 2019. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thiện chính sách TĐKT, góp phần nâng cao động lực làm việc cho viên chức, người lao động, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý và phát triển nguồn nhân lực của Nhà trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua, khen thưởng. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết chính sách công: Chính sách được hiểu là tập hợp các biện pháp do chủ thể quyền lực đưa ra nhằm định hướng xã hội thực hiện mục tiêu chính trị. Thực hiện chính sách là quá trình chuyển hóa ý chí thành hiện thực, sử dụng các nguồn lực tài chính, vật chất, khoa học công nghệ và con người để đạt mục tiêu đề ra.

  2. Lý thuyết thi đua, khen thưởng: Thi đua là hoạt động có tổ chức, tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương, tôn vinh công trạng và khuyến khích bằng lợi ích vật chất đối với cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc. Chính sách thi đua, khen thưởng là tập hợp các quy định, quyết sách của Nhà nước nhằm tổ chức và điều chỉnh hoạt động thi đua, khen thưởng.

Các khái niệm chính bao gồm: chính sách công, thực hiện chính sách, thi đua, khen thưởng, chính sách thi đua khen thưởng, các nguyên tắc và mục tiêu thực hiện chính sách TĐKT.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 115 viên chức, người lao động tại Trường ĐHNVHN nhằm đánh giá thực trạng thực hiện chính sách TĐKT. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các văn bản pháp luật, quyết định của Nhà trường, báo cáo phong trào thi đua, tài liệu nghiên cứu liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, phương pháp so sánh, diễn giải, quy nạp, phân tích tổng hợp để đánh giá thực trạng và rút ra các hạn chế, nguyên nhân.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu thực trạng từ năm 2017 đến 2019; phân tích, đánh giá và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025.

Phương pháp điều tra xã hội học bằng bảng hỏi được thiết kế khoa học, lựa chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho viên chức, người lao động trong toàn Trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng: Trường đã ban hành nhiều văn bản quy chế thi đua, khen thưởng như Quyết định số 784/QĐ-ĐHNV (2015), Quyết định số 1674/QĐ-ĐHNV (2015) và các sửa đổi bổ sung. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy khoảng 35% viên chức cho rằng tiêu chí xét khen thưởng còn chung chung, chưa phản ánh đúng thành tích cá nhân.

  2. Phổ biến, tuyên truyền chính sách: 70% người được khảo sát đánh giá công tác tuyên truyền chính sách TĐKT được thực hiện thường xuyên qua các kênh như trang thông tin điện tử, báo chí, hội nghị. Tuy nhiên, vẫn còn 20% phản ánh chưa nắm rõ đầy đủ các quy định về thi đua, khen thưởng.

  3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách: Việc phân công nhiệm vụ rõ ràng đến từng cá nhân, tổ chức được đánh giá cao với 85% đồng thuận. Hội đồng TĐKT và cán bộ chuyên trách thực hiện tốt vai trò tham mưu, tổ chức phong trào thi đua và khen thưởng.

  4. Hạn chế trong thực hiện chính sách: Khoảng 40% viên chức cho biết việc khen thưởng chưa kịp thời, tỷ lệ khen thưởng cho viên chức và người lao động thấp hơn nhiều so với lãnh đạo (chiếm trên 60% tổng số khen thưởng). Việc gắn kết giữa thi đua và khen thưởng chưa chặt chẽ, làm giảm tác dụng động viên.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế là do tiêu chí khen thưởng chưa cụ thể, chưa phản ánh đúng năng lực và đóng góp thực tế của viên chức. So với các nghiên cứu trong ngành chính sách công, việc xây dựng tiêu chí rõ ràng và minh bạch là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách. Việc khen thưởng chưa kịp thời và chưa công bằng làm giảm động lực thi đua, ảnh hưởng đến tinh thần làm việc của viên chức.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng thuận về các khía cạnh thực hiện chính sách, bảng so sánh tỷ lệ khen thưởng giữa các nhóm đối tượng, và biểu đồ tròn phân bố nhận thức về công tác tuyên truyền.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của công tác tổ chức, phân công và tuyên truyền trong việc thực hiện chính sách TĐKT. Đồng thời, việc hoàn thiện tiêu chí, nâng cao tính công khai, minh bạch và kịp thời trong khen thưởng là yêu cầu cấp thiết để phát huy tối đa hiệu quả chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tiêu chí thi đua, khen thưởng: Xây dựng bộ tiêu chí cụ thể, rõ ràng, phù hợp với từng nhóm đối tượng và lĩnh vực công tác, đảm bảo khen thưởng đúng người, đúng việc. Thời gian thực hiện: 2020-2021. Chủ thể thực hiện: Hội đồng TĐKT phối hợp Phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền qua hội thảo, tập huấn, truyền thông nội bộ và các kênh điện tử để nâng cao nhận thức cho viên chức, người lao động. Thời gian: liên tục từ 2020. Chủ thể: Ban Giám hiệu, Phòng Truyền thông.

  3. Đẩy mạnh khen thưởng kịp thời và công bằng: Thiết lập quy trình khen thưởng nhanh chóng, minh bạch, ưu tiên khen thưởng cá nhân trực tiếp lao động, giảm tỷ lệ khen thưởng cho lãnh đạo không tương xứng. Thời gian: 2020-2022. Chủ thể: Hội đồng TĐKT, Ban Giám hiệu.

  4. Tăng cường phối hợp và giám sát thực hiện chính sách: Phân công rõ ràng trách nhiệm các đơn vị, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Thời gian: 2020-2025. Chủ thể: Ban Giám hiệu, Phòng Thanh tra, Hội đồng TĐKT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học: Để tham khảo kinh nghiệm tổ chức và thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và động viên viên chức, người lao động.

  2. Cán bộ quản lý nhân sự, tổ chức cán bộ: Áp dụng các giải pháp xây dựng tiêu chí, quy trình khen thưởng minh bạch, công bằng, phù hợp với đặc thù đơn vị.

  3. Nhà nghiên cứu chính sách công và quản lý giáo dục: Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng trong môi trường giáo dục đại học công lập.

  4. Viên chức, người lao động trong các cơ quan nhà nước: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và cơ chế thi đua, khen thưởng để chủ động tham gia và phát huy vai trò trong phong trào thi đua.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách thi đua, khen thưởng là gì?
    Chính sách thi đua, khen thưởng là tập hợp các quy định và biện pháp của Nhà nước nhằm tổ chức, điều chỉnh hoạt động thi đua và khen thưởng, tạo động lực thúc đẩy cá nhân, tập thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Ví dụ, Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2003 quy định rõ các hình thức và tiêu chuẩn khen thưởng.

  2. Tại sao việc xây dựng tiêu chí khen thưởng lại quan trọng?
    Tiêu chí khen thưởng cụ thể, minh bạch giúp đảm bảo khen đúng người, đúng việc, tạo sự công bằng và động lực cho viên chức. Nghiên cứu cho thấy tiêu chí chung chung làm giảm hiệu quả động viên và gây bất bình trong tập thể.

  3. Làm thế nào để khen thưởng kịp thời?
    Thiết lập quy trình xét duyệt nhanh, phân công rõ trách nhiệm, sử dụng công nghệ thông tin để theo dõi và báo cáo kết quả thi đua giúp khen thưởng kịp thời, tránh trì hoãn gây mất động lực.

  4. Vai trò của công tác tuyên truyền trong thực hiện chính sách?
    Tuyên truyền giúp nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận và hiểu biết về chính sách, từ đó thúc đẩy viên chức, người lao động tích cực tham gia phong trào thi đua. Ví dụ, Trường ĐHNVHN sử dụng trang thông tin điện tử và báo chí để phổ biến chính sách.

  5. Làm sao để đảm bảo công bằng trong khen thưởng?
    Cần có hệ thống tiêu chí rõ ràng, quy trình xét duyệt minh bạch, giám sát chặt chẽ và phân bổ khen thưởng hợp lý giữa các nhóm đối tượng, tránh tình trạng ưu ái hoặc bỏ sót thành tích thực tế.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách thi đua, khen thưởng tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội giai đoạn 2017-2019.
  • Phát hiện các tồn tại như tiêu chí khen thưởng chung chung, khen thưởng chưa kịp thời và chưa công bằng giữa các nhóm đối tượng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tiêu chí, tăng cường tuyên truyền, đẩy mạnh khen thưởng kịp thời và nâng cao phối hợp thực hiện chính sách trong giai đoạn 2020-2025.
  • Nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của chính sách TĐKT trong quản lý giáo dục đại học công lập, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn cho các đơn vị tương tự.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý và đơn vị giáo dục áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng, tạo động lực phát triển bền vững.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả, các đơn vị cần triển khai đồng bộ các giải pháp, thường xuyên đánh giá, điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn. Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng công tác thi đua, khen thưởng trong đơn vị mình.