Luận văn thạc sĩ về chính sách phát triển kinh tế xã hội ở huyện M'Drắk, Đắk Lắk

• Tác giả: Trương Thị Nguyệt
• Người hướng dẫn: TS. Hoàng Thị Thu Huyền
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Chính sách công
• Đề tài: Thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện M'Drắk, tỉnh Đắk Lắk
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Đắk Lắk

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN
• 1.1. Chính sách công và thực hiện chính sách công
• 1.2. Chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn
• 1.3. Chương trình 135
• 1.4. Kinh nghiệm thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội xã đặc biệt khó khăn theo chương trình 135 ở một số địa phương và bài học kinh nghiệm đối với huyện M'Drắk, tỉnh Đắk Lắk
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN TRÊN ĐỊA BÀN
• 2.1. HUYỆN M'DRẮK, TỈNH ĐẮK LẮK
• 2.2. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện M'Drắk và những yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện
• 2.3. Tình hình thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện M'Drắk
• 2.4. Đánh giá kết quả thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện M'Drắk
• 2.5. Những thách thức, khó khăn trong thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện M’Drắk
• 2.6. Tiểu kết chương 2
• 3. KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN TRÊN HUYỆN M'DRẮK, TỈNH ĐẮK LẮK
• 3.1. Bối cảnh thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện M'Drắk
• 3.2. Mục tiêu, chỉ tiêu thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội và giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện M'Drắk
• 3.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện M'Drắk
• 3.4. Một số kiến nghị trong thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện M’Drắk
• 3.5. Tiểu kết chương 3
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cơ sở lý luận và thực tiễn thực hiện chính sách phát triển kinh tế xã hội

Chương này tập trung vào việc phân tích các khái niệm cơ bản liên quan đến chính sách phát triển kinh tế và chính sách xã hội. Đặc biệt, chương trình 135 được xem là một trong những chính sách quan trọng nhằm hỗ trợ các xã đặc biệt khó khăn, trong đó có huyện M'Drắk, tỉnh Đắk Lắk. Chương trình này không chỉ giúp cải thiện đời sống của người dân mà còn góp phần vào việc phát triển bền vững các vùng khó khăn. Theo đó, việc thực hiện chính sách này cần được đánh giá một cách toàn diện, từ việc xây dựng kế hoạch đến việc triển khai thực hiện. Những kinh nghiệm từ các địa phương khác cũng được đưa ra để làm bài học cho huyện M'Drắk.

1.1. Chính sách công và thực hiện chính sách công

Chính sách công là một trong những yếu tố quyết định đến sự phát triển của các xã đặc biệt khó khăn. Việc thực hiện chính sách công cần có sự đồng bộ giữa các cấp chính quyền và sự tham gia của cộng đồng. Đặc biệt, trong bối cảnh huyện M'Drắk, việc quản lý kinh tế và phát triển xã hội cần được chú trọng hơn nữa. Các chính sách cần phải được thiết kế sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, từ đó tạo ra sự đồng thuận và hỗ trợ từ phía người dân.

1.2. Kinh nghiệm thực hiện chính sách phát triển kinh tế xã hội

Kinh nghiệm từ các địa phương khác cho thấy rằng, việc đầu tư phát triển hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực là rất quan trọng. Huyện M'Drắk cần học hỏi từ những mô hình thành công trong việc phát triển nông thôn và xóa đói giảm nghèo. Các chương trình hỗ trợ cần được triển khai một cách đồng bộ và có sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo tính hiệu quả. Việc cộng đồng địa phương tham gia vào quá trình ra quyết định cũng là một yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách.

II. Thực trạng thực hiện chính sách phát triển kinh tế xã hội tại huyện M Drắk

Chương này phân tích thực trạng thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội tại huyện M'Drắk. Mặc dù đã có những kết quả nhất định, nhưng tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao, đặc biệt là trong các thôn, buôn đặc biệt khó khăn. Việc thực hiện chính sách còn gặp nhiều khó khăn như thiếu nguồn lực, sự vào cuộc của các cấp chính quyền chưa đồng bộ. Đặc biệt, tâm lý trông chờ, ỷ lại của một bộ phận người dân cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự kém hiệu quả trong việc thực hiện chính sách.

2.1. Điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội của huyện M Drắk

Huyện M'Drắk có điều kiện tự nhiên khá khó khăn, ảnh hưởng lớn đến việc phát triển kinh tế. Địa hình đồi núi, khí hậu khắc nghiệt đã làm cho việc phát triển nông thôn gặp nhiều thách thức. Tuy nhiên, huyện cũng có tiềm năng phát triển, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp và du lịch sinh thái. Việc khai thác và phát huy các tiềm năng này là rất cần thiết để nâng cao đời sống của người dân.

2.2. Tình hình thực hiện chính sách phát triển kinh tế xã hội

Tình hình thực hiện chính sách tại huyện M'Drắk cho thấy nhiều bất cập. Mặc dù có sự hỗ trợ từ các chương trình phát triển, nhưng việc quản lý kinh tế và phát triển xã hội vẫn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Các chương trình cần được điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tế địa phương, đồng thời cần có sự tham gia tích cực từ phía người dân để đảm bảo tính bền vững của các chính sách.

III. Kiến nghị và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách

Chương này đưa ra các kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội tại huyện M'Drắk. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và cộng đồng trong việc triển khai các chương trình phát triển. Đặc biệt, việc đầu tư vào hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực cần được ưu tiên hàng đầu. Các giải pháp cần được thiết kế sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của huyện, từ đó tạo ra sự đồng thuận và hỗ trợ từ phía người dân.

3.1. Bối cảnh thực hiện chính sách

Bối cảnh thực hiện chính sách tại huyện M'Drắk hiện nay đang gặp nhiều thách thức. Tuy nhiên, với sự quyết tâm của chính quyền địa phương và sự hỗ trợ từ các tổ chức, cá nhân, có thể tạo ra những bước tiến mới trong việc thực hiện chính sách. Cần có sự thay đổi trong cách tiếp cận và triển khai các chương trình phát triển để phù hợp với nhu cầu thực tế của người dân.

3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách

Để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách, cần tập trung vào việc đào tạo nguồn nhân lực và phát triển hạ tầng. Các chương trình cần được thiết kế sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của huyện, từ đó tạo ra sự đồng thuận và hỗ trợ từ phía người dân. Đồng thời, cần có sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo tính hiệu quả của các chương trình phát triển.

Tổng quan nghiên cứu

Huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk, là một trong những địa phương có tỷ lệ hộ nghèo cao, với trên 60% số hộ nghèo toàn huyện tập trung ở các xã đặc biệt khó khăn. Từ năm 2011 đến 2020, chính sách phát triển kinh tế - xã hội theo Chương trình 135 đã được triển khai nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số và các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn. Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội tại các xã đặc biệt khó khăn của huyện M’Drắk, đánh giá những ưu điểm, hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách trong giai đoạn 2011-2020. Nghiên cứu có phạm vi không gian tập trung tại huyện M’Drắk, với thời gian nghiên cứu giai đoạn 2011-2020, nhằm cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoàn thiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng đặc biệt khó khăn. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần giảm nghèo bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống và thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, đồng thời hỗ trợ công tác hoạch định chính sách công hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về chính sách công, trong đó nhấn mạnh quá trình thực thi chính sách công như một chu trình gồm các bước: xây dựng kế hoạch, phổ biến tuyên truyền, phân công phối hợp, duy trì, điều chỉnh, kiểm tra giám sát và đánh giá tổng kết. Các khái niệm chính bao gồm: chính sách công, thực thi chính sách, xã đặc biệt khó khăn, và chương trình phát triển kinh tế - xã hội. Mô hình nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện chính sách, bao gồm yếu tố khách quan (điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa, chính trị) và yếu tố chủ quan (tổ chức bộ máy, nguồn lực, năng lực cán bộ, nhận thức người dân). Ngoài ra, nghiên cứu kế thừa kinh nghiệm thực hiện Chương trình 135 ở các địa phương khác để làm cơ sở so sánh và đề xuất giải pháp phù hợp cho huyện M’Drắk.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp tài liệu, phân tích thống kê và phỏng vấn sâu. Nguồn dữ liệu chính bao gồm các báo cáo, văn bản pháp luật, số liệu thống kê từ UBND huyện M’Drắk, các phòng ban chuyên môn và các tài liệu liên quan đến Chương trình 135 giai đoạn 2011-2020. Cỡ mẫu phỏng vấn gồm 15 đại diện hộ dân thụ hưởng và 5 cán bộ tham gia thực hiện chương trình, nhằm thu thập thông tin định tính về quá trình thực thi chính sách. Phương pháp phân tích sử dụng kỹ thuật so sánh, tổng hợp số liệu để đánh giá sự thay đổi trong các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện chính sách. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2011-2020, phù hợp với các giai đoạn triển khai chính sách phát triển kinh tế - xã hội theo Chương trình 135 tại huyện M’Drắk.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu: Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của huyện đạt 11,9% trong giai đoạn 2011-2020, với cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, giảm tỷ trọng nông - lâm nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp - xây dựng và thương mại - dịch vụ. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ năm 2020 đạt 1.200 tỷ đồng, vượt 6,45% kế hoạch.

2. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ xã hội: 100% thôn, buôn có điện lưới quốc gia; 99,5% hộ gia đình sử dụng điện; 12/12 xã có đường ô tô đến trung tâm xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa; 85% gia đình đạt danh hiệu văn hóa; 54% xã đạt chuẩn y tế quốc gia; tỷ lệ trẻ em mẫu giáo đạt 84,1%, học sinh tiểu học đúng độ tuổi đạt 91,2%, phổ cập trung học cơ sở đạt 85%.

3. Tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo: Năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm 25,54%, trong đó nhiều hộ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản như giáo dục, y tế, nhà ở và thông tin. Tỷ lệ hộ nghèo trong các xã đặc biệt khó khăn vẫn còn cao, chiếm trên 60% số hộ nghèo toàn huyện.

4. Thực hiện chính sách và quản lý chương trình: Công tác xây dựng kế hoạch, phân công, phối hợp và giám sát được thực hiện nghiêm túc, với sự tham gia của các cấp chính quyền và cộng đồng. Tuy nhiên, năng lực cán bộ cấp xã còn hạn chế, công tác tuyên truyền chưa sâu rộng, và việc huy động nguồn lực xã hội hóa còn thấp.

Thảo luận kết quả

Kết quả tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu cho thấy chính sách phát triển kinh tế - xã hội đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về hiệu quả của Chương trình 135 tại các vùng khó khăn. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo còn cao phản ánh những hạn chế trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội và sinh kế bền vững. Nguyên nhân chủ yếu do điều kiện tự nhiên khó khăn, nguồn lực đầu tư chưa đồng bộ, và năng lực quản lý thực thi chính sách còn yếu. So sánh với các địa phương như Quỳnh Nhai (Sơn La) và Trà Cú (Trà Vinh), huyện M’Drắk còn gặp nhiều thách thức về địa hình, cơ sở hạ tầng và nhận thức người dân. Việc phân cấp cho xã làm chủ đầu tư đã phát huy tính dân chủ, nhưng cũng đặt ra yêu cầu nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường giám sát cộng đồng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng kinh tế, bảng tỷ lệ hộ nghèo theo năm và sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý chương trình để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân: Triển khai các chương trình truyền thông sâu rộng, tập trung vào lợi ích và mục tiêu của chính sách phát triển kinh tế - xã hội, nhằm nâng cao sự đồng thuận và chủ động tham gia của người dân trong các xã đặc biệt khó khăn. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: UBND huyện phối hợp với các tổ chức đoàn thể.

2. Nâng cao năng lực cán bộ cấp xã và huyện: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý dự án, giám sát và đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách cho cán bộ địa phương. Mục tiêu tăng tỷ lệ cán bộ đạt chuẩn năng lực lên trên 80% trong 3 năm; Chủ thể: Sở Nội vụ, UBND huyện.

3. Đẩy mạnh đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng thiết yếu: Ưu tiên nguồn vốn cho giao thông nông thôn, thủy lợi, điện và các công trình phục vụ giáo dục, y tế nhằm cải thiện điều kiện sản xuất và sinh hoạt. Thời gian: 5 năm; Chủ thể: UBND tỉnh, UBND huyện phối hợp các sở ngành.

4. Phát triển mô hình sản xuất hàng hóa, liên kết chuỗi giá trị: Hỗ trợ xây dựng các mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, liên kết giữa người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả sản xuất và đầu ra sản phẩm. Mục tiêu tăng thu nhập bình quân đầu người lên 50% so với hiện tại trong 5 năm; Chủ thể: Sở Nông nghiệp, UBND huyện, các tổ chức kinh tế.

5. Tăng cường giám sát, kiểm tra và phát huy vai trò cộng đồng: Thiết lập hệ thống giám sát cộng đồng hiệu quả, nâng cao trách nhiệm của Ban giám sát xã và người dân trong quản lý, sử dụng nguồn vốn và công trình đầu tư. Thời gian: liên tục; Chủ thể: UBND xã, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước các cấp: Giúp hoạch định, điều chỉnh chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng đặc biệt khó khăn dựa trên thực tiễn và các giải pháp đề xuất, nâng cao hiệu quả quản lý và phân bổ nguồn lực.

2. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo chính sách công: Cung cấp tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và thực tiễn thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng khó khăn, phục vụ giảng dạy và nghiên cứu chuyên sâu.

3. Các tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp phát triển cộng đồng: Hỗ trợ xây dựng các chương trình phát triển sinh kế, mô hình sản xuất phù hợp với điều kiện địa phương, đồng thời phối hợp triển khai các dự án phát triển bền vững.

4. Cán bộ và lãnh đạo địa phương, đặc biệt cấp xã: Nâng cao nhận thức, năng lực tổ chức thực hiện chính sách, quản lý dự án và huy động sự tham gia của cộng đồng trong phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. Chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn là gì?
   Là tập hợp các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế, cải thiện đời sống xã hội cho các xã đặc biệt khó khăn, giảm nghèo bền vững, thu hẹp khoảng cách phát triển với các vùng khác.

2. Chương trình 135 có vai trò như thế nào tại huyện M’Drắk?
   Chương trình 135 là công cụ chính để đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất và nâng cao năng lực cộng đồng tại các xã đặc biệt khó khăn của huyện, góp phần giảm nghèo và phát triển bền vững.

3. Những khó khăn chính trong thực hiện chính sách tại huyện M’Drắk là gì?
   Bao gồm điều kiện tự nhiên phức tạp, nguồn lực đầu tư hạn chế, năng lực cán bộ còn yếu, nhận thức người dân chưa cao và cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội?
   Cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ, đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng, phát triển mô hình sản xuất liên kết và phát huy vai trò giám sát cộng đồng.

5. Ai là đối tượng thụ hưởng chính của Chương trình 135?
   Là các hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số sống tại các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn, được hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất và nâng cao năng lực cộng đồng.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn theo Chương trình 135, tập trung nghiên cứu huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn 2011-2020.
• Kết quả nghiên cứu cho thấy tăng trưởng kinh tế đạt 11,9% bình quân, cơ sở hạ tầng và dịch vụ xã hội được cải thiện, nhưng tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao (25,54%).
• Các yếu tố ảnh hưởng gồm điều kiện tự nhiên, năng lực cán bộ, nhận thức người dân và nguồn lực đầu tư chưa đồng bộ.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm nâng cao nhận thức, đào tạo cán bộ, đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển mô hình sản xuất và tăng cường giám sát cộng đồng.
• Nghiên cứu có giá trị tham khảo cho các cơ quan quản lý, tổ chức nghiên cứu, doanh nghiệp phát triển cộng đồng và cán bộ địa phương trong việc hoàn thiện và thực thi chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng đặc biệt khó khăn.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-5 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách để điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các cấp chính quyền và tổ chức liên quan cần phối hợp chặt chẽ, huy động nguồn lực và nâng cao năng lực thực thi để phát huy tối đa hiệu quả chính sách phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện M’Drắk.