Cơ Sở Lý Luận Về Chi Phí Sản Xuất và Tính Giá Thành Sản Phẩm Xây Lắp

Sản phẩm xây lắp có tính chất đặc thù, mang tính tổng hợp về kinh tế, chính trị, kỹ thuật, quy mô lớn, kết cấu phức tạp và tính đơn chiếc. Mỗi công trình có phương thức kỹ thuật thi công riêng biệt, dẫn đến giá trị khác nhau. Việc tổ chức quản lý và hạch toán sản phẩm xây lắp cần lập dự toán thiết kế, dự toán thi công. Chất lượng công trình phụ thuộc vào nhiều yếu tố như khảo sát, thiết kế, thi công. Sản phẩm xây lắp hoàn thành không nhập kho mà tiêu thụ ngay theo giá dự toán hoặc giá thỏa thuận.

Tổ chức sản xuất trong các doanh nghiệp xây lắp hiện nay phổ biến theo phương thức khoán gọn các công trình, hạng mục công trình cho các đơn vị nội bộ. Công trình phải được bảo hành trong một thời gian nhất định. Sản phẩm xây lắp mang tính chất riêng lẻ, đơn chiếc, có yêu cầu về thiết kế kỹ thuật, kết cấu, hình thức, địa điểm xây dựng khác nhau. Do đó, chi phí sản xuất cho từng công trình sẽ khác nhau. Việc tập hợp chi phí, tính giá thành sản phẩm xây lắp được tính theo sản phẩm xây lắp riêng biệt.

Chu kỳ sản xuất kéo dài, dễ gặp những rủi ro ngẫu nhiên theo thời gian như hao mòn vô hình, thiên tai. Các doanh nghiệp cần tổ chức hợp lý, đẩy nhanh tiến độ thi công để tránh những tổn thất, rủi ro và ứ đọng vốn trong đầu tư kinh doanh. Hoạt động xây lắp chủ yếu tiến hành ngoài trời nên phụ thuộc rất lớn vào điều kiện tự nhiên. Chi phí phát sinh trong quá trình xây lắp sẽ phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.

Hạch toán chi phí nhất thiết phải được phân tích theo từng khoản mục chi phí, từng hạng mục công trình, từng công trình cụ thể. Qua đó thường xuyên so sánh kiểm tra việc thực hiện dự toán chi phí, xem xét nguyên nhân vượt, hụt dự toán và đánh giá kết quả kinh doanh. Đối tượng hạch toán chi phí có thể là các công trình, hạng mục công trình, các đơn đặt hàng, các giai đoạn của hạng mục hay nhóm hạng mục. Phải lập dự toán chi phí và tính giá thành theo hạng mục hay giai đoạn của hạng mục.

Chi phí trực tiếp bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, và chi phí sử dụng máy thi công. Chi phí gián tiếp bao gồm chi phí sản xuất chung và chi phí quản lý doanh nghiệp. Việc phân loại chính xác các loại chi phí này là cơ sở để tính giá thành một cách chính xác. Chi phí sản xuất là toàn bộ chi phí về lao động sống của con người và lao động vật hóa phát sinh sản xuất và cấu thành nên giá thành sản phẩm xây lắp.

Chi phí sản xuất chung bao gồm các chi phí liên quan đến việc quản lý và điều hành hoạt động sản xuất, như chi phí thuê nhà xưởng, chi phí điện nước, chi phí bảo trì máy móc thiết bị. Việc phân bổ chi phí sản xuất chung cần được thực hiện một cách hợp lý, dựa trên các tiêu chí như số giờ máy hoạt động, số lượng sản phẩm hoàn thành, hoặc doanh thu. Chi phí sản xuất của doanh nghiệp kinh doanh xây lắp phát sinh thường xuyên trong suốt quá trình hoạt động sản xuất của doanh nghiệp.

Việc lựa chọn phần mềm quản lý chi phí xây dựng phù hợp cần dựa trên các tiêu chí như tính năng, khả năng tích hợp, chi phí, và khả năng hỗ trợ. Các phần mềm phổ biến hiện nay bao gồm phần mềm kế toán xây dựng, phần mềm quản lý dự án, và phần mềm tính giá thành chuyên dụng. Giá thành sản phẩm xây lắp bao gồm toàn bộ chi phí sản xuất tính cho từng hạng mục công trình, khối lượng công tác xây lắp hoàn thành đến một giai đoạn quy ước đã hoàn thành, nghiệm thu, bàn giao và chấp nhận thanh toán.

Phần mềm quản lý chi phí xây dựng cần có khả năng tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, như dữ liệu kế toán, dữ liệu quản lý vật tư, và dữ liệu quản lý nhân công. Việc tích hợp dữ liệu giúp tạo ra các báo cáo chi phí chi tiết, cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác cho việc quản lý. Giá thành sản phẩm xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hóa để hoàn thành một khối lượng xây lắp theo quy định.

Quy trình kiểm soát chi phí xây dựng cần bao gồm các bước như lập dự toán, phê duyệt dự toán, theo dõi chi phí thực tế, phân tích biến động chi phí, và thực hiện các biện pháp điều chỉnh. Quy trình cần được thiết kế một cách rõ ràng, dễ hiểu, và dễ thực hiện. Việc tổ chức kiểm tra tính hợp pháp, hợp lý của chi phí phát sinh ở doanh nghiệp, ở từng bộ phận, từng đối tượng, góp phần tăng cường quản lý tài sản vật tư lao động, tiền vốn có một cách tiết kiệm, có hiệu quả.

Các biện pháp tiết kiệm chi phí trong xây dựng bao gồm sử dụng vật liệu tiết kiệm, tối ưu hóa thiết kế, quản lý nhân công hiệu quả, và giảm thiểu lãng phí. Việc áp dụng các biện pháp này cần được thực hiện một cách có hệ thống, dựa trên các phân tích chi phí và hiệu quả. Mặt khác, tạo điều kiện phấn đấu tiết kiệm chi phí hạ thấp giá thành sản phẩm xây lắp. Đó là một trong những điều kiện quan trọng tạo cho các doanh nghiệp một ưu thế trong cạnh tranh.

AI có thể được sử dụng để phân tích dữ liệu lịch sử, dự báo chi phí vật liệu, nhân công, và các chi phí khác. Việc dự báo chi phí chính xác giúp doanh nghiệp lập kế hoạch tài chính hiệu quả và giảm thiểu rủi ro. Trước hết cần nhận thức đúng đắn vị trí vai trò của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp trong toàn bộ hệ thống kế toán doanh nghiệp, mối quan hệ với các bộ phận kế toán có liên quan, trong đó kế toán các yếu tố chi phí là tiền đề cho kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp.

IoT có thể được sử dụng để theo dõi vị trí và tình trạng của vật liệu, thiết bị, và nhân công. Việc theo dõi chi phí thực tế và hiệu suất giúp doanh nghiệp phát hiện sớm các vấn đề và thực hiện các biện pháp điều chỉnh kịp thời. Căn cứ vào đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, quy trình công nghệ sản xuất, loại hình sản xuất đặc điểm của sản phẩm, khả năng hạch toán, yêu cầu quản lý cụ thể của doanh nghiệp để lựa chọn hình thức, xác định đúng đắn đối tượng kế toán chi phí sản xuất, lựa chọn phương pháp tập hợp chi phí sản xuất theo các phương án phù hợp với điều kiện của doanh nghiệp.