Tổng quan nghiên cứu

Quản lý chuỗi cung ứng (SCM) đã trở thành một khái niệm quan trọng trong các ngành công nghiệp sản xuất nhằm giảm chi phí và nâng cao lợi thế cạnh tranh. Tại Việt Nam, SCM được áp dụng thành công trong một số lĩnh vực như sản xuất thực phẩm và hàng tiêu dùng, tuy nhiên việc triển khai trong ngành xây dựng còn nhiều khó khăn do đặc thù phức tạp của ngành này. Theo ước tính, các nhà thầu xây dựng tại TP.HCM đang gặp phải nhiều thách thức trong việc phối hợp và quản lý chuỗi cung ứng, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và chi phí dự án.

Luận văn tập trung nghiên cứu xây dựng và cải tiến quan hệ hợp tác trong quản lý chuỗi cung ứng cho nhà thầu xây dựng tại TP.HCM dựa trên mô hình tham chiếu SCOR (Supply Chain Operations Reference). Mục tiêu cụ thể gồm khảo sát thực trạng quản lý cung ứng của nhà thầu, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quan hệ hợp tác với nhà cung cấp và khách hàng, đồng thời đề xuất mô hình quản lý chuỗi cung ứng phù hợp với đặc thù ngành xây dựng tại địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các nhà thầu xây dựng tại TP.HCM trong giai đoạn từ năm 2012 đến 2013.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giúp các nhà thầu xây dựng nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng, giảm thiểu chi phí tồn kho và vận chuyển, đồng thời cải thiện sự phối hợp giữa các bên liên quan, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng công trình xây dựng tại TP.HCM.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chuỗi cung ứng (SCM) và mô hình tham chiếu SCOR. SCM được định nghĩa là quá trình quản lý dòng chảy nguyên vật liệu, thông tin và tài chính từ nhà cung cấp đến khách hàng cuối cùng nhằm tối ưu hóa hiệu quả toàn chuỗi. Mô hình SCOR do Hội đồng Chuỗi Cung Ứng (SCC) phát triển, bao gồm năm quá trình chính: Hoạch định (Plan), Thu mua (Source), Sản xuất (Make), Giao hàng (Deliver) và Thu hồi (Return). Mô hình này giúp phân tích và thiết kế chuỗi cung ứng một cách hệ thống, phù hợp với đặc thù ngành xây dựng.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: chuỗi cung ứng xây dựng, logistics xây dựng, quan hệ hợp tác trong chuỗi cung ứng, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý cung ứng như dòng vật liệu, dòng thông tin, dòng tài chính, và các rào cản trong triển khai SCM.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa khảo sát định lượng và phân tích mô hình. Dữ liệu chính được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát với cỡ mẫu khoảng 200 người tham gia là các nhà quản lý, chuyên gia và cán bộ kỹ thuật trong các nhà thầu xây dựng tại TP.HCM. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện và mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm nghiên cứu.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS và Excel, sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, kiểm định Kruskal-Wallis để so sánh sự khác biệt giữa các nhóm nhà thầu theo quy mô và loại hình dự án. Ngoài ra, nghiên cứu còn tiến hành thiết kế và thử nghiệm mô hình SCOR áp dụng cho nhà thầu MEP trong một dự án xây dựng cụ thể tại TP.HCM nhằm đánh giá tính khả thi và hiệu quả của mô hình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Vai trò chức năng xây dựng trong quản lý cung ứng: Các chức năng như lập kế hoạch sản xuất, mua sắm, vận tải, kho bãi và tồn kho được nhà thầu đánh giá có tầm quan trọng cao với mức trung bình trên 4,2/5. Khoảng 85% nhà thầu cho rằng việc quản lý tốt các chức năng này giúp nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.

  2. Yếu tố cần xem xét khi thiết lập quan hệ với nhà cung cấp: Dịch vụ cung ứng tốt, lợi ích chi phí, chuẩn hóa quy trình xây dựng và thời gian giao hàng được xem là các yếu tố quan trọng nhất với tỷ lệ đồng thuận trên 80%. Nhà thầu ưu tiên mối quan hệ lâu dài với nhà cung cấp để giảm chi phí tích lũy và tăng tính linh hoạt.

  3. Yếu tố liên quan đến quan hệ với khách hàng: Sự hài lòng của khách hàng về chi phí, tiến độ xây dựng, quy trình đấu thầu và giao nhận thiết kế được coi trọng. Khoảng 75% nhà thầu cho biết việc cải thiện quan hệ với khách hàng giúp tăng khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững.

  4. Mục tiêu chính trong phát triển quan hệ cung ứng: Tăng lợi ích cho khách hàng, cải thiện dịch vụ, giảm chi phí hành chính và tăng tính cạnh tranh là các mục tiêu được ưu tiên với tỷ lệ trên 70%. Đồng thời, giảm hao phí trong chuỗi cung ứng cũng được xem là mục tiêu quan trọng.

  5. Các rào cản chính trong triển khai SCM: Thiếu cam kết quản lý cấp cao (chiếm 65%), năng lực quản lý chuỗi cung ứng yếu (60%), thiếu công nghệ thông tin phù hợp (55%) và lợi ích không rõ ràng giữa các bên (50%) là những trở ngại lớn nhất.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy nhà thầu xây dựng tại TP.HCM nhận thức rõ vai trò quan trọng của các chức năng quản lý cung ứng trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc ưu tiên các yếu tố như dịch vụ nhà cung cấp và sự hài lòng khách hàng phù hợp với các nghiên cứu trước đây về SCM trong ngành xây dựng, nhấn mạnh tính phức tạp và đặc thù của chuỗi cung ứng xây dựng so với các ngành sản xuất khác.

Rào cản về cam kết quản lý và công nghệ thông tin phản ánh thực trạng nhiều doanh nghiệp xây dựng còn thiếu sự đầu tư bài bản vào quản lý chuỗi cung ứng, dẫn đến hiệu quả thấp và khó khăn trong phối hợp giữa các bên. Việc áp dụng mô hình SCOR trong nghiên cứu trường hợp nhà thầu MEP cho thấy mô hình này có thể giúp chuẩn hóa quy trình, nâng cao khả năng kiểm soát và giảm thiểu rủi ro trong chuỗi cung ứng xây dựng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ quan trọng của các yếu tố quản lý cung ứng, bảng so sánh các rào cản theo tỷ lệ phần trăm, và sơ đồ mô hình SCOR áp dụng trong dự án MEP để minh họa quy trình quản lý chuỗi cung ứng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường cam kết quản lý cấp cao: Các nhà thầu cần xây dựng chính sách và chiến lược rõ ràng về quản lý chuỗi cung ứng, đồng thời đào tạo nâng cao nhận thức cho lãnh đạo và nhân viên. Thời gian thực hiện đề xuất này là 6-12 tháng, do phòng quản lý dự án chủ trì.

  2. Đầu tư phát triển công nghệ thông tin: Áp dụng hệ thống quản lý thông tin tích hợp (ERP, SCM software) để cải thiện dòng thông tin và phối hợp giữa các bên. Mục tiêu giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ xử lý thông tin trong vòng 12 tháng, do phòng công nghệ thông tin phối hợp với phòng kinh doanh thực hiện.

  3. Xây dựng mối quan hệ hợp tác lâu dài với nhà cung cấp và khách hàng: Thiết lập các hợp đồng dài hạn, chia sẻ thông tin và phối hợp kế hoạch sản xuất nhằm giảm chi phí tồn kho và tăng tính linh hoạt. Thời gian triển khai 1-2 năm, do phòng mua hàng và phòng kinh doanh phối hợp thực hiện.

  4. Nâng cao năng lực quản lý chuỗi cung ứng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về SCM, logistics và kỹ năng phối hợp cho cán bộ quản lý và nhân viên. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng trong 6 tháng, do phòng nhân sự và phòng đào tạo chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý và lãnh đạo các công ty xây dựng: Giúp hiểu rõ vai trò và cách thức áp dụng quản lý chuỗi cung ứng để nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm chi phí.

  2. Chuyên gia và tư vấn trong lĩnh vực quản lý xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và mô hình thực tiễn để tư vấn cho các doanh nghiệp xây dựng trong việc cải tiến quản lý cung ứng.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Công nghệ và Quản lý Xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng mô hình SCOR trong ngành xây dựng tại Việt Nam.

  4. Các nhà cung cấp vật liệu xây dựng và dịch vụ liên quan: Hiểu được yêu cầu và kỳ vọng của nhà thầu trong chuỗi cung ứng, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ và hợp tác hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chuỗi cung ứng có vai trò gì trong ngành xây dựng?
    Quản lý chuỗi cung ứng giúp tối ưu hóa dòng vật liệu, thông tin và tài chính giữa các bên liên quan, giảm chi phí tồn kho và vận chuyển, đồng thời nâng cao hiệu quả phối hợp, góp phần đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

  2. Mô hình SCOR là gì và tại sao được áp dụng trong xây dựng?
    SCOR là mô hình tham chiếu quản lý chuỗi cung ứng gồm các quá trình hoạch định, thu mua, sản xuất, giao hàng và thu hồi. Mô hình này giúp chuẩn hóa quy trình, đánh giá hiệu quả và cải tiến chuỗi cung ứng phù hợp với đặc thù ngành xây dựng.

  3. Những khó khăn chính khi áp dụng SCM trong xây dựng là gì?
    Bao gồm thiếu cam kết quản lý cấp cao, năng lực quản lý yếu, thiếu công nghệ thông tin phù hợp và lợi ích không rõ ràng giữa các bên, dẫn đến khó khăn trong phối hợp và kiểm soát chuỗi cung ứng.

  4. Làm thế nào để xây dựng mối quan hệ hợp tác hiệu quả với nhà cung cấp?
    Cần tập trung vào dịch vụ cung ứng tốt, lợi ích chi phí, chuẩn hóa quy trình và thời gian giao hàng, đồng thời thiết lập mối quan hệ lâu dài dựa trên sự tin tưởng và chia sẻ thông tin.

  5. Tại sao việc đào tạo nâng cao năng lực quản lý chuỗi cung ứng lại quan trọng?
    Đào tạo giúp cán bộ quản lý và nhân viên hiểu rõ quy trình, kỹ năng phối hợp và công nghệ mới, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu rủi ro và tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Kết luận

  • Quản lý chuỗi cung ứng là yếu tố then chốt giúp nhà thầu xây dựng tại TP.HCM nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm chi phí.
  • Mô hình SCOR được chứng minh là công cụ hữu hiệu để thiết kế và cải tiến chuỗi cung ứng trong ngành xây dựng.
  • Các yếu tố quan trọng bao gồm chức năng xây dựng nội bộ, quan hệ hợp tác với nhà cung cấp và khách hàng, cùng với mục tiêu phát triển rõ ràng.
  • Rào cản lớn nhất là thiếu cam kết quản lý cấp cao và công nghệ thông tin chưa phù hợp, cần được khắc phục kịp thời.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về cam kết quản lý, đầu tư công nghệ, xây dựng quan hệ hợp tác và đào tạo nâng cao năng lực nhằm cải thiện quản lý chuỗi cung ứng trong 1-2 năm tới.

Hành động tiếp theo: Các nhà thầu xây dựng nên bắt đầu đánh giá thực trạng quản lý chuỗi cung ứng của mình, lựa chọn mô hình SCOR phù hợp và triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả hoạt động.