Cải thiện thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam

• Tác giả: Nguyeãn Quang Tuaán
• Người hướng dẫn: PGS TS. NGUYEÃN THÒ DIEÃM CHAÂU
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính – Lưu thông tiền tệ và tín dụng
• Đề tài: Cải thiện thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2004
• Địa điểm: TP Hồ Chí Minh

• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG VÀ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP
• 1.1. Tổng quan về thuế
• 1.2. Khái niệm thuế
• 1.3. Phân loại thuế
• 1.4. Căn cứ vào tính chất thuế
• 1.5. Căn cứ vào đối tượng đánh thuế
• 1.6. Nguyên tắc xây dựng và chức năng của thuế
• 1.7. Nguyên tắc xây dựng một sắc thuế
• 1.8. Các chức năng chủ yếu của thuế bao gồm
• 1.9. Vai trò của thuế
• 1.10. Thuế giá trị gia tăng
• 1.10.1. Nội dung cơ bản
• 1.10.2. Đối tượng nộp thuế, chịu thuế
• 1.10.3. Căn cứ tính thuế
• 1.10.4. Phương pháp tính thuế
• 1.10.5. Hóa đơn GTGT
• 1.10.6. Miễn – giảm thuế
• 1.10.7. Đăng ký - Kê khai - Nộp thuế - Quyết toán thuế GTGT
• 1.11. Một số ưu điểm của thuế GTGT
• 1.12. Thuế thu nhập doanh nghiệp
• 1.12.1. Nội dung cơ bản
• 1.12.2. Đối tượng áp dụng thuế TNDN
• 1.12.3. Căn cứ tính thuế TNDN
• 1.12.4. Đăng ký - Kê khai - Nộp thuế - Quyết toán thuế TNDN
• 1.12.5. Miễn, giảm thuế TNDN
• 1.12.6. Tính ưu việt của Luật Thuế TNDN
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG VÀ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM
• 2.1. Những kết quả đạt được và một số tồn tại trong quá trình thực hiện luật thuế GTGT và luật thuế TNDN
• 2.1.1. Luật thuế GTGT
• 2.1.2. Luật thuế TNDN
• 2.1.3. Một số chỉ tiêu kinh tế sau 5 năm áp dụng các luật thuế mới
• 2.1.4. Một số vấn đề liên quan đến việc áp dụng thuế GTGT và thuế TNDN
• 2.1.5. Vì sao thu thuế GTGT hàng nhập khẩu?
• 2.1.6. Vì sao tính thuế GTGT trên các yếu tố thuế nhập khẩu?
• 2.1.7. Hoàn thuế – thuộc tính ưu việt của thuế GTGT
• 2.1.8. Vấn đề chuyên gia
• 2.1.9. Một số khó khăn này sinh trong quá trình áp dụng các luật thuế mới
• 2.1.10. Những vấn đề bức xúc về quản lý hóa đơn
• 2.1.11. Tình trạng lợi dụng chính sách hoàn thuế để chiếm đoạt tiền Nhà nước
• 2.1.12. Một số vấn đề vướng mắc khi thực hiện Luật thuế TNDN cũ
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG VÀ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP
• 3.1. Định hướng đổi mới hệ thống chính sách thuế từ nay đến năm 2010
• 3.2. Định hướng đổi mới thuế GTGT và thuế TNDN từ nay đến 2010
• 3.3. Luật thuế GTGT
• 3.4. Luật thuế TNDN
• 3.5. Giải pháp hoàn thiện Luật thuế GTGT và Luật thuế TNDN
• 3.6. Vấn đề hóa đơn
• 3.7. Ngăn chặn gian lận trong hoàn thuế GTGT
• 3.8. Ngăn chặn gian lận doanh thu – chi phí để trốn thuế
• 3.9. Đề xuất các biện pháp chung cho việc áp dụng thuế TNDN
• 3.10. Điều kiện cần thiết cho việc thực hiện có hiệu quả Luật thuế GTGT và Luật thuế TNDN trong quá trình hội nhập và phát triển kinh tế ở Việt Nam
• 3.11. Xây dựng môi trường pháp lý đồng bộ và chặt chẽ
• 3.12. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế
• 3.13. Cải cách hành chính thuế
• LỜI MỞ ĐẦU
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan về Thuế GTGT Thuế TNDN Khái Niệm Vai Trò

Trong hệ thống tài chính quốc gia, thuế đóng vai trò then chốt, là nguồn thu chính cho ngân sách nhà nước và là công cụ điều tiết vĩ mô quan trọng của nền kinh tế. Thuế GTGT (Giá trị gia tăng) và Thuế TNDN (Thu nhập doanh nghiệp) là hai sắc thuế chủ lực, có tác động lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, đầu tư và tiêu dùng. Việc hiểu rõ bản chất, vai trò và cơ chế vận hành của hai loại thuế này là vô cùng cần thiết để xây dựng một hệ thống thuế hiệu quả, công bằng và phù hợp với điều kiện kinh tế Việt Nam. Theo luận văn, thuế là khoản đóng góp bắt buộc từ thể nhân và pháp nhân cho Nhà nước, không mang tính đối giá trực tiếp.

1.1. Khái niệm cơ bản về Thuế và phân loại các loại thuế

Thuế là khoản đóng góp bắt buộc của các thể nhân và pháp nhân cho Nhà nước, dựa trên các văn bản pháp luật. Thuế không mang tính đối giá và hoàn trả trực tiếp. Các yếu tố cấu thành thuế gồm tên gọi, người nộp thuế, đối tượng tính thuế, thuế suất, miễn giảm thuế, và thủ tục thu nộp thuế. Theo tính chất, thuế được chia thành thuế trực thu (ví dụ: Thuế TNDN, Thuế TNCN) và thuế gián thu (ví dụ: Thuế GTGT, thuế tiêu thụ đặc biệt). Phân loại theo đối tượng đánh thuế bao gồm thuế đánh vào sản xuất, kinh doanh, sản phẩm, thu nhập và tài sản.

1.2. Nguyên tắc xây dựng và chức năng chủ yếu của một sắc Thuế

Một sắc thuế cần đảm bảo các nguyên tắc: đơn giản, dễ hiểu, dễ tính, rõ ràng, chặt chẽ; đảm bảo tính công bằng; tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế; chi phí hành thu tối thiểu. Chức năng chủ yếu của thuế bao gồm phân phối và tái phân phối thu nhập, điều tiết nền kinh tế. Thuế điều tiết bằng cách kích thích hoặc kìm hãm tăng trưởng, tăng cường hoặc hạn chế tích lũy tiết kiệm, mở rộng hoặc thu hẹp nhu cầu tiêu dùng.

II. Thực Trạng Vấn Đề Thuế GTGT Thuế TNDN tại Việt Nam

Sau nhiều năm áp dụng, hệ thống Thuế GTGT và Thuế TNDN đã đạt được những thành tựu nhất định, góp phần quan trọng vào nguồn thu ngân sách nhà nước và thúc đẩy phát triển kinh tế. Tuy nhiên, quá trình thực thi cũng bộc lộ không ít tồn tại, bất cập, từ khâu kê khai, nộp thuế đến hoàn thuế và quản lý hóa đơn. Các vấn đề như trốn thuế, gian lận thuế, chuyển giá, lợi dụng chính sách hoàn thuế để chiếm đoạt tiền nhà nước gây thất thu lớn cho ngân sách và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường kinh doanh. Cần có giải pháp đồng bộ và hiệu quả để khắc phục những tồn tại này. Theo luận văn, có những vấn đề bức xúc về quản lý hóa đơn và tình trạng lợi dụng chính sách hoàn thuế.

2.1. Kết quả đạt được và tồn tại trong thực hiện Luật Thuế GTGT

Luật Thuế GTGT đã khắc phục được tình trạng thuế chồng thuế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng gian lận trong kê khai, nộp thuế, đặc biệt là lợi dụng chính sách hoàn thuế. Bên cạnh đó, việc áp dụng nhiều mức thuế suất khác nhau gây khó khăn cho công tác quản lý và tuân thủ thuế.

2.2. Kết quả đạt được và tồn tại trong thực hiện Luật Thuế TNDN

Luật Thuế TNDN đã góp phần khuyến khích đầu tư, tạo công bằng trong cạnh tranh giữa các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng trốn thuế thông qua việc khai khống chi phí, chuyển giá. Một số quy định về ưu đãi thuế còn chưa thực sự hiệu quả.

2.3. Một số vấn đề liên quan đến áp dụng Thuế GTGT Thuế TNDN

Các vấn đề nổi cộm bao gồm: vì sao thu Thuế GTGT hàng nhập khẩu?; vì sao tính Thuế GTGT trên cả yếu tố thuế nhập khẩu?; hoàn thuế – thuộc tính ưu việt của Thuế GTGT; vấn đề chuyển giá; khó khăn nảy sinh trong quá trình áp dụng các luật thuế mới.

III. Hướng Dẫn Cải Thiện Thuế GTGT Giải Pháp Chống Gian Lận Hoàn Thuế

Để nâng cao hiệu quả quản lý Thuế GTGT và Thuế TNDN, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện, tập trung vào các vấn đề then chốt như hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế, tăng cường kiểm tra, giám sát, chống gian lận thuế, cải cách thủ tục hành chính thuế, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế và tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thuế. Việc áp dụng hóa đơn điện tử, kết nối dữ liệu giữa các cơ quan quản lý nhà nước sẽ giúp minh bạch hóa thông tin, giảm thiểu gian lận và nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Theo luận văn, cần có định hướng đổi mới hệ thống chính sách thuế từ nay đến năm 2010.

3.1. Giải pháp hoàn thiện Luật Thuế GTGT và Luật Thuế TNDN

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Thuế GTGT và Luật Thuế TNDN để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế. Cần nghiên cứu, điều chỉnh các mức thuế suất cho phù hợp với từng ngành nghề, lĩnh vực, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển. Cần đơn giản hóa thủ tục hoàn thuế, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Luật cần chú trọng đến vấn đề hóa đơn.

3.2. Giải pháp ngăn chặn gian lận trong hoàn Thuế GTGT

Cần tăng cường kiểm tra, giám sát các doanh nghiệp có dấu hiệu gian lận trong hoàn thuế. Cần phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thuế, hải quan, công an để phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Cần xây dựng hệ thống thông tin quản lý rủi ro, phân tích dữ liệu để phát hiện các dấu hiệu bất thường. Quan trọng là việc ngăn chặn gian lận doanh thu – chi phí để trốn thuế.

3.3. Đề xuất các biện pháp chung cho việc áp dụng Thuế TNDN

Cần xây dựng môi trường pháp lý đồng bộ và chặt chẽ. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế. Cải cách hành chính thuế. Cần có điều kiện cần thiết cho việc thực hiện có hiệu quả Luật Thuế GTGT và Luật Thuế TNDN trong quá trình hội nhập và phát triển kinh tế.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nghiên Cứu Hiệu Quả Thuế tại Doanh Nghiệp SME

Nghiên cứu cho thấy, tác động của Thuế GTGT và Thuế TNDN đến các doanh nghiệp SME (vừa và nhỏ) là đáng kể. Thuế ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận, dòng tiền và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Việc tuân thủ pháp luật về thuế đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư thời gian, nguồn lực và chi phí. Tuy nhiên, việc thực hiện tốt nghĩa vụ thuế cũng mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, như nâng cao uy tín, tạo dựng mối quan hệ tốt với cơ quan nhà nước và tiếp cận các chính sách hỗ trợ. Theo luận văn, chính sách thuế không chỉ là nguồn thu chính phủ mà còn phản ánh đường lối của Đảng và Nhà nước.

4.1. Tác động của Thuế GTGT đến hoạt động của doanh nghiệp SME

Thuế GTGT ảnh hưởng đến giá bán sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp, tác động đến sức mua của người tiêu dùng. Doanh nghiệp phải thực hiện kê khai, nộp thuế, quản lý hóa đơn. Việc tuân thủ Thuế GTGT đòi hỏi doanh nghiệp phải có hệ thống kế toán, kiểm toán chuyên nghiệp.

4.2. Ảnh hưởng của Thuế TNDN đến lợi nhuận và đầu tư của doanh nghiệp SME

Thuế TNDN ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp, tác động đến khả năng tái đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh. Doanh nghiệp cần có kế hoạch tài chính, chiến lược kinh doanh phù hợp để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu gánh nặng thuế. Một số ưu đãi thuế cũng được áp dụng cho SME.

V. Kết Luận Triển Vọng Cải Cách Thuế Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh

Việc hoàn thiện hệ thống Thuế GTGT và Thuế TNDN là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự nỗ lực của cả cơ quan nhà nước và doanh nghiệp. Cần có tầm nhìn dài hạn, chiến lược rõ ràng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Một hệ thống thuế hiệu quả, công bằng và minh bạch sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Theo luận văn, việc sử dụng thuế như công cụ góp phần mang lại công bằng xã hội, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo.

5.1. Tóm tắt các giải pháp then chốt để hoàn thiện hệ thống Thuế

Các giải pháp then chốt bao gồm hoàn thiện pháp luật, tăng cường kiểm tra, chống gian lận, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cán bộ thuế, và tăng cường tuyên truyền. Các giải pháp này cần được thực hiện đồng bộ, toàn diện và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan.

5.2. Triển vọng phát triển của hệ thống Thuế GTGT và Thuế TNDN

Trong tương lai, hệ thống Thuế GTGT và Thuế TNDN sẽ tiếp tục được hoàn thiện, theo hướng đơn giản, minh bạch, công bằng và phù hợp với thông lệ quốc tế. Việc áp dụng công nghệ thông tin, tự động hóa quy trình sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý thuế và giảm thiểu chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.