Tổng quan nghiên cứu

Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) được xem là đòn bẩy quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường mối quan hệ giữa Nhà nước với người dân, tổ chức. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại thành phố Thái Nguyên, công tác cải cách TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông đã được triển khai từ năm 2010 với mục tiêu đơn giản hóa, minh bạch hóa quy trình giải quyết công việc, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, giai đoạn 2017-2019 vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn như thủ tục rườm rà, phối hợp giữa các phòng ban chưa đồng bộ, thái độ phục vụ chưa đồng đều.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng cải cách TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND thành phố Thái Nguyên, phân tích các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của UBND thành phố, sử dụng số liệu thứ cấp giai đoạn 2017-2019 và khảo sát sơ cấp năm 2020. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, góp phần cải thiện môi trường hành chính, nâng cao chỉ số hài lòng của người dân và doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý hành chính công, trong đó có:

  • Lý thuyết cải cách hành chính: Nhấn mạnh vai trò của cải cách thủ tục hành chính trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và giảm thiểu tiêu cực trong bộ máy công quyền.

  • Mô hình cơ chế một cửa, một cửa liên thông: Là phương thức tổ chức giải quyết thủ tục hành chính tại một đầu mối duy nhất, giúp giảm thời gian, chi phí và tăng tính phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền.

Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính, cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông, chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX), chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính (SIPAS).

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm các văn bản pháp luật, nghị quyết, quyết định liên quan đến cải cách TTHC, báo cáo tổng hợp của bộ phận văn phòng một cửa UBND thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019, các tài liệu khoa học và thông tin truyền thông.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát bảng hỏi với 108 công dân, tổ chức và 5 cán bộ công chức làm việc tại bộ phận một cửa, cùng phỏng vấn chuyên gia nhằm đánh giá mức độ hài lòng, thuận lợi, khó khăn trong thực hiện cải cách TTHC.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tổ thống kê, so sánh các chỉ số PAR INDEX, SIPAS, PAPI và PCI để đánh giá thực trạng và các nhân tố ảnh hưởng. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel, tính điểm trung bình và phân loại mức độ hài lòng theo thang đo 5 mức.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu thứ cấp từ 2017 đến 2019, khảo sát sơ cấp và phỏng vấn năm 2020, phân tích và đề xuất giải pháp trong cùng năm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng cải cách TTHC tại UBND thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019:

    • Tỷ lệ thủ tục hành chính thực hiện theo cơ chế một cửa đạt khoảng 85%, trong đó thủ tục theo cơ chế một cửa liên thông chiếm khoảng 60%.
    • Chỉ số PAR INDEX của UBND thành phố đạt trên 75 điểm, thuộc nhóm khá, thể hiện sự tiến bộ nhưng vẫn còn khoảng cách so với nhóm tốt và xuất sắc.
    • Chỉ số SIPAS đo lường sự hài lòng của người dân và tổ chức đạt trung bình 4,1 trên thang 5, tương đương mức hài lòng cao nhưng vẫn có khoảng 15% phản hồi chưa hài lòng về thời gian giải quyết và thái độ phục vụ.

  2. Các nhân tố ảnh hưởng đến cải cách TTHC:

    • Yếu tố khách quan như chủ trương của Đảng, pháp luật Nhà nước, chính sách công chức và cơ chế giám sát được đánh giá tích cực, tạo nền tảng vững chắc cho cải cách.
    • Yếu tố chủ quan gồm năng lực cán bộ công chức, điều kiện cơ sở vật chất, công tác tuyên truyền và phối hợp liên ngành còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện.
    • Ví dụ, khoảng 30% cán bộ công chức tại bộ phận một cửa chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng nghiệp vụ và ứng dụng công nghệ thông tin.

  3. So sánh với các địa phương khác:

    • Thành phố Thái Nguyên có nhiều điểm tương đồng với huyện Quảng Xương (Thanh Hóa) về khó khăn trong phối hợp liên ngành và thái độ phục vụ.
    • So với quận Ngô Quyền (Hải Phòng), Thái Nguyên còn thua kém về mức độ ứng dụng công nghệ thông tin và tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 (Ngô Quyền đạt 100%, Thái Nguyên khoảng 70%).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy cải cách TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND thành phố Thái Nguyên đã đạt được những bước tiến quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và sự hài lòng của người dân. Tuy nhiên, các tồn tại như thủ tục còn phức tạp, phối hợp chưa đồng bộ và năng lực cán bộ chưa đồng đều là những nguyên nhân chính hạn chế hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thủ tục theo cơ chế một cửa và một cửa liên thông qua các năm 2017-2019, bảng so sánh điểm PAR INDEX và SIPAS giữa Thái Nguyên và các địa phương khác, cũng như biểu đồ tròn phân bố mức độ hài lòng của người dân.

So với các nghiên cứu trong nước, kết quả phù hợp với xu hướng chung về cải cách hành chính, đồng thời nhấn mạnh vai trò then chốt của công nghệ thông tin và đào tạo cán bộ trong nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính công.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức

    • Đào tạo kỹ năng nghiệp vụ, ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao thái độ phục vụ.
    • Mục tiêu: 100% cán bộ bộ phận một cửa được đào tạo bài bản trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: UBND thành phố phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Hoàn thiện quy trình cải cách thủ tục hành chính

    • Rà soát, đơn giản hóa các thủ tục còn rườm rà, tăng cường minh bạch và công khai.
    • Mục tiêu: Giảm thời gian giải quyết thủ tục trung bình xuống dưới 5 ngày làm việc trong 18 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý hành chính công, các phòng ban chuyên môn.

  3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin

    • Mở rộng cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, tích hợp hệ thống một cửa điện tử.
    • Mục tiêu: Đạt 90% dịch vụ công trực tuyến mức độ cao trong 24 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Trung tâm CNTT thành phố, các phòng ban liên quan.

  4. Tăng cường công tác phối hợp liên ngành và giám sát

    • Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa bộ phận một cửa với các phòng ban, đồng thời nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát.
    • Mục tiêu: Giảm tỷ lệ hồ sơ bị trả lại hoặc chậm trễ dưới 5% trong 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, Ban chỉ đạo cải cách hành chính.

  5. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân và doanh nghiệp

    • Triển khai các chương trình thông tin, hướng dẫn về cải cách TTHC và quyền lợi khi sử dụng dịch vụ công.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ người dân biết và sử dụng dịch vụ công trực tuyến lên 70% trong 18 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Tuyên truyền, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm việc tại bộ phận một cửa và các phòng ban chuyên môn

    • Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình, kỹ năng nghiệp vụ và cải thiện thái độ phục vụ.

  2. Lãnh đạo UBND các cấp và các cơ quan quản lý nhà nước

    • Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, chỉ đạo điều hành công tác cải cách hành chính hiệu quả.

  3. Nhà nghiên cứu, sinh viên ngành quản lý kinh tế, hành chính công

    • Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực tiễn về cải cách TTHC.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội dân sự

    • Hiểu rõ quyền lợi, quy trình thủ tục hành chính, từ đó chủ động tham gia giám sát và phản hồi về chất lượng dịch vụ công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cơ chế một cửa và một cửa liên thông khác nhau như thế nào?
    Cơ chế một cửa là giải quyết thủ tục tại một đầu mối duy nhất của một cơ quan, còn một cửa liên thông là phối hợp giữa nhiều cơ quan cùng cấp hoặc khác cấp để giải quyết thủ tục tại một đầu mối, giúp giảm thời gian và thủ tục cho người dân.

  2. Chỉ số PAR INDEX và SIPAS phản ánh điều gì?
    PAR INDEX đánh giá tổng thể kết quả cải cách hành chính của cơ quan nhà nước, còn SIPAS đo lường mức độ hài lòng của người dân, tổ chức đối với dịch vụ hành chính công.

  3. Tại sao năng lực cán bộ công chức lại quan trọng trong cải cách TTHC?
    Vì cán bộ công chức trực tiếp tiếp nhận, xử lý hồ sơ và giao tiếp với người dân, năng lực và thái độ của họ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và chất lượng dịch vụ hành chính.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin giúp cải cách TTHC như thế nào?
    Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình, giảm thời gian xử lý, tăng tính minh bạch, cho phép người dân tra cứu tiến độ và sử dụng dịch vụ công trực tuyến thuận tiện.

  5. Làm thế nào để người dân tham gia giám sát cải cách TTHC?
    Thông qua các kênh phản hồi, khảo sát hài lòng, tiếp nhận ý kiến và các chương trình tuyên truyền, người dân có thể góp ý, phản ánh để cơ quan nhà nước điều chỉnh, nâng cao chất lượng phục vụ.

Kết luận

  • Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND thành phố Thái Nguyên đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong giai đoạn 2017-2019, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và sự hài lòng của người dân.
  • Các nhân tố khách quan như chính sách, pháp luật và cơ chế giám sát tạo nền tảng vững chắc, trong khi yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ, cơ sở vật chất và phối hợp liên ngành cần được cải thiện.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường phối hợp và tuyên truyền nhằm nâng cao hiệu quả cải cách.
  • Nghiên cứu có thể làm cơ sở cho các nhà quản lý, cán bộ công chức và các bên liên quan trong việc xây dựng và triển khai chính sách cải cách hành chính tại địa phương.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để nhân rộng mô hình thành công.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và phục vụ nhân dân tốt hơn!