I. Tổng Quan Lợi Nhuận Ngân Hàng TM Việt Nam 2024
Toàn cầu hóa tạo điều kiện phát triển nhưng cũng mang đến sự cạnh tranh khốc liệt cho ngành tài chính - ngân hàng. Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò trung gian tài chính, luân chuyển vốn từ người thừa đến người cần, thúc đẩy kinh doanh. Do đó, lợi nhuận của NHTM rất quan trọng. Sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, áp lực đổi mới liên tục. NHTM vừa huy động vốn nhàn rỗi, vừa cho vay, nên sức khỏe tài chính của ngân hàng ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế. Các NHTM theo đuổi mục tiêu lợi nhuận từ chênh lệch huy động - cho vay và đầu tư. Lợi nhuận tốt của NHTM cho thấy bức tranh tài chính khả quan, quan trọng với nhà quản trị ngân hàng và cơ quan quản lý nhà nước. Trong thời gian qua, có NHTM Việt Nam công bố lợi nhuận hàng nghìn tỷ đồng, nhưng cũng có ngân hàng chỉ vài trăm tỷ, thậm chí không có lợi nhuận (Bình Khánh, 2023). Các NHTM không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh (HĐKD) và chất lượng dịch vụ.
1.1. Tầm Quan Trọng của Lợi Nhuận Ngân Hàng Thương Mại
Lợi nhuận không chỉ là thước đo thành công của một ngân hàng mà còn là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của toàn bộ hệ thống tài chính. Lợi nhuận cao cho phép ngân hàng tăng cường vốn chủ sở hữu, đầu tư vào công nghệ mới, mở rộng mạng lưới hoạt động và nâng cao chất lượng dịch vụ. Đồng thời, nó cũng tạo niềm tin cho các nhà đầu tư, khách hàng và đối tác, từ đó thu hút thêm nguồn vốn và mở rộng thị phần. Theo Nguyễn Văn Tiến (2015), các ngân hàng có lợi nhuận ổn định thường có khả năng chống chịu tốt hơn trước các biến động kinh tế và rủi ro tài chính.
1.2. Bối Cảnh Kinh Tế Vĩ Mô và Ảnh Hưởng đến Ngân Hàng
Tình hình kinh tế vĩ mô có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của các ngân hàng thương mại. Các yếu tố như tăng trưởng GDP, lạm phát, lãi suất, tỷ giá hối đoái, và chính sách tiền tệ đều tác động đến khả năng sinh lời của ngân hàng. Ví dụ, khi GDP tăng trưởng mạnh, nhu cầu tín dụng của doanh nghiệp và cá nhân tăng lên, giúp ngân hàng mở rộng hoạt động cho vay và tăng lợi nhuận. Ngược lại, lạm phát cao có thể làm giảm giá trị thực của các khoản vay và tăng chi phí hoạt động của ngân hàng. Chính sách tiền tệ thắt chặt cũng có thể làm giảm tăng trưởng tín dụng và ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng.
II. Thách Thức Giảm Lợi Nhuận Ngân Hàng TM Hậu Covid
Đại dịch Covid-19 tác động tiêu cực đến kinh tế Việt Nam và ngành ngân hàng. Ưu tiên chống dịch dẫn đến đóng cửa nền kinh tế, gây khó khăn trong tiêu thụ hàng hóa, dòng tiền bị tắc nghẽn. Rủi ro tín dụng tăng, dự phòng RRTD tăng theo, giảm lợi nhuận. Lãi suất cho vay giảm, nhu cầu vay cũng giảm, biên lợi nhuận ngân hàng giảm. Ngân hàng điện tử phát triển, chi phí đầu tư tăng. Các gói hỗ trợ của Chính phủ được duy trì nhưng thu nhập ngân hàng giảm. NHNN nới lỏng thanh khoản nhưng nhu cầu vay yếu và cạnh tranh căng thẳng làm suy giảm lợi nhuận (Bùi Phương Linh, 2022; Nhật Dương, 2023).
2.1. Tác Động của Covid 19 Đến Hoạt Động Tín Dụng và Nợ Xấu
Đại dịch Covid-19 đã gây ra những xáo trộn lớn trong hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại. Doanh nghiệp và cá nhân gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, dẫn đến khả năng trả nợ giảm sút và nợ xấu tăng lên. Ngân hàng phải tăng cường trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, làm giảm lợi nhuận. Đồng thời, nhu cầu tín dụng cũng giảm do các hoạt động kinh tế bị đình trệ, làm giảm cơ hội cho ngân hàng mở rộng hoạt động cho vay. Để ứng phó với tình hình này, các ngân hàng cần có các biện pháp quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả, đồng thời hỗ trợ khách hàng vượt qua khó khăn để duy trì khả năng trả nợ.
2.2. Áp Lực Chi Phí và Thay Đổi Thói Quen Khách Hàng
Đại dịch Covid-19 cũng gây ra áp lực chi phí lớn cho các ngân hàng thương mại. Chi phí hoạt động tăng lên do phải thực hiện các biện pháp phòng chống dịch bệnh, đồng thời phải đầu tư vào công nghệ để đáp ứng nhu cầu giao dịch trực tuyến của khách hàng. Thói quen của khách hàng cũng thay đổi, khi họ chuyển sang sử dụng các dịch vụ ngân hàng trực tuyến nhiều hơn, làm giảm doanh thu từ các kênh giao dịch truyền thống. Để duy trì lợi nhuận, các ngân hàng cần tối ưu hóa chi phí hoạt động, đồng thời phát triển các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng số để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
III. Cách Tăng Trưởng Lợi Nhuận NHTM Quản Trị Rủi Ro
Năm 2019, các NHTM Việt Nam đạt mức kỷ lục về lợi nhuận trước thuế là 120 ngàn tỷ đồng, tăng 22% so với năm 2018. Đến năm 2020, lợi nhuận vẫn tăng, nhưng tốc độ chậm hơn. Năm 2021, lợi nhuận phục hồi mạnh mẽ với tốc độ tăng đến 31%. Năm 2022, lợi nhuận vẫn tăng nhưng chỉ đạt tốc độ 2% (Thái Phương, 2023). Báo cáo của Ngân hàng Thế giới nhận định triển vọng kinh tế Việt Nam vẫn thuận lợi, GDP dự báo tăng trưởng 6,3% năm 2023. NHNN tái cơ cấu NHTM yếu kém, đẩy nhanh số hóa, các nguồn doanh thu mới có thể hỗ trợ khả năng sinh lời. NHTM quốc doanh tiếp tục kém hơn các tổ chức cho vay tư nhân và nước ngoài về mặt lợi nhuận.
3.1. Quản Lý Nợ Xấu và Rủi Ro Tín Dụng Hiệu Quả
Quản lý nợ xấu và rủi ro tín dụng là một trong những yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo lợi nhuận của ngân hàng. Nợ xấu không chỉ làm giảm doanh thu mà còn làm tăng chi phí dự phòng và chi phí xử lý nợ. Để quản lý nợ xấu hiệu quả, ngân hàng cần có quy trình thẩm định tín dụng chặt chẽ, đánh giá rủi ro chính xác, và có các biện pháp thu hồi nợ kịp thời. Đồng thời, ngân hàng cần đa dạng hóa danh mục tín dụng để giảm thiểu rủi ro tập trung vào một số ngành hoặc khách hàng cụ thể.
3.2. Đa Dạng Hóa Nguồn Thu Nhập và Dịch Vụ
Ngoài hoạt động cho vay truyền thống, ngân hàng có thể tăng lợi nhuận bằng cách đa dạng hóa nguồn thu nhập và dịch vụ. Các nguồn thu nhập khác có thể bao gồm phí dịch vụ, hoa hồng từ bán bảo hiểm, kinh doanh ngoại tệ, và các hoạt động đầu tư. Các dịch vụ mới có thể bao gồm ngân hàng số, thanh toán trực tuyến, quản lý tài sản, và tư vấn tài chính. Việc đa dạng hóa nguồn thu nhập và dịch vụ không chỉ giúp tăng lợi nhuận mà còn giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro và đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.
IV. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Hoạt Động Ngân Hàng Số
Lợi nhuận của các NHTM Việt Nam biến động trong bối cảnh kinh tế bất ổn. Lợi nhuận của các NHTM Việt Nam là chủ đề quan trọng cần được phân tích, đặc biệt là giai đoạn Việt Nam tiếp tục trên con đường tăng trưởng và hội nhập kinh tế. Hệ thống tài chính ngân hàng của Việt Nam đang phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, hệ thống NHTM nước ta vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt, chi phí hoạt động tăng, nợ xấu và kỹ thuật số đang gây áp lực lên lợi nhuận ngân hàng. Các ngân hàng cần duy trì lợi nhuận để đảm bảo sức khỏe tài chính và khả năng cung cấp các dịch vụ quan trọng.
4.1. Đầu Tư vào Công Nghệ và Chuyển Đổi Số
Đầu tư vào công nghệ và chuyển đổi số là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng lợi nhuận của ngân hàng trong bối cảnh hiện nay. Ngân hàng có thể sử dụng công nghệ để tự động hóa các quy trình, giảm chi phí, tăng tốc độ xử lý giao dịch, và cải thiện trải nghiệm của khách hàng. Các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (ML), blockchain, và điện toán đám mây có thể được ứng dụng để phát triển các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng số mới, đồng thời tăng cường khả năng quản lý rủi ro và phát hiện gian lận.
4.2. Tối Ưu Hóa Chi Phí Hoạt Động và Nâng Cao Năng Suất
Tối ưu hóa chi phí hoạt động và nâng cao năng suất là một trong những biện pháp quan trọng để tăng lợi nhuận của ngân hàng. Ngân hàng có thể giảm chi phí bằng cách tự động hóa các quy trình, sử dụng công nghệ để giảm thiểu giấy tờ, và tối ưu hóa quy trình làm việc. Đồng thời, ngân hàng cần nâng cao năng suất của nhân viên bằng cách đào tạo, trang bị công cụ làm việc hiệu quả, và tạo môi trường làm việc khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới. Việc tối ưu hóa chi phí hoạt động và nâng cao năng suất không chỉ giúp tăng lợi nhuận mà còn giúp ngân hàng cạnh tranh tốt hơn trên thị trường.
V. Nghiên Cứu Yếu Tố Ảnh Hưởng Lợi Nhuận NH TM VN
Các nghiên cứu tại Việt Nam tập trung vào các yếu tố phổ biến như quy mô ngân hàng, nợ xấu, đòn bẩy tài chính, tăng trưởng tín dụng và các biến vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, lạm phát có tác động đến lợi nhuận của ngân hàng. Các vấn đề liên quan đến sở hữu Nhà nước hay tác động của Covid 19 vẫn chưa được tập trung nghiên cứu. Nghiên cứu này sẽ phù hợp hơn, gần gũi với thực tiễn hơn. Các nhà hoạch định chiến lược có thể đánh giá tác động của các chương trình cải cách và tái cơ cấu ngành ngân hàng gần đây đến khả năng sinh lời của ngân hàng.
5.1. Mô Hình CAMELS và Đánh Giá Sức Khỏe Tài Chính Ngân Hàng
Mô hình CAMELS (Capital adequacy, Asset quality, Management, Earnings, Liquidity, Sensitivity) là một công cụ quan trọng để đánh giá sức khỏe tài chính của ngân hàng. Mô hình này đánh giá các khía cạnh khác nhau của hoạt động ngân hàng, từ khả năng đáp ứng vốn, chất lượng tài sản, năng lực quản lý, khả năng sinh lời, khả năng thanh khoản, đến khả năng nhạy cảm với các biến động thị trường. Việc đánh giá sức khỏe tài chính của ngân hàng bằng mô hình CAMELS giúp các nhà quản lý và cơ quan quản lý có cái nhìn toàn diện về tình hình hoạt động của ngân hàng và đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời để đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính.
5.2. Phân Tích Tác Động của Tăng Trưởng Tín Dụng và Lãi Suất
Tăng trưởng tín dụng và lãi suất là hai yếu tố quan trọng có ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của ngân hàng. Tăng trưởng tín dụng giúp ngân hàng mở rộng hoạt động cho vay và tăng doanh thu từ lãi. Tuy nhiên, tăng trưởng tín dụng quá nhanh có thể dẫn đến rủi ro tín dụng tăng lên. Lãi suất cũng có ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của ngân hàng, khi lãi suất cho vay tăng lên, ngân hàng có thể tăng doanh thu từ lãi, nhưng cũng có thể làm giảm nhu cầu tín dụng của khách hàng. Để quản lý tốt tăng trưởng tín dụng và lãi suất, ngân hàng cần có chính sách tín dụng hợp lý, đánh giá rủi ro chính xác, và điều chỉnh lãi suất phù hợp với tình hình thị trường.
VI. Kết Luận Giải Pháp Toàn Diện Cho Lợi Nhuận NHTM
Đề tài nghiên cứu “Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam” sẽ đưa ra mô hình nghiên cứu phù hợp với thực trạng hệ thống NHTM Việt Nam hiện tại. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm xác định và đo lường mức độ tác động của các yếu tố đến lợi nhuận của các NHTM Việt Nam. Từ kết quả nghiên cứu đề xuất các hàm ý quản trị cho các NHTM Việt Nam nhằm gia tăng lợi nhuận trong tương lai.
6.1. Hàm Ý Chính Sách và Chiến Lược Quản Trị Ngân Hàng
Nghiên cứu này cung cấp các hàm ý chính sách và chiến lược quản trị ngân hàng quan trọng. Các nhà quản lý ngân hàng có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để đưa ra các quyết định chiến lược về quản lý rủi ro, đa dạng hóa nguồn thu nhập, đầu tư vào công nghệ, và tối ưu hóa chi phí hoạt động. Các cơ quan quản lý nhà nước có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chính sách tiền tệ và tài khóa phù hợp, nhằm hỗ trợ sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng.
6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo và Các Vấn Đề Cần Quan Tâm
Nghiên cứu này cũng mở ra các hướng nghiên cứu tiếp theo và các vấn đề cần quan tâm trong lĩnh vực ngân hàng. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngân hàng, như chất lượng quản trị, môi trường pháp lý, và các yếu tố xã hội. Đồng thời, cần quan tâm đến các vấn đề như tác động của biến đổi khí hậu đến hoạt động ngân hàng, rủi ro an ninh mạng, và các thách thức liên quan đến chuyển đổi số.
