Tổng quan nghiên cứu

Thanh toán quốc tế đóng vai trò thiết yếu trong hoạt động ngoại thương của các quốc gia và doanh nghiệp xuất nhập khẩu, góp phần thúc đẩy lưu thông hàng hóa và phát triển kinh tế. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, các phương thức thanh toán quốc tế ngày càng đa dạng, trong đó thư tín dụng chứng từ (Letter of Credit - L/C) được xem là phương thức an toàn và phổ biến nhất. Đặc biệt, thư tín dụng trả chậm có điều khoản thanh toán ngay (UPAS L/C) đã trở thành giải pháp tài chính tiện ích, giúp doanh nghiệp nhập khẩu giảm áp lực về ngoại tệ, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng thư tín dụng chứng từ UPAS trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải (MSB) – một trong những ngân hàng thương mại cổ phần hàng đầu Việt Nam với mạng lưới rộng khắp và nhiều sản phẩm dịch vụ đa dạng. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến 2022, với khảo sát thực tế tại MSB và các doanh nghiệp xuất nhập khẩu sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố tác động đến quyết định sử dụng dịch vụ UPAS L/C tại MSB, đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp MSB củng cố vị thế cạnh tranh, phát triển thị phần và đáp ứng tốt hơn nhu cầu khách hàng trong lĩnh vực thanh toán quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về hành vi mua của tổ chức và các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn ngân hàng trong lĩnh vực thanh toán quốc tế. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết hành vi mua của tổ chức: Mô tả quá trình ra quyết định mua hàng của tổ chức, bao gồm các giai đoạn xác định nhu cầu, đánh giá nhà cung cấp, quyết định mua và hành vi sau mua. Lý thuyết nhấn mạnh vai trò của nhiều cá nhân trong tổ chức với các vai trò khác nhau như người dùng, người mua, người quyết định, đồng thời chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường, tổ chức, quan hệ cá nhân và cá nhân.

  2. Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn ngân hàng: Tổng hợp các nhân tố như phí dịch vụ, tín dụng, uy tín ngân hàng, chất lượng sản phẩm/dịch vụ, sự thuận tiện và nhân viên ngân hàng. Mô hình này được xây dựng dựa trên các nghiên cứu trong và ngoài nước, phù hợp với đặc thù dịch vụ thanh toán quốc tế bằng thư tín dụng chứng từ UPAS tại MSB.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Phí dịch vụ: Chi phí mà doanh nghiệp phải trả cho các giao dịch UPAS L/C.
  • Tín dụng: Khả năng và quy trình cấp tín dụng của ngân hàng cho doanh nghiệp.
  • Uy tín ngân hàng: Độ tin cậy, thương hiệu và kinh nghiệm của ngân hàng trên thị trường.
  • Chất lượng sản phẩm/dịch vụ: Mức độ đáp ứng nhu cầu và sự hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ.
  • Sự thuận tiện: Tiện ích về địa điểm, thời gian và công nghệ trong giao dịch.
  • Nhân viên ngân hàng: Thái độ, chuyên môn và khả năng hỗ trợ khách hàng của đội ngũ nhân viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính:

  • Nghiên cứu định tính: Thu thập dữ liệu phi số thông qua phỏng vấn sâu 10 chuyên gia trong lĩnh vực thanh toán quốc tế và xuất nhập khẩu, bao gồm lãnh đạo phòng Tài trợ thương mại, chuyên viên cao cấp ngân hàng và các nhà quản lý doanh nghiệp. Mục đích nhằm xác định và điều chỉnh các biến nghiên cứu, xây dựng thang đo phù hợp.

  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu sơ cấp từ khảo sát các doanh nghiệp xuất nhập khẩu sử dụng dịch vụ UPAS L/C tại MSB trong các tháng 5, 6, 7 năm 2022. Cỡ mẫu phù hợp được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20, sử dụng các kỹ thuật phân tích như kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, phân tích tương quan Pearson và hồi quy tuyến tính để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.

Quy trình nghiên cứu gồm các bước: đặt vấn đề, xác định mục tiêu, xây dựng cơ sở lý thuyết, nghiên cứu định tính, thiết lập thang đo, nghiên cứu định lượng, xử lý và phân tích dữ liệu, kiểm định mô hình và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phí dịch vụ có ảnh hưởng tích cực đến quyết định sử dụng UPAS L/C: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy phí dịch vụ có hệ số tương quan dương và ý nghĩa thống kê (p < 0.05), phản ánh rằng mức phí cạnh tranh và linh hoạt là yếu tố quan trọng thu hút khách hàng doanh nghiệp. Khoảng 78% doanh nghiệp đánh giá phí dịch vụ là yếu tố quyết định trong lựa chọn ngân hàng.

  2. Quy trình cấp tín dụng tác động mạnh mẽ đến quyết định sử dụng dịch vụ: Quy trình cấp tín dụng nhanh chóng, minh bạch và phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp được đánh giá cao, với hơn 82% người tham gia khảo sát đồng ý rằng tín dụng là nhân tố then chốt. Hệ số hồi quy cho thấy tín dụng có ảnh hưởng lớn nhất trong các biến độc lập.

  3. Uy tín ngân hàng là nhân tố quan trọng thứ hai: Uy tín và thương hiệu của MSB được khách hàng đánh giá cao, chiếm tỷ lệ 75% sự đồng thuận trong khảo sát. Uy tín giúp tạo niềm tin và sự an tâm cho doanh nghiệp khi lựa chọn dịch vụ thanh toán quốc tế.

  4. Chất lượng sản phẩm/dịch vụ và sự thuận tiện cũng có tác động tích cực: Chất lượng dịch vụ như tốc độ xử lý, hỗ trợ khách hàng và ứng dụng công nghệ số được đánh giá cao, với 70% khách hàng hài lòng. Sự thuận tiện về địa điểm giao dịch và kênh giao dịch số cũng góp phần nâng cao trải nghiệm khách hàng.

  5. Nhân viên ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc giữ chân khách hàng: Thái độ chuyên nghiệp, nhiệt tình và khả năng tư vấn của nhân viên được đánh giá là yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ, với 68% khách hàng cho rằng đây là điểm cộng lớn của MSB.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong lĩnh vực ngân hàng và thanh toán quốc tế, đồng thời phản ánh đặc thù thị trường Việt Nam và môi trường cạnh tranh hiện nay. Phí dịch vụ và tín dụng là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, cho thấy doanh nghiệp rất quan tâm đến chi phí và khả năng tài chính khi lựa chọn dịch vụ UPAS L/C. Uy tín ngân hàng và chất lượng dịch vụ tạo nên sự khác biệt cạnh tranh, giúp MSB duy trì và phát triển thị phần trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với các ngân hàng trong và ngoài nước.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố, bảng phân tích hồi quy chi tiết các hệ số và mức ý nghĩa, cũng như biểu đồ tròn minh họa tỷ lệ hài lòng của khách hàng với từng yếu tố dịch vụ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu hóa chính sách phí dịch vụ: MSB cần duy trì mức phí cạnh tranh, linh hoạt trong thu phí dịch vụ UPAS L/C, đồng thời minh bạch các khoản phí để tạo niềm tin cho khách hàng. Mục tiêu giảm chi phí dịch vụ trung bình 10% trong vòng 12 tháng, do phòng Kinh doanh và Phát triển sản phẩm thực hiện.

  2. Cải tiến quy trình cấp tín dụng: Rút ngắn thời gian xét duyệt và phê duyệt tín dụng, áp dụng công nghệ số để tự động hóa quy trình, nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu vốn của doanh nghiệp. Mục tiêu giảm thời gian cấp tín dụng xuống dưới 5 ngày làm việc trong 6 tháng tới, do phòng Tín dụng và Công nghệ thông tin phối hợp thực hiện.

  3. Nâng cao uy tín và thương hiệu ngân hàng: Đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, xây dựng hình ảnh ngân hàng uy tín, minh bạch và chuyên nghiệp. Tổ chức các chương trình đào tạo nhân viên về kỹ năng giao tiếp và tư vấn khách hàng. Mục tiêu tăng chỉ số nhận diện thương hiệu lên 20% trong 1 năm, do phòng Marketing và Nhân sự phối hợp thực hiện.

  4. Phát triển chất lượng sản phẩm và dịch vụ số: Đầu tư nâng cấp hệ thống ngân hàng điện tử, mở rộng kênh giao dịch trực tuyến, đảm bảo tính ổn định và bảo mật. Mục tiêu tăng tỷ lệ giao dịch qua kênh số lên 50% trong 12 tháng, do phòng Công nghệ thông tin và Dịch vụ khách hàng thực hiện.

  5. Đào tạo và phát triển đội ngũ nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ thanh toán quốc tế và kỹ năng chăm sóc khách hàng, xây dựng văn hóa phục vụ chuyên nghiệp, thân thiện. Mục tiêu nâng cao chỉ số hài lòng khách hàng về nhân viên lên 90% trong 1 năm, do phòng Nhân sự và Đào tạo thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ UPAS L/C, từ đó xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Chuyên viên phát triển sản phẩm và kinh doanh ngân hàng: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích chi tiết để thiết kế các gói dịch vụ, chính sách phí và quy trình tín dụng hiệu quả, đáp ứng nhu cầu khách hàng doanh nghiệp.

  3. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu: Giúp doanh nghiệp nhận thức rõ các tiêu chí lựa chọn ngân hàng cung cấp dịch vụ thanh toán quốc tế, từ đó đưa ra quyết định hợp tác phù hợp, tối ưu hóa chi phí và quy trình thanh toán.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Kinh tế Quốc tế, Tài chính Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình phân tích và thực tiễn ứng dụng trong lĩnh vực thanh toán quốc tế và hành vi mua của tổ chức.

Câu hỏi thường gặp

  1. UPAS L/C là gì và có ưu điểm gì so với thư tín dụng thông thường?
    UPAS L/C là thư tín dụng trả chậm nhưng người xuất khẩu được thanh toán ngay thông qua ngân hàng tài trợ. Ưu điểm là doanh nghiệp nhập khẩu được hưởng thời gian trả chậm lên đến 360 ngày, giảm áp lực vốn, trong khi người xuất khẩu nhận tiền nhanh chóng, giúp duy trì dòng tiền và mối quan hệ kinh doanh.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến quyết định sử dụng dịch vụ UPAS L/C tại MSB?
    Phí dịch vụ và quy trình cấp tín dụng là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, theo kết quả phân tích hồi quy với mức ý nghĩa thống kê cao, phản ánh sự quan tâm lớn của doanh nghiệp về chi phí và khả năng tài chính.

  3. MSB đã áp dụng những giải pháp gì để nâng cao chất lượng dịch vụ UPAS L/C?
    MSB đã đầu tư công nghệ số, cải tiến quy trình tín dụng, đào tạo nhân viên chuyên nghiệp và xây dựng chính sách phí cạnh tranh, đồng thời mở rộng mạng lưới chi nhánh và kênh giao dịch điện tử nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng.

  4. Làm thế nào để doanh nghiệp lựa chọn ngân hàng phù hợp khi sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế?
    Doanh nghiệp nên cân nhắc các yếu tố như phí dịch vụ, uy tín ngân hàng, chất lượng sản phẩm/dịch vụ, sự thuận tiện trong giao dịch và năng lực hỗ trợ của nhân viên ngân hàng để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong thanh toán.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng kết hợp nghiên cứu định tính (phỏng vấn chuyên gia) và nghiên cứu định lượng (khảo sát doanh nghiệp), xử lý dữ liệu bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật phân tích Cronbach’s Alpha, EFA, tương quan Pearson và hồi quy tuyến tính để kiểm định mô hình và giả thuyết.

Kết luận

  • Luận văn đã xác định và kiểm định thành công sáu yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định sử dụng thư tín dụng chứng từ UPAS tại Ngân hàng TMCP Hàng Hải (MSB), trong đó phí dịch vụ và quy trình cấp tín dụng có tác động mạnh nhất.
  • Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng, sử dụng dữ liệu khảo sát thực tế từ năm 2018 đến 2022, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy cao.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để MSB xây dựng các chính sách phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và củng cố uy tín trên thị trường thanh toán quốc tế.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tối ưu hóa phí dịch vụ, cải tiến quy trình tín dụng, phát triển công nghệ số và đào tạo nhân viên, hướng tới mục tiêu tăng trưởng bền vững trong giai đoạn tiếp theo.
  • Khuyến nghị các bước nghiên cứu tiếp theo mở rộng phạm vi khảo sát, áp dụng mô hình nghiên cứu cho các ngân hàng khác và cập nhật xu hướng công nghệ mới trong thanh toán quốc tế.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản trị MSB và các ngân hàng thương mại nên áp dụng kết quả nghiên cứu để điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đồng thời tiếp tục theo dõi và đánh giá hiệu quả các giải pháp nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng và tăng trưởng thị phần.