Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2018-2022, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng đã thực hiện quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn sự nghiệp với tổng dự toán trên 295,3 tỷ đồng, đạt tỷ lệ giải ngân 100% kế hoạch. Công tác quản lý vốn sự nghiệp đầu tư xây dựng cơ bản đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác quản lý còn tồn tại nhiều hạn chế như thiếu chuyên môn hóa trong quản lý dự án, chậm tiến độ thi công, và chưa tối ưu hiệu quả sử dụng vốn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn sự nghiệp tại huyện An Lão, đánh giá kết quả đạt được, chỉ ra nguyên nhân tồn tại và đề xuất các biện pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý lập kế hoạch vốn, thẩm định dự án, đấu thầu, thi công, thanh quyết toán vốn sự nghiệp trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2018-2022. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ chính quyền địa phương nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn sự nghiệp, góp phần phát triển bền vững huyện An Lão và tạo mô hình tham khảo cho các địa phương khác.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý đầu tư xây dựng cơ bản và quản lý ngân sách nhà nước. Lý thuyết quản lý đầu tư xây dựng cơ bản tập trung vào các nội dung: lập kế hoạch vốn, thẩm định dự án, lựa chọn nhà thầu, giám sát thi công và quyết toán vốn đầu tư. Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước nhấn mạnh nguyên tắc cân đối thu chi, phân bổ vốn đúng mục đích, minh bạch và hiệu quả. Các khái niệm chính bao gồm: vốn sự nghiệp (nguồn vốn ngân sách cấp cho các đơn vị sự nghiệp công để đầu tư xây dựng, sửa chữa, bảo trì công trình), quản lý vốn sự nghiệp (quản lý việc sử dụng và phân phối vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư xây dựng), và các tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu tư (hiệu quả kinh tế và xã hội). Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa các nhân tố chủ quan (tổ chức bộ máy, chính sách địa phương, năng lực cán bộ, trang thiết bị kỹ thuật) và khách quan (tình hình kinh tế - xã hội, chính sách quản lý nhà nước, ý thức chấp hành của đơn vị sử dụng vốn) ảnh hưởng đến hiệu quả công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn sự nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, dự toán ngân sách, quyết toán vốn đầu tư, văn bản pháp luật và các tài liệu liên quan của huyện An Lão giai đoạn 2018-2022. Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả để tổng hợp số liệu về vốn đầu tư, số lượng công trình, tỷ lệ giải ngân; so sánh các chỉ tiêu theo năm để đánh giá xu hướng; phân tích định tính các văn bản quy định, quy trình quản lý và thực trạng triển khai dự án. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp trên địa bàn huyện trong giai đoạn nghiên cứu, khoảng 183 công trình với tổng kinh phí 241,176 tỷ đồng. Phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện và đầy đủ thông tin. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2022, tập trung phân tích các giai đoạn lập kế hoạch, thực hiện và quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổng vốn sự nghiệp đầu tư xây dựng cơ bản: Tổng dự toán vốn sự nghiệp giai đoạn 2018-2022 là khoảng 295,33 tỷ đồng, trong đó vốn phân bổ cho lĩnh vực giáo dục chiếm tỷ trọng cao nhất, từ 38% đến 61% tổng vốn phân bổ hàng năm. Số lượng công trình được bố trí vốn là 183 công trình, chủ yếu thuộc các dự án duy tu, bảo dưỡng ngành giao thông, xây dựng và giáo dục.

  2. Hiệu quả giải ngân và phân bổ vốn: Tỷ lệ giải ngân vốn đạt 100% kế hoạch, tuy nhiên tỷ trọng chi phí đầu tư so với tổng chi thường xuyên giảm dần qua các năm, cho thấy xu hướng tiết kiệm chi thường xuyên và tăng đầu tư công. Năm 2020, vốn đầu tư xây dựng cơ bản tăng lên 72 tỷ đồng, tập trung cho các công trình chuẩn bị Đại hội Đảng nhiệm kỳ mới.

  3. Thực trạng công tác lập kế hoạch và quản lý dự án: Công tác lập kế hoạch vốn được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, phối hợp giữa các phòng ban và UBND huyện, đảm bảo phân bổ vốn đúng mục tiêu. Tuy nhiên, mô hình chủ đầu tư trực tiếp điều hành dự án còn hạn chế về chuyên môn hóa, nhiều chủ đầu tư thiếu cán bộ kỹ thuật chuyên trách, dẫn đến phải thuê tư vấn bên ngoài, làm giảm hiệu quả quản lý.

  4. Những hạn chế và nguyên nhân: Một số hạn chế gồm chậm tiến độ thi công, công tác thẩm định và quyết toán vốn chưa đồng bộ, thiếu sự minh bạch trong đấu thầu, và năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu do tổ chức bộ máy quản lý chưa chuyên nghiệp, chính sách địa phương chưa đồng bộ, và trang thiết bị kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn sự nghiệp tại huyện An Lão đã đạt được nhiều kết quả tích cực như tỷ lệ giải ngân vốn đạt 100%, số lượng công trình và vốn đầu tư tăng qua các năm, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục và giao thông. Tuy nhiên, việc giảm tỷ trọng chi phí đầu tư so với chi thường xuyên phản ánh sự chuyển dịch trong cơ cấu chi ngân sách, đồng thời đặt ra yêu cầu nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. So sánh với các nghiên cứu trong ngành quản lý kinh tế, việc thiếu chuyên môn hóa trong quản lý dự án là điểm chung của nhiều địa phương, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công trình. Việc thuê tư vấn bên ngoài do thiếu cán bộ kỹ thuật chuyên trách làm tăng chi phí và giảm tính chủ động trong quản lý. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ phân bổ vốn theo lĩnh vực, bảng thống kê số lượng công trình theo năm và biểu đồ so sánh tỷ lệ chi đầu tư so với chi thường xuyên qua các năm. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện chính sách quản lý và tăng cường trang thiết bị kỹ thuật để đảm bảo hiệu quả đầu tư bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản cho cán bộ chủ đầu tư và các phòng ban liên quan nhằm tăng cường chuyên môn, kỹ năng quản lý dự án, thẩm định và quyết toán vốn. Mục tiêu đạt 80% cán bộ quản lý được đào tạo trong vòng 2 năm, do UBND huyện phối hợp với các trường đại học thực hiện.

  2. Hoàn thiện quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn: Xây dựng hệ thống phần mềm quản lý kế hoạch vốn sự nghiệp đồng bộ, minh bạch, giúp theo dõi tiến độ giải ngân và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn theo từng dự án. Triển khai trong vòng 1 năm, do Phòng Tài chính - Kế hoạch chủ trì.

  3. Tăng cường công tác thẩm định và giám sát dự án: Thành lập tổ công tác chuyên trách thẩm định dự án đầu tư xây dựng cơ bản, giám sát chặt chẽ tiến độ, chất lượng thi công và công tác quyết toán vốn. Mục tiêu giảm 20% số dự án chậm tiến độ trong 3 năm tới, do UBND huyện chỉ đạo.

  4. Cải thiện trang thiết bị và cơ sở vật chất kỹ thuật: Đầu tư nâng cấp trang thiết bị kỹ thuật cho các đơn vị chủ đầu tư và phòng ban liên quan nhằm hỗ trợ công tác quản lý dự án hiệu quả hơn. Kế hoạch thực hiện trong 2 năm, ngân sách được bố trí từ nguồn vốn sự nghiệp và ngân sách địa phương.

  5. Tăng cường minh bạch và phòng chống tham nhũng trong đấu thầu: Áp dụng các biện pháp công khai, minh bạch trong quy trình đấu thầu, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát độc lập để ngăn ngừa tiêu cực. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ đấu thầu qua mạng lên 90% trong vòng 2 năm, do UBND huyện phối hợp với các cơ quan thanh tra thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện, xã: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao năng lực quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn sự nghiệp, hỗ trợ công tác lập kế hoạch, thẩm định và giám sát dự án.

  2. Các chủ đầu tư dự án xây dựng cơ bản: Luận văn giúp hiểu rõ quy trình quản lý vốn sự nghiệp, các tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu tư, từ đó nâng cao hiệu quả triển khai và quyết toán dự án.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản lý công: Tài liệu tham khảo quý giá về quản lý đầu tư công, quản lý ngân sách nhà nước, cung cấp dữ liệu thực tế và phân tích chuyên sâu về công tác quản lý vốn sự nghiệp.

  4. Các cơ quan thanh tra, kiểm toán và quản lý tài chính: Giúp đánh giá, kiểm soát việc sử dụng vốn sự nghiệp đầu tư xây dựng cơ bản, phát hiện và xử lý các sai phạm, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Vốn sự nghiệp trong đầu tư xây dựng cơ bản là gì?
    Vốn sự nghiệp là nguồn vốn ngân sách nhà nước cấp cho các đơn vị sự nghiệp công để thực hiện các hoạt động sửa chữa, bảo trì, nâng cấp và xây dựng mới cơ sở vật chất. Ví dụ, huyện An Lão sử dụng vốn sự nghiệp để duy tu các trường học và công trình giao thông.

  2. Quy trình lập kế hoạch vốn sự nghiệp được thực hiện như thế nào?
    Quy trình bao gồm việc các chủ đầu tư lập kế hoạch, gửi Phòng Tài chính - Kế hoạch thẩm tra, tổng hợp và trình UBND huyện phê duyệt, sau đó phân bổ vốn chi tiết cho các dự án. Quy trình này được thực hiện hàng năm và phải hoàn thành trước ngày 31/12 năm trước.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn sự nghiệp là gì?
    Khó khăn gồm thiếu chuyên môn hóa trong quản lý dự án, chậm tiến độ thi công, thiếu cán bộ kỹ thuật chuyên trách, và quy trình thẩm định, quyết toán còn chưa đồng bộ. Điều này dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn chưa cao.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sự nghiệp?
    Cần nâng cao năng lực cán bộ quản lý, hoàn thiện quy trình lập kế hoạch và thẩm định dự án, tăng cường giám sát thi công, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý và đảm bảo minh bạch trong đấu thầu.

  5. Ai là chủ thể chịu trách nhiệm chính trong quản lý vốn sự nghiệp tại huyện An Lão?
    Chủ thể chính là UBND huyện, các phòng ban chuyên môn như Phòng Tài chính - Kế hoạch, Phòng Kinh tế - Hạ tầng, cùng các chủ đầu tư dự án thuộc các xã, thị trấn trên địa bàn huyện.

Kết luận

  • Công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn sự nghiệp tại huyện An Lão giai đoạn 2018-2022 đã đạt được nhiều kết quả tích cực với tỷ lệ giải ngân vốn đạt 100% kế hoạch.
  • Vốn sự nghiệp tập trung chủ yếu vào lĩnh vực giáo dục, giao thông và các công trình duy tu, bảo dưỡng nhằm nâng cao chất lượng cơ sở vật chất.
  • Hạn chế chính gồm thiếu chuyên môn hóa trong quản lý dự án, chậm tiến độ thi công và quy trình thẩm định, quyết toán chưa đồng bộ.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện quy trình lập kế hoạch, tăng cường giám sát và minh bạch trong đấu thầu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
  • Khuyến nghị UBND huyện và các đơn vị liên quan triển khai các giải pháp trong vòng 2-3 năm tới để đảm bảo phát triển bền vững và hiệu quả đầu tư xây dựng cơ bản.

Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực quản lý, xây dựng hệ thống quản lý vốn sự nghiệp đồng bộ và tăng cường công tác giám sát, kiểm tra nhằm đảm bảo nguồn vốn được sử dụng hiệu quả, minh bạch.