Biến Đổi Nông Thôn Ven Đô Hà Nội Trong Thời Kỳ Đổi Mới: Nghiên Cứu Tại Xã Hữu Bằng, Huyện Thạch Thất

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LỊCH SỬ VẤN ĐỀ, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU

1.1. Tổng quan lịch sử vấn đề

1.2. Những nghiên cứu về biến đổi kinh tế làng xã ở nông thôn ven đô Hà Nội và châu thổ sông Hồng

1.3. Những nghiên cứu về biến đổi xã hội làng xã ở nông thôn ven đô Hà Nội và châu thổ sông Hồng

1.4. Những nghiên cứu về biến đổi văn hóa làng xã ở nông thôn ven đô Hà Nội và châu thổ sông Hồng

1.5. Những nghiên cứu về xã Hữu Bằng

1.6. Những nội dung được kế thừa và tiếp tục nghiên cứu

1.7. Một số khái niệm và phương pháp nghiên cứu

1.7.1. Một số khái niệm

1.7.2. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu

1.8. Bối cảnh biến đổi vùng nông thôn ven đô phía Tây Hà Nội và khái quát về địa bàn nghiên cứu

1.8.1. Bối cảnh biến đổi vùng nông thôn ven đô phía Tây Hà Nội

1.8.2. Khái quát về địa bàn nghiên cứu

1.9. Tiểu kết chương 1

2. CHƯƠNG 2: BIẾN ĐỔI KINH TẾ

2.1. Ruộng đất

2.2. Trồng trọt và chăn nuôi

2.3. Thủ công nghiệp

2.4. Nghề mộc

2.5. Nghề may mặc. Từ chợ làng đến phố. Năng động thị trường và buôn bán xa

2.6. Dịch vụ

2.6.1. Dịch vụ cung cấp nước sinh hoạt

2.6.2. Dịch vụ trông trẻ

2.6.3. Dịch vụ thu gom rác thải

3. CHƯƠNG 3: BIẾN ĐỔI XÃ HỘI

3.1. Tổ chức và kết cấu xã hội

3.2. Các tổ chức xã hội quan phương

3.3. Các tổ chức xã hội tự nguyện

3.4. Kết cấu xã hội theo nghề nghiệp

3.5. Quan hệ xã hội

3.5.1. Quan hệ giữa chính quyền với nhân dân - quan hệ chính trị xã hội

3.5.2. Quan hệ làng xóm, láng giềng

3.5.3. Củng cố và tăng cường quan hệ dòng họ

3.5.4. Phân tầng và bất đồng xã hội

3.5.5. Một số tồn tại

3.5.6. Áp lực về dân số và dân cư

3.5.7. Áp lực về nhà ở và đất giãn dân

3.5.8. Tệ nạn xã hội

3.5.9. Môi trường làng nghề

3.6. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: BIẾN ĐỔI VĂN HÓA

4.1. Trùng tu, xây dựng các di tích và tổ chức lễ hội

4.2. Trùng tu, xây dựng đình, chùa và văn chỉ

4.3. Trùng tu, xây dựng Quán chợ, Đền Phú Xuân và Cầu Rô

4.4. Trùng tu, xây dựng các ngôi miếu xóm

4.5. Tổ chức lễ hội

4.6. Thực hành tín ngưỡng

4.6.1. Tăng cường việc đi lễ

4.6.2. Cúng tiền công đức

4.7. Xây mới, trùng tu nhà thờ

4.8. Lập quỹ khuyến học

4.9. Lễ cúng và tang ma

4.10. Tạo lập thiết chế văn hóa mới

4.11. Xây mới Đền thờ các Anh hùng Liệt sĩ

4.12. Xây mới và mở rộng các nhà văn hóa

4.13. Đặt tên, gắn biển đường làng, ngõ xóm và số nhà

4.14. Giải thể một số thiết chế văn hóa

4.15. Đàn Tiên nông và Lễ xuống đồng

4.16. Đình phường thịt

4.17. Tiểu kết chương 4

KẾT LUẬN

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về biến đổi nông thôn ven đô Hà Nội

Biến đổi nông thôn ven đô Hà Nội trong thời kỳ đổi mới là một hiện tượng đáng chú ý, phản ánh sự chuyển mình mạnh mẽ của các vùng nông thôn trong bối cảnh đô thị hóa. Nghiên cứu tại xã Hữu Bằng, huyện Thạch Thất cho thấy sự thay đổi này không chỉ diễn ra ở khía cạnh kinh tế mà còn ở các lĩnh vực xã hội và văn hóa. Biến đổi nông thôn không chỉ là sự thay đổi về diện mạo vật chất mà còn là sự chuyển biến trong đời sống tinh thần của người dân. Theo đó, các chính sách phát triển nông thôn đã được triển khai nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo điều kiện cho người dân tham gia vào quá trình phát triển kinh tế. Những thay đổi này đã tạo ra một bức tranh mới cho nông thôn ven đô, nơi mà các giá trị truyền thống và hiện đại giao thoa, tạo nên một môi trường sống phong phú và đa dạng.

1.1. Tác động của đô thị hóa đến nông thôn ven đô

Đô thị hóa đã tác động mạnh mẽ đến nông thôn ven đô Hà Nội, đặc biệt là xã Hữu Bằng. Sự mở rộng quy hoạch đô thị đã dẫn đến việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, từ đất nông nghiệp sang đất ở và đất thương mại. Điều này không chỉ làm giảm diện tích đất canh tác mà còn thay đổi cấu trúc kinh tế của xã. Người dân đã chuyển từ sản xuất nông nghiệp truyền thống sang các hoạt động kinh tế khác như dịch vụ và thương mại. Đô thị hóa không chỉ mang lại cơ hội phát triển mà còn đặt ra thách thức cho việc bảo tồn các giá trị văn hóa và truyền thống của địa phương. Sự thay đổi này cần được quản lý một cách hợp lý để đảm bảo sự phát triển bền vững cho nông thôn ven đô.

II. Phân tích kinh tế xã hội tại xã Hữu Bằng

Xã Hữu Bằng đã trải qua nhiều biến đổi trong cơ cấu kinh tế và xã hội. Sự chuyển dịch từ nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế dịch vụ và công nghiệp đã diễn ra mạnh mẽ. Kinh tế nông thôn không còn phụ thuộc hoàn toàn vào sản xuất nông nghiệp mà đã mở rộng ra nhiều lĩnh vực khác. Người dân đã tham gia vào các hoạt động sản xuất công nghiệp nhỏ, dịch vụ và thương mại, tạo ra nguồn thu nhập ổn định hơn. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này cũng đi kèm với những thách thức như việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống và quản lý môi trường. Các chính sách chính sách nông thôn cần được điều chỉnh để phù hợp với thực tế mới, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững cho xã Hữu Bằng.

2.1. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Cơ cấu kinh tế của xã Hữu Bằng đã có sự chuyển dịch rõ rệt từ nông nghiệp sang dịch vụ và công nghiệp. Các nghề truyền thống như dệt vải, chế biến gỗ đã được khôi phục và phát triển, tạo ra nhiều việc làm cho người dân. Phát triển nông thôn không chỉ dừng lại ở việc tăng sản lượng nông nghiệp mà còn mở rộng ra các lĩnh vực khác, giúp nâng cao đời sống người dân. Tuy nhiên, sự chuyển dịch này cũng cần được quản lý để tránh tình trạng ô nhiễm môi trường và mất đi các giá trị văn hóa truyền thống. Việc quy hoạch và phát triển bền vững là rất cần thiết để đảm bảo sự hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa.

III. Biến đổi văn hóa và xã hội tại xã Hữu Bằng

Biến đổi văn hóa và xã hội tại xã Hữu Bằng là một phần không thể tách rời trong quá trình phát triển nông thôn ven đô. Các giá trị văn hóa truyền thống đang dần bị ảnh hưởng bởi sự đô thị hóa và hiện đại hóa. Tuy nhiên, người dân vẫn nỗ lực bảo tồn các phong tục tập quán và lễ hội truyền thống. Biến đổi xã hội không chỉ thể hiện qua sự thay đổi trong cách sống mà còn trong mối quan hệ giữa các thành viên trong cộng đồng. Sự gắn kết xã hội vẫn được duy trì, mặc dù có sự xuất hiện của các yếu tố mới từ đô thị hóa. Việc tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống là một cách để người dân khẳng định bản sắc văn hóa của mình trong bối cảnh hiện đại.

3.1. Bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống

Mặc dù có nhiều thay đổi, xã Hữu Bằng vẫn giữ được nhiều giá trị văn hóa truyền thống. Các lễ hội, phong tục tập quán vẫn được tổ chức thường xuyên, tạo cơ hội cho người dân gắn kết và thể hiện bản sắc văn hóa. Hội làng là một trong những hoạt động quan trọng, không chỉ mang tính chất văn hóa mà còn là dịp để người dân thể hiện lòng tự hào về quê hương. Việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống không chỉ giúp duy trì bản sắc dân tộc mà còn góp phần tạo nên sự phát triển bền vững cho xã Hữu Bằng trong tương lai.

Luận Án Tiến Sĩ Về Biến Đổi Nông Thôn Ven Đô Hà Nội: Trường Hợp Xã Hữu Bằng, Huyện Thạch Thất