Ảnh Hưởng Của Quản Trị Công Ty Đến Khả Năng Xảy Ra Kiệt Quệ Tài Chính Ở Các Doanh Nghiệp Niêm Yết Trên Sàn Chứng Khoán Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Cẩm Anh
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Ngọc Định
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Ảnh Hưởng Của Quản Trị Công Ty Đến Kiệt Quệ Tài Chính Ở Doanh Nghiệp Niêm Yết Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Điểm mới và ý nghĩa của bài nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5.1. Phương pháp thống kê mô tả
• 1.5.2. Phương pháp phân tích định lượng
• 1.6. Kết cấu của bài nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐẾN KHẢ NĂNG KIỆT QUỆ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP
• 2.1. Tổng quan lý thuyết nghiên cứu
• 2.1.1. Khái niệm kiệt quệ tài chính
• 2.2. Quan điểm quản trị công ty
• 2.3. Các nghiên cứu trước đây về ảnh hưởng của quản trị công ty đến khả năng kiệt quệ tài chính của doanh nghiệp
• 2.4. Phát triển các giả thuyết bài nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Dữ liệu nghiên cứu
• 3.1.1. Điều kiện chọn mẫu
• 3.1.2. Quy trình chọn mẫu
• 3.1.3. Thu thập dữ liệu cho nghiên cứu
• 3.2. Mô hình nghiên cứu
• 3.2.1. Xây dựng mô hình nghiên cứu thực nghiệm
• 3.2.2. Lựa chọn phương pháp hồi quy
• 3.2.3. Các biến sử dụng trong mô hình
• 3.3. Các bước thực hiện nghiên cứu
• 3.3.1. Đo lường ảnh hưởng của quản trị công ty đến khả năng xảy ra kiệt quệ tài chính của doanh nghiệp
• 3.3.2. Độ phù hợp của mô hình nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Thống kê mô tả các biến
• 4.1.1. Thống kê mô tả cho các biến số sử dụng trong mô hình 1 – gồm các biến số tài chính và quản trị công ty
• 4.1.2. Thống kê mô tả cho các biến số sử dụng trong mô hình 2 – Ước tính lại mô hình 1 với sự phân chia biến cơ cấu sở hữu tập trung (CCSHTT) thành CCSHTTTC và CCSHTTPTC
• 4.2. Phân tích mối tương quan giữa các biến
• 4.3. Kết quả mô hình hồi quy Logit
• 4.4. Đo lường mức độ phù hợp của mô hình hồi quy
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN
• 5.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu
• 5.2. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu trong tương lai
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Ảnh Hưởng Quản Trị Công Ty Đến Tài Chính

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam phát triển mạnh mẽ, số lượng doanh nghiệp gia tăng đáng kể. Tuy nhiên, sự cạnh tranh gay gắt cũng đồng nghĩa với việc một số doanh nghiệp phải đối mặt với tình trạng kiệt quệ tài chính và thậm chí là ngừng hoạt động. Nghiên cứu về kiệt quệ tài chính đã được tiến hành từ lâu trên thế giới. Nhiều mô hình dự báo đã ra đời dựa trên công trình của Beaver, Altman, và Ohlson. Các nghiên cứu tập trung vào sức mạnh của thông tin kế toán và tài chính, sử dụng các phương pháp thống kê đa dạng. Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu cho rằng chỉ thông tin tài chính là chưa đủ. Các nghiên cứu gần đây đã bổ sung các biến liên quan đến quyền sở hữu và quản trị công ty để tăng cường khả năng dự báo.

1.1. Khái Niệm Kiệt Quệ Tài Chính và Dấu Hiệu Nhận Biết

Kiệt quệ tài chính có thể hiểu là một quá trình trải qua nhiều giai đoạn khó khăn của doanh nghiệp (Altman & Hotchkiss, 2005). Hai trạng thái thường thấy là mất khả năng thanh toán và nộp đơn xin phá sản (Jones & Hensher, 2004). Mất khả năng thanh khoản xảy ra khi thu nhập hoạt động âm và hiện giá dòng tiền nhỏ hơn tổng giá trị các nghĩa vụ tài chính (Keating et al., 2005). Dấu hiệu nhận biết là EBITDA nhỏ hơn chi phí lãi vay hoặc giá trị thị trường sụt giảm liên tiếp.

1.2. Vai Trò Của Quản Trị Công Ty Trong Ngăn Chặn Kiệt Quệ

Các nghiên cứu của Chang, Chen, và Deng đã phát triển mô hình dự báo kiệt quệ tài chính bằng cách tích hợp các biến đại diện cho quyền sở hữu và đặc điểm quản trị công ty. Nghiên cứu về tầm quan trọng của hiệu quả quản trị công ty và tác động của nó đến khả năng xảy ra khủng hoảng tài chính đã được thực hiện ở nhiều quốc gia. Tuy nhiên, các cơ chế quản trị công ty, quy tắc đạo đức, và hệ thống pháp lý khác nhau giữa các quốc gia. Do đó, việc mở rộng phân tích dự báo kiệt quệ tài chính ở các bối cảnh địa lý khác nhau là cần thiết.

II. Vấn Đề Vì Sao Doanh Nghiệp Niêm Yết Việt Nam Kiệt Quệ

Mặc dù các nghiên cứu về dự báo kiệt quệ tài chính đã được thực hiện ở nhiều quốc gia, nhưng tình hình tại Việt Nam có những đặc thù riêng. Các yếu tố như môi trường kinh doanh, chính sách vĩ mô, và biến động thị trường chứng khoán có thể ảnh hưởng đến tình hình tài chính của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cơ cấu sở hữu, cơ chế quản trị, và mức độ minh bạch thông tin cũng đóng vai trò quan trọng. Việc thiếu hụt các nghiên cứu thực nghiệm về mối quan hệ giữa quản trị công ty và kiệt quệ tài chính ở Việt Nam tạo ra khoảng trống cần được lấp đầy.

2.1. Các Yếu Tố Vĩ Mô Gây Áp Lực Lên Doanh Nghiệp

Biến động kinh tế, lạm phát, lãi suất, và chính sách tiền tệ có thể gây áp lực lên doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có đòn bẩy tài chính cao. Sự thay đổi trong chính sách thuế, quy định pháp luật, và các yếu tố khác liên quan đến môi trường kinh doanh cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh lời và thanh toán của doanh nghiệp.

2.2. Thiếu Minh Bạch Thông Tin Rủi Ro Tăng Cao

Việc thiếu minh bạch trong báo cáo tài chính và thông tin công bố có thể che giấu tình trạng thực tế của doanh nghiệp, gây khó khăn cho các nhà đầu tư và chủ nợ trong việc đánh giá rủi ro tài chính. Sự thiếu minh bạch cũng tạo điều kiện cho các hành vi sai phạm, làm suy yếu hiệu quả quản trị công ty và tăng khả năng kiệt quệ.

III. Cách Đo Lường Ảnh Hưởng Quản Trị Công Ty Đến Khủng Hoảng

Để đánh giá ảnh hưởng quản trị công ty đến kiệt quệ tài chính, cần xây dựng một mô hình nghiên cứu phù hợp. Mô hình này nên bao gồm các biến độc lập đại diện cho các khía cạnh khác nhau của quản trị công ty, như cơ cấu sở hữu, đặc điểm hội đồng quản trị, và mức độ minh bạch thông tin. Biến phụ thuộc là khả năng xảy ra khủng hoảng tài chính, có thể đo lường bằng các chỉ số tài chính hoặc tình trạng phá sản. Phương pháp hồi quy Logit là một lựa chọn phổ biến để ước lượng mối quan hệ này.

3.1. Xây Dựng Mô Hình Hồi Quy Logit Phù Hợp

Mô hình hồi quy Logit được sử dụng để ước lượng xác suất xảy ra sự kiện (trong trường hợp này là kiệt quệ tài chính). Mô hình cần bao gồm các biến độc lập phù hợp, như tỷ lệ sở hữu của HĐQT, tỷ lệ thành viên độc lập HĐQT, quy mô HĐQT, và các biến kiểm soát như quy mô doanh nghiệp, đòn bẩy tài chính, và khả năng sinh lời.

3.2. Sử Dụng Các Chỉ Số Tài Chính Để Đánh Giá Kiệt Quệ

Các chỉ số tài chính như tỷ lệ thanh khoản, tỷ lệ nợ, tỷ lệ sinh lời, và dòng tiền có thể được sử dụng để đánh giá khả năng khủng hoảng tài chính của doanh nghiệp. Mô hình Altman Z-score là một công cụ phổ biến để dự báo khả năng phá sản. Các chỉ số này cần được kết hợp với thông tin về quản trị công ty để có cái nhìn toàn diện.

3.3. Áp Dụng Mô Hình Logit Vào Bối Cảnh Doanh Nghiệp Việt Nam

Mô hình logit cần được điều chỉnh để phù hợp với điều kiện cụ thể của doanh nghiệp Việt Nam. Cần xem xét các yếu tố đặc thù như cơ cấu sở hữu, cơ chế quản trị và mức độ minh bạch thông tin. Dữ liệu về các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 2007-2017 là phù hợp cho nghiên cứu.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Quản Trị Công Ty Tại VN

Nghiên cứu thực nghiệm cho thấy rằng quyền sở hữu cổ phần của HĐQT, tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập, và quy mô HĐQT ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng xảy ra kiệt quệ tài chính. Điều này cho thấy rằng một HĐQT có quyền lợi gắn bó với doanh nghiệp và có tính độc lập cao hơn có thể đưa ra các quyết định sáng suốt hơn, giảm thiểu rủi ro tài chính. Tuy nhiên, cơ cấu sở hữu cổ phần tập trung và sự kiêm nhiệm của Chủ tịch HĐQT và Tổng giám đốc không ảnh hưởng đáng kể.

4.1. Quyền Sở Hữu Của HĐQT và Ảnh Hưởng Đến Khả Năng Phục Hồi

Khi HĐQT sở hữu cổ phần lớn, họ có động lực để quản lý doanh nghiệp một cách hiệu quả hơn, từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính và tăng khả năng phục hồi. Các quyết định đầu tư, chiến lược kinh doanh, và kiểm soát chi phí sẽ được thực hiện cẩn trọng hơn.

4.2. Tính Độc Lập Của HĐQT Yếu Tố Quan Trọng Để Thành Công

HĐQT độc lập có thể đưa ra những đánh giá khách quan về tình hình hoạt động của doanh nghiệp, không bị ảnh hưởng bởi các mối quan hệ cá nhân hoặc lợi ích nhóm. Điều này giúp đảm bảo rằng các quyết định được đưa ra là vì lợi ích của tất cả các cổ đông.

4.3. Quy Mô HĐQT Bao Nhiêu Là Đủ Để Quản Lý Hiệu Quả

Quy mô HĐQT quá lớn có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc ra quyết định và giảm hiệu quả hoạt động. Ngược lại, quy mô quá nhỏ có thể thiếu chuyên môn và kinh nghiệm cần thiết. Cần tìm ra quy mô phù hợp để đảm bảo HĐQT có thể quản lý doanh nghiệp một cách hiệu quả.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Quản Trị Công Ty Để Tránh Kiệt Quệ

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng đối với các nhà quản lý, cổ đông, và nhà đầu tư. Các doanh nghiệp nên chú trọng xây dựng một hệ thống quản trị công ty hiệu quả, với HĐQT có quyền lợi gắn bó với doanh nghiệp, tính độc lập cao, và quy mô phù hợp. Các nhà đầu tư nên xem xét các yếu tố quản trị công ty khi đánh giá rủi ro tài chính của doanh nghiệp. Chính phủ và các cơ quan quản lý nên tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về quản trị công ty để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả của thị trường chứng khoán.

5.1. Xây Dựng Hệ Thống Quản Trị Công Ty Vững Mạnh

Doanh nghiệp cần xây dựng điều lệ công ty rõ ràng, quy định về quyền và trách nhiệm của các bên liên quan. Cần thiết lập các cơ chế quản trị hiệu quả để đảm bảo rằng các quyết định được đưa ra là minh bạch và công bằng. Chú trọng trách nhiệm giải trình của HĐQT và ban điều hành.

5.2. Nâng Cao Minh Bạch Thông Tin Bí Quyết Để Thu Hút Đầu Tư

Doanh nghiệp cần công bố thông tin đầy đủ và kịp thời về tình hình hoạt động, báo cáo tài chính, và các sự kiện quan trọng. Điều này giúp các nhà đầu tư có thể đánh giá chính xác rủi ro tài chính và đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.

5.3. Tăng Cường Kiểm Soát Nội Bộ Đảm Bảo An Toàn Tài Chính

Doanh nghiệp cần thiết lập một hệ thống kiểm soát nội bộ mạnh mẽ để ngăn chặn các hành vi sai phạm và đảm bảo rằng các hoạt động được thực hiện đúng quy định. Ban kiểm soát cần hoạt động hiệu quả để giám sát hoạt động của HĐQT và ban điều hành.

VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về Kiệt Quệ Tài Chính

Nghiên cứu này đã đóng góp vào việc hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa quản trị công ty và kiệt quệ tài chính ở Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hướng nghiên cứu tiềm năng trong tương lai. Cần xem xét các yếu tố khác ảnh hưởng đến kiệt quệ tài chính, như tác động của COVID-19, biến động kinh tế, và các yếu tố đặc thù của từng ngành nghề. Cần nghiên cứu sâu hơn về hiệu quả của các cơ chế quản trị khác nhau và tác động của chúng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, nên tập trung nghiên cứu các biện pháp tái cấu trúc doanh nghiệp và ngăn ngừa phá sản.

6.1. Các Yếu Tố Khác Ảnh Hưởng Đến Kiệt Quệ Tài Chính

Nghiên cứu cần mở rộng phạm vi để bao gồm các yếu tố như tác động của môi trường kinh doanh, sự thay đổi trong chính sách vĩ mô, và các yếu tố đặc thù của từng ngành nghề. Cần xem xét biến động kinh tế và tác động của chúng đến khả năng sinh lời và thanh toán của doanh nghiệp.

6.2. Nghiên Cứu Sâu Hơn Về Cơ Chế Quản Trị Hiệu Quả

Cần nghiên cứu sâu hơn về hiệu quả của các cơ chế quản trị khác nhau, như quyền cổ đông, trách nhiệm giải trình, và hệ thống kiểm soát nội bộ. Cần đánh giá tác động của các cơ chế quản trị này đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

6.3. Giải Pháp Tái Cấu Trúc Doanh Nghiệp và Ngăn Ngừa Phá Sản

Nghiên cứu cần tập trung vào các biện pháp tái cấu trúc doanh nghiệp hiệu quả, như sáp nhập, mua lại, và giải thể. Cần nghiên cứu các giải pháp ngăn ngừa phá sản và phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực này cũng cần được xem xét.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2007 đến năm 2017, với hơn 1,100 quan sát từ 100 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, nghiên cứu tập trung phân tích ảnh hưởng của quản trị công ty đến khả năng xảy ra kiệt quệ tài chính. Tỷ lệ doanh nghiệp bị kiệt quệ tài chính chiếm khoảng 11.1% trong mẫu nghiên cứu, phản ánh thực trạng cạnh tranh và rủi ro tài chính ngày càng gia tăng trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng. Mục tiêu chính của luận văn là đánh giá tác động của các cơ chế quản trị công ty như cơ cấu sở hữu tập trung, quyền sở hữu của hội đồng quản trị, đặc điểm hội đồng quản trị đến khả năng xảy ra kiệt quệ tài chính nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, cổ đông và nhà đầu tư trong việc ra quyết định đầu tư và quản trị rủi ro. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên hai sàn chứng khoán lớn của Việt Nam trong 11 năm, giúp đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc bổ sung các yếu tố quản trị công ty vào mô hình dự báo kiệt quệ tài chính, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính doanh nghiệp và phát triển thị trường vốn bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết đại diện (Agency Theory) và lý thuyết hội tụ lợi ích (Convergence of Interest Theory). Lý thuyết đại diện nhấn mạnh vai trò của hội đồng quản trị độc lập trong việc giám sát và kiểm soát hành vi của ban quản lý nhằm giảm thiểu xung đột lợi ích giữa cổ đông và nhà quản lý. Lý thuyết hội tụ lợi ích tập trung vào sự liên kết lợi ích giữa các cổ đông lớn, đặc biệt là quyền sở hữu của hội đồng quản trị, nhằm thúc đẩy tối đa hóa giá trị công ty. Mô hình nghiên cứu sử dụng các khái niệm chính gồm:

• Kiệt quệ tài chính: được xác định khi EBITDA thấp hơn chi phí lãi vay trong năm quan sát hoặc giá trị thị trường giảm âm trong hai năm liên tiếp.
• Cơ cấu sở hữu tập trung: tỷ lệ sở hữu cổ phần của các cổ đông lớn (>=3%).
• Quyền sở hữu của hội đồng quản trị: tỷ lệ cổ phần do các thành viên HĐQT nắm giữ.
• Đặc điểm hội đồng quản trị: bao gồm tỷ lệ thành viên độc lập, quy mô hội đồng và việc kiêm nhiệm chức vụ Chủ tịch HĐQT và Tổng giám đốc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng (panel data) thu thập từ 100 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên HOSE và HNX trong giai đoạn 2007-2017, với tổng cộng 1,100 quan sát. Quy trình chọn mẫu loại bỏ các doanh nghiệp tài chính, doanh nghiệp có dữ liệu không đầy đủ hoặc không được kiểm toán nhằm đảm bảo tính chính xác. Phương pháp phân tích chính là hồi quy Logit để ước lượng xác suất xảy ra kiệt quệ tài chính, với biến phụ thuộc nhị phân (1: kiệt quệ, 0: không kiệt quệ). Các biến độc lập bao gồm nhóm biến tài chính (khả năng sinh lợi, chi phí tài chính, lợi nhuận giữ lại) và nhóm biến quản trị công ty (cơ cấu sở hữu tập trung, quyền sở hữu HĐQT, tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập, quy mô HĐQT, kiêm nhiệm chức vụ). Để xử lý giá trị ngoại lai, nghiên cứu áp dụng hàm chuyển đổi lượng giác hyperbolic tangent (TANH). Mức độ phù hợp của mô hình được đánh giá qua các chỉ số Pseudo-R², AUC (vùng dưới đường cong ROC) và kiểm định goodness-of-fit Hosmer-Lemeshow.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của biến tài chính:

   • Lợi nhuận (PROF) trung bình của nhóm doanh nghiệp kiệt quệ là -0.082, thấp hơn đáng kể so với nhóm không kiệt quệ (gần 0), cho thấy lợi nhuận thấp làm tăng khả năng kiệt quệ tài chính.
   • Chi phí tài chính (FE) trung bình của nhóm không kiệt quệ là 0.29, cao gấp hơn 2 lần so với nhóm kiệt quệ, phản ánh các doanh nghiệp lớn, có năng lực tài chính tốt hơn thường sử dụng chi phí tài chính nhiều hơn để vận hành.
   • Lợi nhuận giữ lại (RE) của nhóm kiệt quệ là -0.086, thấp hơn nhóm không kiệt quệ, cho thấy lợi nhuận giữ lại cao giúp giảm nguy cơ kiệt quệ.

2. Ảnh hưởng của cơ cấu sở hữu tập trung:

   • Tỷ lệ sở hữu cổ phần của các cổ đông lớn (CCSHTT) ở nhóm kiệt quệ là 0.495, cao hơn nhóm không kiệt quệ, cho thấy sở hữu tập trung cao làm tăng nguy cơ kiệt quệ tài chính.

3. Ảnh hưởng của quyền sở hữu và đặc điểm hội đồng quản trị:

   • Quyền sở hữu của hội đồng quản trị (OWNERD) có tác động tiêu cực đến khả năng kiệt quệ, nghĩa là tỷ lệ sở hữu cao của HĐQT giúp giảm rủi ro tài chính.
   • Tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập (PID) cũng có ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng kiệt quệ, hỗ trợ vai trò giám sát hiệu quả của các thành viên độc lập.
   • Quy mô hội đồng quản trị (BS) và việc kiêm nhiệm chức vụ Chủ tịch HĐQT và Tổng giám đốc (CEOD) không có ảnh hưởng đáng kể đến khả năng kiệt quệ tài chính.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế cho thấy quyền sở hữu của hội đồng quản trị và tỷ lệ thành viên độc lập là các yếu tố quan trọng giúp giảm nguy cơ kiệt quệ tài chính. Việc sở hữu tập trung cao có thể làm tăng xung đột lợi ích và giảm hiệu quả giám sát, dẫn đến rủi ro tài chính cao hơn. Mô hình hồi quy Logit với các biến quản trị công ty và tài chính cho thấy khả năng dự báo kiệt quệ tài chính được cải thiện rõ rệt, thể hiện qua giá trị Pseudo-R² và AUC cao. Các biểu đồ ROC và bảng phân tích tương quan giữa các biến có thể minh họa rõ hơn mối quan hệ này, giúp các nhà quản lý và nhà đầu tư nhận diện sớm các dấu hiệu rủi ro tài chính. Kết quả cũng cho thấy việc kiêm nhiệm chức vụ không phải là yếu tố quyết định trong bối cảnh Việt Nam, có thể do đặc thù quản trị và pháp lý khác biệt so với các quốc gia khác.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quyền sở hữu của hội đồng quản trị: Khuyến khích các thành viên HĐQT nắm giữ cổ phần đáng kể để tăng động lực giám sát và giảm rủi ro kiệt quệ tài chính. Các doanh nghiệp nên đặt mục tiêu nâng tỷ lệ sở hữu của HĐQT trong vòng 2-3 năm tới.

2. Tăng tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập: Các công ty cần bổ sung và duy trì tỷ lệ thành viên độc lập tối thiểu 30-40% để nâng cao hiệu quả giám sát, minh bạch thông tin và giảm xung đột lợi ích.

3. Giảm sự tập trung quyền sở hữu: Khuyến khích đa dạng hóa cơ cấu sở hữu, hạn chế sự chi phối quá mức của các cổ đông lớn nhằm giảm nguy cơ xung đột và rủi ro tài chính. Chính sách này nên được thực hiện song song với việc nâng cao năng lực quản trị công ty.

4. Cải thiện công bố thông tin và minh bạch: Doanh nghiệp cần tăng cường công bố thông tin tài chính và quản trị công ty chính xác, kịp thời để tạo niềm tin cho nhà đầu tư và các bên liên quan, từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính.

5. Đào tạo và nâng cao năng lực quản trị: Các doanh nghiệp nên tổ chức các chương trình đào tạo về quản trị công ty cho thành viên HĐQT và ban điều hành nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý rủi ro tài chính trong vòng 1-2 năm tới.

Các khuyến nghị trên cần được phối hợp thực hiện bởi ban lãnh đạo doanh nghiệp, cổ đông lớn, cơ quan quản lý thị trường chứng khoán và các tổ chức tư vấn quản trị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị và giảm thiểu rủi ro kiệt quệ tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp niêm yết: Giúp hiểu rõ tác động của cơ chế quản trị công ty đến rủi ro tài chính, từ đó điều chỉnh cơ cấu sở hữu và thành phần hội đồng quản trị phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý.

2. Nhà đầu tư và cổ đông: Cung cấp cơ sở khoa học để đánh giá rủi ro tài chính của doanh nghiệp dựa trên các yếu tố quản trị công ty, hỗ trợ quyết định đầu tư và giám sát hiệu quả quản trị.

3. Cơ quan quản lý thị trường chứng khoán và chính sách: Là tài liệu tham khảo để xây dựng và hoàn thiện các quy định về quản trị công ty, minh bạch thông tin nhằm bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư và phát triển thị trường vốn bền vững.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành tài chính – ngân hàng: Cung cấp mô hình nghiên cứu thực nghiệm và dữ liệu thực tế về mối quan hệ giữa quản trị công ty và kiệt quệ tài chính trong bối cảnh Việt Nam, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

Việc tham khảo luận văn giúp các nhóm đối tượng trên nâng cao nhận thức về vai trò quản trị công ty trong việc phòng ngừa rủi ro tài chính và phát triển doanh nghiệp bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Kiệt quệ tài chính được xác định như thế nào trong nghiên cứu này?
   Kiệt quệ tài chính được xác định khi doanh nghiệp có EBITDA thấp hơn chi phí lãi vay trong năm quan sát hoặc giá trị thị trường giảm âm trong hai năm liên tiếp, phản ánh tình trạng mất khả năng thanh khoản hoặc vỡ nợ.

2. Tại sao mô hình Logit được chọn để phân tích?
   Mô hình Logit phù hợp với biến phụ thuộc nhị phân (kiệt quệ hay không), không yêu cầu giả định phân phối chuẩn và cho phép ước lượng xác suất xảy ra kiệt quệ tài chính dựa trên các biến giải thích đa dạng.

3. Cơ cấu sở hữu tập trung ảnh hưởng như thế nào đến kiệt quệ tài chính?
   Sở hữu tập trung cao làm tăng nguy cơ kiệt quệ tài chính do có thể gây ra xung đột lợi ích và giảm hiệu quả giám sát, dẫn đến quản lý kém và rủi ro tài chính cao hơn.

4. Vai trò của thành viên HĐQT độc lập trong quản trị công ty là gì?
   Thành viên HĐQT độc lập giúp giám sát và kiểm soát hành vi của ban quản lý, giảm thiểu xung đột lợi ích và nâng cao tính minh bạch, từ đó giảm nguy cơ kiệt quệ tài chính.

5. Việc kiêm nhiệm chức vụ Chủ tịch HĐQT và Tổng giám đốc có ảnh hưởng đến kiệt quệ tài chính không?
   Nghiên cứu cho thấy việc kiêm nhiệm không có ảnh hưởng đáng kể đến khả năng kiệt quệ tài chính trong bối cảnh các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam, có thể do đặc thù quản trị và pháp lý riêng biệt.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định rõ vai trò quan trọng của các yếu tố quản trị công ty như quyền sở hữu của HĐQT và tỷ lệ thành viên độc lập trong việc giảm thiểu khả năng kiệt quệ tài chính.
• Cơ cấu sở hữu tập trung có xu hướng làm tăng nguy cơ kiệt quệ tài chính, đòi hỏi sự đa dạng hóa và kiểm soát chặt chẽ hơn.
• Mô hình hồi quy Logit kết hợp biến tài chính và quản trị công ty cho kết quả dự báo chính xác, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro tài chính.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, nhà đầu tư và cơ quan quản lý trong việc hoàn thiện chính sách và thực thi quản trị công ty.
• Các bước tiếp theo nên tập trung vào mở rộng mẫu nghiên cứu, bổ sung các yếu tố quản trị khác và áp dụng mô hình dự báo trong thực tiễn quản lý doanh nghiệp.

Hành động ngay hôm nay: Các doanh nghiệp và nhà đầu tư nên xem xét đánh giá lại cơ cấu quản trị công ty và áp dụng các khuyến nghị nhằm nâng cao khả năng chống chịu rủi ro tài chính, góp phần phát triển bền vững thị trường chứng khoán Việt Nam.