I. Giới thiệu về hành vi bầy đàn
Hành vi bầy đàn là một hiện tượng phổ biến trong các thị trường chứng khoán, thể hiện sự tương đồng trong hành động của các nhà đầu tư. Theo Hirshleifer và Teoh (2003), hành vi này xảy ra khi cá nhân hành động theo những gì mà người khác đang làm, bất chấp thông tin riêng của họ. Hành vi bầy đàn có thể xuất phát từ tâm lý con người, nơi mà sự tuân theo và bắt chước là những phản ứng tự nhiên. Sự trao đổi thông tin giữa các cá nhân, dù là trực tiếp hay gián tiếp, có thể dẫn đến hành động bầy đàn. Hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến quyết định đầu tư mà còn có thể gây ra những biến động lớn trên thị trường. Tâm lý sợ hãi và sự không chắc chắn trong quyết định đầu tư có thể dẫn đến hành động bầy đàn, làm giảm tính hiệu quả của thị trường.
1.1. Tâm lý bầy đàn và các yếu tố tác động
Tâm lý bầy đàn có thể được hình thành từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm sự phụ thuộc vào kinh nghiệm, sự tự tin thái quá, và các lệch lạc nhận thức. Khi nhà đầu tư cảm thấy không chắc chắn, họ có xu hướng tìm kiếm sự xác nhận từ những người khác, dẫn đến hành động bắt chước. Theo Devenow và Welch (1996), hành vi bầy đàn có thể được xem như một chiến lược khôn ngoan trong một số tình huống, đặc biệt khi thông tin cá nhân không đủ rõ ràng. Tuy nhiên, trong những trường hợp này, hành vi bầy đàn có thể dẫn đến những quyết định sai lầm và tạo ra sự bất ổn cho thị trường.
II. Ảnh hưởng của hành vi bầy đàn giữa các quốc gia
Nghiên cứu về hành vi bầy đàn giữa các quốc gia cho thấy rằng sự tương tác giữa các thị trường chứng khoán có thể tạo ra những hiệu ứng mạnh mẽ. Hành vi bầy đàn không chỉ tồn tại trong một quốc gia mà còn có thể lan rộng ra các quốc gia khác, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự biến động của thị trường chứng khoán Mỹ có thể ảnh hưởng đến hành vi bầy đàn ở các thị trường chứng khoán châu Á. Điều này cho thấy rằng các nhà đầu tư thường phản ứng theo cách tương tự khi đối mặt với thông tin từ các thị trường khác, dẫn đến sự đồng biến động trong hành vi đầu tư.
2.1. Tác động của khủng hoảng tài chính
Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 đã làm nổi bật vai trò của hành vi bầy đàn trong việc tạo ra sự bất ổn trên thị trường. Nghiên cứu của Emilios Avgouleas (2009) cho rằng hành vi bầy đàn là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng, khi các nhà đầu tư đồng loạt tháo chạy khỏi các tài sản rủi ro. Hành vi này không chỉ làm giảm tính ổn định của thị trường mà còn gây ra những tổn thất lớn cho nền kinh tế. Sự tương tác giữa các thị trường chứng khoán trong bối cảnh khủng hoảng cho thấy rằng hành vi bầy đàn có thể tạo ra những hiệu ứng lan tỏa, ảnh hưởng đến nhiều quốc gia cùng một lúc.
III. Phân tích hành vi bầy đàn trên các thị trường chứng khoán
Phân tích hành vi bầy đàn trên các thị trường chứng khoán châu Á cho thấy rằng mức độ hành vi bầy đàn có sự khác biệt giữa các giai đoạn thị trường. Trong các giai đoạn thị trường tăng trưởng, hành vi bầy đàn có xu hướng gia tăng, trong khi trong các giai đoạn suy thoái, hành vi này có thể giảm. Nghiên cứu đã sử dụng mô hình của Chang và đồng sự (2000) để lượng hóa hành vi bầy đàn, cho thấy rằng sự biến động của tỷ suất sinh lợi có thể chịu ảnh hưởng từ các thị trường khác. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ hành vi bầy đàn trong việc đưa ra quyết định đầu tư.
3.1. Mối quan hệ giữa hành vi bầy đàn và khối lượng giao dịch
Hành vi bầy đàn cũng có mối liên hệ chặt chẽ với khối lượng giao dịch trên thị trường. Khi khối lượng giao dịch tăng, hành vi bầy đàn có xu hướng gia tăng, cho thấy rằng các nhà đầu tư đang phản ứng mạnh mẽ với thông tin thị trường. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong các giai đoạn thị trường biến động lớn, hành vi bầy đàn có thể dẫn đến sự gia tăng trong khối lượng giao dịch, tạo ra những biến động mạnh mẽ trong giá cổ phiếu. Điều này cho thấy rằng việc theo dõi hành vi bầy đàn có thể giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định tốt hơn trong việc quản lý danh mục đầu tư.
