AN NINH CÔNG VIỆC CỦA NGƢỜI LAO ĐỘNG Ở CÁC KHU CÔNG NGHIỆP (NGHIÊN CỨU TẠI ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG VÀ ĐÔNG NAM BỘ)

• Tác giả: Trần Thị Thanh Tuyến
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Đức Vinh
• Trường học: Học Viện Khoa Học Xã Hội
• Chuyên ngành: Xã Hội Học
• Đề tài: An Ninh Công Việc Của Người Lao Động Ở Các Khu Công Nghiệp (Nghiên Cứu Tại Đồng Bằng Sông Hồng Và Đông Nam Bộ)
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sỹ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết
• 0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
• 0.3. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu của luận án
• 0.4. Câu hỏi nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu
• 0.5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Thực trạng an ninh công việc qua các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước
• 1.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới an ninh công việc qua các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước
• 1.3. Giải pháp về an ninh công việc qua các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước
• 1.4. Các phương pháp sử dụng trong nghiên cứu về an ninh công việc qua các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ AN NINH CÔNG VIỆC CỦA NGƢỜI LAO ĐỘNG TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP
• 2.1. Các khái niệm sử dụng trong luận án
• 2.1.1. Khái niệm an ninh công việc
• 2.1.2. Các chỉ báo đo lường an ninh công việc
• 2.1.3. Khung phân tích
• 2.2. Cơ sở thực tiễn
• 2.2.1. Hệ thống chính sách, pháp luật có liên quan tới an ninh công việc
• 2.2.2. Đặc điểm phát triển kinh tế xã hội và khu công nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng
• 2.2.3. Đặc điểm phát triển kinh tế xã hội và khu công nghiệp vùng Đông Nam bộ
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 3. THỰC TRẠNG VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI AN NINH CÔNG VIỆC CỦA NGƢỜI LAO ĐỘNG TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP
• 3.1. Đặc điểm phát triển các khu công nghiệp tại các tỉnh và các khu công nghiệp trong mẫu khảo sát
• 3.1.1. Phát triển khu công nghiệp tại tỉnh Vĩnh Phúc và Hà Nam
• 3.1.2. Đặc điểm phát triển khu công nghiệp Bình Xuyên
• 3.1.3. Đặc điểm phát triển khu công nghiệp Đồng Văn
• 3.1.4. Tình hình phát triển khu công nghiệp tỉnh Đồng Nai
• 3.1.5. Đặc điểm phát triển khu công nghiệp Amata
• 3.1.6. Phát triển khu công nghiệp Biên Hòa
• 3.2. An ninh công việc tại các khu công nghiệp thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam bộ
• 3.2.1. Đánh giá về khả năng duy trì công việc. Thu nhập thỏa đáng
• 3.2.2. Môi trường làm việc
• 3.2.3. Phúc lợi xã hội của doanh nghiệp
• 3.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới an ninh công việc của người lao động tại vùng Đồng bằng Sông Hồng và Đông Nam bộ
• 3.2.4.1. Nhóm biến độc lập là nhân tố xây dựng từ các biến quan sát cảm nhận của người lao động về an ninh công việc
• 3.2.4.2. Các biến độc lập về đặc điểm nhân khẩu và công việc người lao động
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan An Ninh Công Việc Nghiên Cứu ĐBSH Đông Nam Bộ

Nghiên cứu về an ninh công việc của người lao động trong các khu công nghiệp (KCN) là vô cùng cấp thiết, đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Bài viết này sẽ đi sâu vào thực trạng an ninh công việc tại hai vùng kinh tế trọng điểm: Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) và Đông Nam Bộ (ĐNB). Nghiên cứu này dựa trên luận án tiến sĩ của Trần Thị Thanh Tuyến, sử dụng dữ liệu từ đề tài cấp nhà nước KX01.39/16-20. Luận án tập trung vào các khía cạnh của an ninh công việc, bao gồm khả năng duy trì công việc, thu nhập thỏa đáng, môi trường làm việc phù hợp và phúc lợi xã hội đảm bảo. Qua đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao an ninh công việc cho người lao động. Tình hình phát triển khu công nghiệp ở Việt Nam cho thấy, KCN thu hút 3,83 triệu lao động. Các nghiên cứu về lao động việc làm tại các KCN tại Việt Nam cho thấy, số lượng các KCN và lao động tại các KCN ngày càng tăng.

1.1. Tính Cấp Thiết của Nghiên Cứu An Ninh Công Việc KCN

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa là chủ trương xuyên suốt của Đảng và Nhà nước. Khu công nghiệp (KCN) đóng vai trò quan trọng trong quá trình này. Tuy nhiên, người lao động trong các KCN đối diện với nhiều thách thức liên quan đến an ninh công việc. Những vấn đề này bao gồm chế độ lương thưởng chưa hợp lý, thời gian làm việc không phù hợp, chế độ bảo hộ lao động chưa được chú trọng, chế độ bảo hiểm chưa đảm bảo, môi trường sống, nơi vui chơi giải trí, an ninh trật tự, tiếp cận cơ sở hạ tầng, dịch vụ công cộng, đào tạo nghề v. chưa đáp ứng nhu cầu của người lao động.

1.2. Phạm Vi Nghiên Cứu ĐBSH ĐNB Hai Vùng Kinh Tế Trọng Điểm

Nghiên cứu tập trung vào hai vùng kinh tế trọng điểm: Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) và Đông Nam Bộ (ĐNB). ĐBSH có số lượng KCN đứng thứ 2 cả nước. ĐNB là vùng có số lượng KCN cao nhất. Nghiên cứu của Trần Thị Thanh Tuyến phân tích an ninh công việc tại các KCN ở hai vùng này, từ đó chỉ ra sự khác biệt và đề xuất giải pháp phù hợp. Phạm vi không gian được thực hiện tại 04 KCN: Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc và Đồng Văn, tỉnh Hà Nam tại vùng Đồng bằng sông Hồng; Amata và Biên Hòa II, tỉnh Đồng Nai tại vùng Đông Nam bộ. Phạm vi thời gian: Nghiên cứu được thực hiện vào thời điểm 2018- 2019.

II. Thực Trạng An Ninh Thách Thức Người Lao Động Tại KCN

Mặc dù các khu công nghiệp đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế, người lao động vẫn đối mặt với nhiều thách thức. An ninh công việc bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, từ điều kiện làm việc đến các chính sách của doanh nghiệp. Một số vấn đề nổi bật bao gồm thu nhập không thỏa đáng, môi trường làm việc không đảm bảo, và thiếu các phúc lợi xã hội cần thiết. Các vấn đề liên quan tới an ninh công việc như chế độ lương, thưởng, phụ cấp chưa hợp lý; thời gian làm việc không phù hợp; chế độ bảo hộ lao động chưa được chú trọng; chế độ bảo hiểm cho người lao động chưa đảm bảo; môi trường sống, nơi vui chơi giải trí, an ninh trật tự, tiếp cận cơ sở hạ tầng, dịch vụ công cộng, đào tạo nghề v. chưa đáp ứng nhu cầu của người lao động.

2.1. Thu Nhập và Mức Sống Áp Lực Kinh Tế Đối Với NLĐ

Một trong những vấn đề quan trọng nhất là thu nhập của người lao động. Mức lương thường không đủ để trang trải chi phí sinh hoạt, đặc biệt là với lao động nhập cư. Áp lực kinh tế ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh công việc, khiến người lao động dễ bị bóc lột và khó có khả năng tích lũy. Theo số liệu được trích dẫn trong luận án, thu nhập thỏa đáng của người lao động ở 2 vùng còn nhiều hạn chế.

2.2. Môi Trường Làm Việc Rủi Ro và Áp Lực Cao Tại KCN

Môi trường làm việc trong các khu công nghiệp thường tiềm ẩn nhiều rủi ro. Điều kiện làm việc không đảm bảo, thiếu trang thiết bị bảo hộ, và áp lực công việc cao gây ảnh hưởng đến sức khỏe và an toàn lao động. Tình trạng này làm giảm an ninh công việc và tăng nguy cơ tai nạn lao động. Môi trường làm việc không đảm bảo cũng bao gồm các yếu tố về an ninh trật tự, tiếp cận cơ sở hạ tầng, dịch vụ công cộng, đào tạo nghề.

2.3. Phúc Lợi Xã Hội Thiếu Hụt Quyền Lợi Của Người Lao Động

Các phúc lợi xã hội như bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, và các chương trình hỗ trợ đào tạo nghề còn hạn chế. Điều này làm giảm khả năng ứng phó với các rủi ro và tăng sự bất an cho người lao động. Việc thiếu các phúc lợi xã hội cũng ảnh hưởng đến khả năng duy trì công việc trong dài hạn. Các phúc lợi xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh công việc.

III. Giải Pháp An Ninh Việc Làm Chính Sách và Hỗ Trợ NLĐ

Để cải thiện an ninh công việc cho người lao động trong các khu công nghiệp, cần có các giải pháp đồng bộ từ chính phủ, doanh nghiệp, và các tổ chức xã hội. Các chính sách hỗ trợ, đào tạo nghề, và tăng cường bảo vệ quyền lợi của người lao động là những yếu tố then chốt. Cần tập trung vào việc nâng cao mức sống, cải thiện điều kiện làm việc, và tăng cường các phúc lợi xã hội. Mục tiêu tới năm 2030, Việt Nam cơ bản đạt được các tiêu chí của nước công nghiệp, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đời sống của Nhân dân được nâng cao

3.1. Hoàn Thiện Chính Sách Lao Động Tăng Quyền và Bảo Vệ NLĐ

Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách lao động, đặc biệt là các quy định về tiền lương tối thiểu, thời gian làm việc, và điều kiện làm việc an toàn. Cần tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định này để đảm bảo quyền lợi của người lao động. Cần rà soát các quy định pháp luật có liên quan tới an ninh công việc. Rà soát hệ thống chính sách, pháp luật có liên quan tới an ninh công việc. Bên cạnh đó cần quy định cụ thể trong Bộ Luật lao động năm 2012 và tiếp tục quy định trong Bộ Luật lao động năm 2019.

3.2. Đào Tạo và Nâng Cao Kỹ Năng Đầu Tư vào Nguồn Nhân Lực

Doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo cần tăng cường các chương trình đào tạo nghề, giúp người lao động nâng cao kỹ năng và khả năng thích ứng với sự thay đổi của công nghệ. Cần có các chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào đào tạo nghề cho người lao động. Nghiên cứu tập trung vào đào tạo an toàn lao động.

3.3. Phát Huy Vai Trò Công Đoàn Đại Diện và Bảo Vệ Quyền Lợi

Công đoàn cần phát huy vai trò đại diện và bảo vệ quyền lợi của người lao động. Cần tăng cường sự tham gia của công đoàn vào việc xây dựng và thực hiện các chính sách lao động. Cần nâng cao năng lực của cán bộ công đoàn để có thể bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người lao động. Vai trò của công đoàn trong việc đảm bảo an toàn lao động là rất lớn.

IV. Nghiên Cứu An Ninh Công Việc So Sánh ĐBSH và ĐNB

Luận án tập trung vào so sánh an ninh công việc giữa Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) và Đông Nam Bộ (ĐNB). Nghiên cứu chỉ ra sự khác biệt về điều kiện làm việc, thu nhập, và các yếu tố ảnh hưởng đến an ninh công việc giữa hai vùng. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chính sách và giải pháp phù hợp với từng vùng. Do đó, đưa ra các kiến nghị hướng tới đảm bảo an ninh công việc cho người lao động tại các KCN, góp phần vào mục tiêu phát triển đất nước.

4.1. Sự Khác Biệt về Thu Nhập và Chi Phí Sinh Hoạt

Mức thu nhập trung bình ở ĐNB thường cao hơn so với ĐBSH. Tuy nhiên, chi phí sinh hoạt ở ĐNB cũng cao hơn. Nghiên cứu so sánh mức thu nhập thực tế và khả năng trang trải chi phí sinh hoạt của người lao động ở hai vùng. Tỷ lệ người trả lời đánh giá tình trạng không có ANCV là điểm nhấn cần quan tâm.

4.2. Điều Kiện Làm Việc và Mức Độ Tuân Thủ An Toàn Lao Động

Nghiên cứu đánh giá điều kiện làm việc và mức độ tuân thủ các quy định về an toàn lao động ở hai vùng. So sánh các chỉ số về môi trường làm việc, trang thiết bị bảo hộ, và các biện pháp phòng ngừa tai nạn lao động. Cần đảm bảo an toàn lao động khu công nghiệp.

4.3. Phúc Lợi Xã Hội và Các Chương Trình Hỗ Trợ

So sánh các phúc lợi xã hội và các chương trình hỗ trợ người lao động ở hai vùng. Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của các chương trình bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, và các chương trình đào tạo nghề. Sự khác biệt về đánh giá chính sách bảo hiểm ảnh hưởng lớn đến quyết định gắn bó của người lao động.

V. Yếu Tố Ảnh Hưởng An Ninh Kết Quả Phân Tích Nghiên Cứu KCN

Luận án xác định các yếu tố ảnh hưởng đến an ninh công việc của người lao động trong các khu công nghiệp. Các yếu tố này bao gồm đặc điểm cá nhân, điều kiện làm việc, chính sách của doanh nghiệp, và vai trò của công đoàn. Kết quả phân tích cho thấy các yếu tố này có tác động khác nhau đến an ninh công việc. Các nghiên cứu đã hướng vào an ninh công việc của người lao động trong KCN trên phạm vi toàn quốc hoặc một khu công nghiệp cụ thể.

5.1. Đặc Điểm Cá Nhân Tuổi Học Vấn và Kinh Nghiệm Làm Việc

Tuổi, học vấn, và kinh nghiệm làm việc là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến an ninh công việc. Người lao động có trình độ học vấn cao và kinh nghiệm làm việc lâu năm thường có an ninh công việc tốt hơn. Có sự khác biệt về an ninh công việc theo giới tính: Lao động nam có an ninh công việc cao hơn so với lao động nữ.

5.2. Điều Kiện Làm Việc Môi Trường và Mức Độ An Toàn

Môi trường làm việc an toàn, đảm bảo sức khỏe và các điều kiện làm việc tốt đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì an ninh công việc. Cần đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn lao động và giảm thiểu các rủi ro nghề nghiệp. Cần tuân thủ mức độ tuân thủ an toàn lao động.

5.3. Chính Sách Doanh Nghiệp Lương Thưởng và Phúc Lợi

Các chính sách của doanh nghiệp về lương, thưởng, và phúc lợi có tác động trực tiếp đến an ninh công việc. Các doanh nghiệp có chính sách tốt thường giữ chân được người lao động và tạo động lực làm việc. Sự hỗ trợ từ họ hàng có tác động cùng chiều đến an ninh công việc.

VI. Kết Luận An Ninh Lao Động Hướng Phát Triển Bền Vững KCN

Nghiên cứu về an ninh công việc của người lao động trong các khu công nghiệp là một vấn đề phức tạp và cần được tiếp tục nghiên cứu sâu hơn. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp, và các tổ chức xã hội để tạo ra môi trường làm việc tốt hơn và đảm bảo an ninh công việc cho người lao động. Quan hệ lao động đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực lao động việc làm của đất nước và đã được quy định cụ thể trong Bộ Luật lao động năm 2012 và tiếp tục quy định trong Bộ Luật lao động năm 2019.

6.1. Tầm Quan Trọng của An Ninh Công Việc trong Phát Triển Bền Vững

An ninh công việc đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của các khu công nghiệp và nền kinh tế. Cần coi trọng yếu tố con người và tạo ra môi trường làm việc công bằng, an toàn, và đáng sống. An ninh kinh tế khu công nghiệp (liên quan đến an toàn tài sản, bảo vệ công ty).

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Các Vấn Đề Mới và Thách Thức

Cần tiếp tục nghiên cứu về các vấn đề mới và thách thức đối với an ninh công việc trong bối cảnh hội nhập kinh tế và sự phát triển của công nghệ. Cần tập trung vào các vấn đề như tác động của tự động hóa, biến đổi khí hậu, và các chính sách bảo vệ người lao động trong môi trường làm việc mới. An ninh thông tin khu công nghiệp.