I. Tổng Quan Về Blockchain Trong Quản Lý Chuỗi Cung Ứng Xây Dựng
Ngành xây dựng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, chiếm phần lớn GDP. Tuy nhiên, ngành đang đối mặt với tình trạng trì trệ do hạn chế trong việc áp dụng công nghệ mới. Điều này dẫn đến các vấn đề về đồng bộ hóa, minh bạch thông tin, và hợp tác kém hiệu quả giữa các bên liên quan. Các công tác điều phối, quản lý hợp đồng, và xử lý khiếu nại thủ công gây ra nhiều rắc rối và tốn kém. Cách mạng công nghiệp 4.0 với sự xuất hiện của các công nghệ như Blockchain, BIM, IoT, đang tạo ra những thay đổi lớn. Công nghệ Blockchain nổi lên như một giải pháp tiềm năng để cải thiện hoạt động chuỗi cung ứng xây dựng, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của ngành.
1.1. Tầm quan trọng của chuỗi cung ứng xây dựng hiệu quả
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc quản lý hiệu quả chuỗi cung ứng xây dựng trở nên vô cùng quan trọng. Một chuỗi cung ứng hoạt động trơn tru giúp giảm thiểu chi phí, rút ngắn thời gian thi công, nâng cao chất lượng công trình và tăng cường khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Việc áp dụng công nghệ Blockchain có thể mang lại những lợi ích đáng kể trong việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng, từ khâu lập kế hoạch, mua sắm vật tư, đến quản lý logistics xây dựng và thanh toán.
1.2. Giới thiệu công nghệ Blockchain và ứng dụng tiềm năng
Công nghệ Blockchain là một sổ cái phân tán, cho phép ghi lại các giao dịch một cách an toàn, minh bạch và không thể sửa đổi. Trong quản lý chuỗi cung ứng, Blockchain có thể được sử dụng để theo dõi nguồn gốc vật liệu, quản lý hợp đồng thông minh, tự động thanh toán, và chia sẻ thông tin giữa các bên liên quan một cách hiệu quả. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro, tăng cường tính minh bạch và cải thiện hiệu quả hoạt động chuỗi cung ứng.
II. Thách Thức Khi Ứng Dụng Blockchain Vào Chuỗi Cung Ứng Xây Dựng
Trong các dự án xây dựng, sự tương tác giữa các bên tham gia chuỗi cung ứng diễn ra liên tục. Mỗi thành viên là một mắt xích trong một mạng lưới phức tạp. Việc ứng dụng công nghệ Blockchain vào quản lý chuỗi cung ứng được xem là giải pháp nâng cao hiệu quả. Tuy nhiên, dù có những nghiên cứu ghi nhận lợi ích của Blockchain, việc áp dụng vẫn còn hạn chế do những khiếm khuyết trong chuỗi cung ứng. Nhu cầu về chia sẻ thông tin, truy xuất nguồn gốc, và khả năng giao tiếp ngày càng tăng, Blockchain được coi là giải pháp cho các vấn đề này.
2.1. Rào cản về chi phí và hạ tầng công nghệ hiện tại
Một trong những rào cản lớn nhất đối với việc áp dụng Blockchain trong chuỗi cung ứng xây dựng là chi phí đầu tư ban đầu cho hạ tầng công nghệ và đào tạo nhân lực. Nhiều doanh nghiệp xây dựng, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể gặp khó khăn trong việc đáp ứng các yêu cầu về công nghệ và tài chính để triển khai Blockchain một cách hiệu quả. Thêm vào đó, sự thiếu hụt về hạ tầng công nghệ đồng bộ và khả năng tương thích giữa các hệ thống khác nhau cũng là một thách thức lớn.
2.2. Thiếu hụt đào tạo nhân lực và nhận thức về Blockchain
Để ứng dụng Blockchain thành công, cần có đội ngũ nhân lực am hiểu về công nghệ này và có khả năng triển khai, vận hành hệ thống một cách hiệu quả. Tuy nhiên, hiện nay, số lượng chuyên gia về Blockchain trong ngành xây dựng còn rất hạn chế. Do đó, việc đào tạo nhân lực và nâng cao nhận thức về Blockchain cho các bên liên quan trong chuỗi cung ứng là vô cùng quan trọng để đảm bảo sự thành công của việc áp dụng công nghệ này.
III. Phương Pháp Xác Định Yếu Tố Ảnh Hưởng Ứng Dụng Blockchain
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tiềm năng của Blockchain trong việc cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng xây dựng, đặc biệt là khả năng truy xuất nguồn gốc, tự động thanh toán và hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, tốc độ áp dụng vẫn chưa đạt kỳ vọng. Các công ty xây dựng còn do dự về việc triển khai Blockchain. Hầu hết nghiên cứu định lượng tập trung vào các lĩnh vực phi xây dựng. Tại Việt Nam, Blockchain còn mới mẻ. Các nghiên cứu chủ yếu mang tính khám phá, giới thiệu công nghệ, cần có một nghiên cứu sâu hơn để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng.
3.1. Mô hình TOE B Phân tích yếu tố công nghệ tổ chức môi trường niềm tin
Nghiên cứu sử dụng mô hình TOE-B (Technology-Organization-Environment-Belief) để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng Blockchain. Mô hình này xem xét các yếu tố công nghệ như lợi thế tương đối, khả năng tương thích, và chi phí; các yếu tố tổ chức như hỗ trợ từ quản lý, sự sẵn sàng của tổ chức, và quy mô tổ chức; các yếu tố môi trường như áp lực cạnh tranh và hỗ trợ pháp lý; và các yếu tố niềm tin như sự tin tưởng vào công nghệ và các bên liên quan trong chuỗi cung ứng.
3.2. Thu thập và phân tích dữ liệu bằng phương pháp SEM
Dữ liệu được thu thập từ 220 đáp viên có kiến thức về Blockchain trong lĩnh vực chuỗi cung ứng xây dựng thông qua khảo sát. Sau đó, dữ liệu được phân tích bằng phương pháp mô hình hóa phương trình cấu trúc (SEM) để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khác nhau đến ý định áp dụng Blockchain. Phương pháp SEM cho phép kiểm định đồng thời các mối quan hệ giữa các biến tiềm ẩn và biến quan sát, cung cấp cái nhìn toàn diện về các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng Blockchain.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quyết Định Ứng Dụng
Kết quả nghiên cứu cho thấy các yếu tố như hỗ trợ từ quản lý, lợi thế tương đối, hỗ trợ pháp lý, chi phí, sự sẵn sàng của tổ chức và niềm tin có ảnh hưởng đáng kể đến việc áp dụng Blockchain. Nghiên cứu này cung cấp thông tin hữu ích cho các tổ chức, nhà hoạch định chính sách và người tham gia dự án đưa ra quyết định về việc áp dụng Blockchain trong ngành xây dựng. Dù còn hạn chế về nguồn lực và thời gian, nghiên cứu đã làm rõ tác động của các yếu tố và đưa ra các hàm ý quản trị và đề xuất cho các nghiên cứu tiếp theo.
4.1. Tác động của yếu tố Hỗ Trợ Pháp Lý và Quy Định
Nghiên cứu chỉ ra rằng Hỗ trợ Pháp Lý và các quy định rõ ràng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy ứng dụng Blockchain. Môi trường pháp lý thuận lợi tạo điều kiện cho các doanh nghiệp yên tâm đầu tư và triển khai công nghệ, giảm thiểu rủi ro pháp lý và tăng cường niềm tin vào Blockchain. Ngược lại, sự thiếu hụt về quy định và hướng dẫn có thể gây ra sự e ngại và trì hoãn việc áp dụng công nghệ này.
4.2. Ảnh hưởng của chi phí xây dựng và thời gian thi công
Một yếu tố quan trọng khác là chi phí xây dựng và thời gian thi công. Việc áp dụng Blockchain có thể giúp giảm thiểu chi phí và rút ngắn thời gian thi công thông qua việc tự động hóa các quy trình, giảm thiểu gian lận và tăng cường tính minh bạch. Tuy nhiên, việc đầu tư ban đầu vào công nghệ này cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo hiệu quả kinh tế và khả năng sinh lời trong dài hạn. Các doanh nghiệp cần đánh giá cẩn thận các lợi ích và chi phí tiềm năng trước khi quyết định áp dụng Blockchain.
V. Ứng Dụng Thực Tế Blockchain Trong Quản Lý Chuỗi Cung Ứng Xây Dựng
Các ứng dụng Blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng ngành xây dựng rất đa dạng. Khả năng theo dõi vật liệu xây dựng từ nguồn gốc đến công trường, đảm bảo tính toàn vẹn và bảo mật dữ liệu là một lợi thế lớn. Hợp đồng thông minh giúp tự động hóa các quy trình thanh toán và quản lý hợp đồng, giảm thiểu tranh chấp và rủi ro. IOT trong xây dựng kết hợp với Blockchain tạo ra hệ thống giám sát và quản lý hiệu quả, tăng cường hiệu quả chuỗi cung ứng.
5.1. Theo dõi Logistics Xây Dựng và Quản Lý Vật Tư hiệu quả
Blockchain cho phép theo dõi chính xác vị trí và tình trạng của vật liệu xây dựng trong suốt quá trình vận chuyển, từ nhà sản xuất đến công trường. Điều này giúp giảm thiểu tình trạng mất mát, hư hỏng và chậm trễ trong logistics xây dựng. Ngoài ra, Blockchain cũng hỗ trợ quản lý vật tư hiệu quả hơn thông qua việc ghi lại thông tin chi tiết về số lượng, chất lượng và nguồn gốc của từng loại vật liệu, đảm bảo tính minh bạch và khả năng truy xuất.
5.2. Tối ưu Quản Lý Nhà Cung Cấp bằng Blockchain
Blockchain giúp xây dựng một hệ thống quản lý nhà cung cấp minh bạch và đáng tin cậy. Các thông tin về năng lực, uy tín và lịch sử giao dịch của từng nhà cung cấp được ghi lại trên Blockchain, giúp các doanh nghiệp xây dựng dễ dàng lựa chọn đối tác phù hợp và giảm thiểu rủi ro. Đồng thời, Blockchain cũng tạo điều kiện cho việc xây dựng mối quan hệ hợp tác lâu dài và bền vững giữa các bên trong chuỗi cung ứng.
VI. Kết Luận Triển Vọng Và Chuyển Đổi Số Xây Dựng Với Blockchain
Nghiên cứu này đã xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng Blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng xây dựng ở Việt Nam. Kết quả này là cơ sở để các doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định phù hợp, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số xây dựng. Việc ứng dụng Blockchain không chỉ mang lại lợi ích về hiệu quả hoạt động, mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro và xây dựng một ngành xây dựng phát triển bền vững.
6.1. Hàm ý quản trị và khuyến nghị chính sách để thúc đẩy triển khai Blockchain
Nghiên cứu đề xuất các hàm ý quản trị cho các doanh nghiệp xây dựng, bao gồm việc tăng cường nhận thức về Blockchain, đầu tư vào hạ tầng công nghệ và đào tạo nhân lực, xây dựng quy trình quản lý Blockchain hiệu quả, và hợp tác với các đối tác trong chuỗi cung ứng. Đồng thời, nghiên cứu cũng khuyến nghị các nhà hoạch định chính sách tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi, hỗ trợ tài chính cho các dự án triển khai Blockchain, và khuyến khích hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp.
6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo về ứng dụng Blockchain trong xây dựng
Nghiên cứu gợi ý các hướng nghiên cứu tiếp theo về ứng dụng Blockchain trong xây dựng, bao gồm việc đánh giá hiệu quả kinh tế của Blockchain trong các dự án xây dựng cụ thể, phân tích các rào cản áp dụng Blockchain ở các quốc gia khác nhau, nghiên cứu về tác động của Blockchain đến tính bền vững của ngành xây dựng, và phát triển các giải pháp Blockchain sáng tạo cho các vấn đề cụ thể trong chuỗi cung ứng xây dựng.
