Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng đóng góp khoảng 6.19% GDP Việt Nam năm 2020, tuy nhiên đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý chuỗi cung ứng như phân tán, thiếu minh bạch và quy trình thủ công kém hiệu quả. Công nghệ Blockchain (BCT) được xem là giải pháp đột phá nhằm cải thiện hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng trong giai đoạn thi công các dự án xây dựng. Mục tiêu nghiên cứu là xác định các yếu tố ảnh hưởng đến ý định áp dụng BCT trong quản lý chuỗi cung ứng xây dựng tại Việt Nam, đồng thời đánh giá mức độ tác động của từng yếu tố. Nghiên cứu tập trung khảo sát 220 chuyên gia, kỹ sư và lãnh đạo trong chuỗi cung ứng xây dựng có hiểu biết về BCT, sử dụng mô hình TOE-B (Công nghệ - Tổ chức - Môi trường - Niềm tin) để phân tích. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các tổ chức, nhà hoạch định chính sách và các bên tham gia dự án đưa ra quyết định áp dụng công nghệ mới, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và minh bạch trong ngành xây dựng Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình TOE mở rộng thành TOE-B, bao gồm bốn nhóm nhân tố chính ảnh hưởng đến việc áp dụng công nghệ Blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng xây dựng:

  • Nhóm nhân tố công nghệ: Lợi thế tương đối (tác động tích cực đến hiệu quả và minh bạch), khả năng tương thích (sự phù hợp với hệ thống hiện tại), chi phí (ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định áp dụng).
  • Nhóm nhân tố tổ chức: Hỗ trợ của cấp quản lý (định hướng và tài nguyên), sự sẵn sàng của tổ chức (nguồn lực và nhận thức), quy mô tổ chức (khả năng quản lý chi phí và rủi ro).
  • Nhóm nhân tố môi trường: Áp lực cạnh tranh (thúc đẩy đổi mới), hỗ trợ pháp lý (chính sách và quy định tạo điều kiện).
  • Nhóm nhân tố niềm tin: Niềm tin vào công nghệ và đối tác trong chuỗi cung ứng, là yếu tố then chốt thúc đẩy việc chấp nhận và sử dụng BCT.

Các khái niệm chính được định nghĩa rõ ràng và dựa trên các nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, phù hợp với bối cảnh ngành xây dựng Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với cỡ mẫu 220 đáp viên là kỹ sư, nhân viên và lãnh đạo trong chuỗi cung ứng xây dựng tại Việt Nam có hiểu biết về Blockchain. Phương pháp chọn mẫu lăn cầu tuyết được áp dụng nhằm thu thập dữ liệu từ các đối tượng có kiến thức chuyên môn phù hợp. Bảng câu hỏi khảo sát được thiết kế dựa trên thang đo Likert 7 mức độ, kế thừa và hiệu chỉnh từ các nghiên cứu trước để đảm bảo độ tin cậy và phù hợp với đối tượng nghiên cứu.

Quy trình nghiên cứu gồm hai giai đoạn: khảo sát sơ bộ với 50 đáp viên để kiểm định độ tin cậy và hiệu chỉnh thang đo, sau đó khảo sát chính thức với 220 đáp viên. Dữ liệu thu thập được phân tích bằng các phương pháp thống kê mô tả, kiểm định Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình phương trình cấu trúc (SEM) để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu và đánh giá mô hình TOE-B.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hỗ trợ của cấp quản lý có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ đến ý định áp dụng Blockchain, với hệ số hồi quy chuẩn hóa cao, cho thấy vai trò quyết định của lãnh đạo trong việc thúc đẩy đổi mới công nghệ.

  2. Lợi thế tương đối được đánh giá là yếu tố quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng và tăng tính minh bạch, với hơn 75% đáp viên đồng ý rằng BCT cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc và giảm thiểu các vấn đề thanh toán.

  3. Hỗ trợ pháp lý cũng có tác động tích cực rõ rệt, phản ánh nhu cầu về khung pháp lý rõ ràng để tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng công nghệ mới trong ngành xây dựng.

  4. Chi phí được xác định là rào cản lớn, ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định áp dụng, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, với khoảng 60% người tham gia khảo sát lo ngại về chi phí đầu tư ban đầu và vận hành.

  5. Sự sẵn sàng của tổ chức và niềm tin vào công nghệ cũng đóng vai trò quan trọng, thể hiện qua mức độ đồng thuận cao về việc tổ chức cần chuẩn bị nguồn lực và xây dựng niềm tin để triển khai thành công Blockchain.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước về áp dụng Blockchain trong chuỗi cung ứng, đồng thời làm rõ hơn vai trò của niềm tin trong bối cảnh Việt Nam. Sự hỗ trợ từ cấp quản lý và khung pháp lý được xem là điều kiện tiên quyết để giảm thiểu rủi ro và chi phí, từ đó thúc đẩy việc áp dụng công nghệ. Các biểu đồ phân tích hồi quy và bảng so sánh mức độ ảnh hưởng của các yếu tố cho thấy sự khác biệt rõ ràng giữa các nhóm nhân tố, giúp các nhà quản lý tập trung nguồn lực hiệu quả hơn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chi phí cao là rào cản phổ biến, nhất là với các doanh nghiệp nhỏ, điều này cần được giải quyết thông qua chính sách hỗ trợ và đầu tư công nghệ phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hỗ trợ từ cấp quản lý: Các tổ chức cần xây dựng chính sách rõ ràng, đào tạo và truyền thông để nâng cao nhận thức và cam kết của lãnh đạo trong việc áp dụng Blockchain, nhằm thúc đẩy sự đồng thuận và nguồn lực cho dự án. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng.

  2. Phát triển khung pháp lý và chính sách hỗ trợ: Chính phủ và các cơ quan quản lý cần ban hành các quy định, tiêu chuẩn và ưu đãi nhằm tạo môi trường thuận lợi cho việc áp dụng Blockchain trong ngành xây dựng, giảm thiểu rủi ro pháp lý. Thời gian thực hiện: 12-18 tháng.

  3. Hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho doanh nghiệp nhỏ và vừa: Cung cấp các gói hỗ trợ đầu tư, đào tạo kỹ thuật và tư vấn để giảm chi phí áp dụng công nghệ, giúp các doanh nghiệp nhỏ vượt qua rào cản tài chính và kỹ thuật. Thời gian thực hiện: 12 tháng.

  4. Xây dựng niềm tin và nâng cao nhận thức về Blockchain: Tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo và chia sẻ kinh nghiệm thực tế nhằm tăng cường niềm tin vào công nghệ và thúc đẩy sự hợp tác giữa các bên trong chuỗi cung ứng. Thời gian thực hiện: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý dự án xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng công nghệ mới, từ đó xây dựng chiến lược quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả hơn.

  2. Chuyên gia công nghệ và tư vấn Blockchain: Cung cấp cơ sở lý thuyết và dữ liệu thực nghiệm để phát triển các giải pháp công nghệ phù hợp với ngành xây dựng Việt Nam.

  3. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định và khung pháp lý thúc đẩy ứng dụng công nghệ Blockchain trong ngành xây dựng.

  4. Các doanh nghiệp xây dựng và nhà cung cấp dịch vụ SCM: Giúp nhận diện các rào cản và cơ hội trong việc áp dụng Blockchain, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động.

Câu hỏi thường gặp

  1. Blockchain có thể giải quyết những vấn đề gì trong quản lý chuỗi cung ứng xây dựng?
    Blockchain giúp tăng tính minh bạch, truy xuất nguồn gốc vật liệu, giảm thiểu gian lận và cải thiện hiệu quả thanh toán thông qua hợp đồng thông minh.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến việc áp dụng Blockchain trong ngành xây dựng?
    Hỗ trợ từ cấp quản lý được xác định là yếu tố quan trọng nhất, quyết định sự thành công của việc triển khai công nghệ.

  3. Chi phí có phải là rào cản lớn khi áp dụng Blockchain?
    Đúng, chi phí đầu tư ban đầu và vận hành là rào cản đáng kể, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

  4. Niềm tin đóng vai trò như thế nào trong việc áp dụng Blockchain?
    Niềm tin vào công nghệ và đối tác trong chuỗi cung ứng thúc đẩy sự chấp nhận và sử dụng Blockchain, giảm bớt sự ngần ngại và rủi ro.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp xây dựng tăng cường sự sẵn sàng áp dụng Blockchain?
    Doanh nghiệp cần đầu tư vào đào tạo nhân lực, nâng cấp hạ tầng công nghệ và xây dựng văn hóa đổi mới để chuẩn bị tốt cho việc áp dụng công nghệ mới.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định 9 yếu tố chính ảnh hưởng đến ý định áp dụng Blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng xây dựng tại Việt Nam, trong đó hỗ trợ quản lý, lợi thế tương đối và hỗ trợ pháp lý là những nhân tố quan trọng nhất.
  • Chi phí và sự sẵn sàng của tổ chức là những yếu tố cần được chú trọng để giảm thiểu rào cản áp dụng công nghệ.
  • Niềm tin vào công nghệ và đối tác đóng vai trò trung gian quan trọng trong việc thúc đẩy áp dụng Blockchain.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các tổ chức và nhà hoạch định chính sách trong việc xây dựng chiến lược áp dụng công nghệ Blockchain hiệu quả.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp hỗ trợ quản lý, hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao nhận thức về Blockchain trong ngành xây dựng Việt Nam.

Hành động ngay hôm nay để thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý chuỗi cung ứng xây dựng bằng Blockchain, góp phần nâng cao hiệu quả và minh bạch trong ngành xây dựng Việt Nam!