Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thị trường bảo hiểm Việt Nam ngày càng phát triển với doanh thu toàn ngành đạt 255.876 tỷ đồng năm 2021, quản trị ngân quỹ trở thành một trong những yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp bảo hiểm, đặc biệt là Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt (BHBV). Với quy mô vốn điều lệ 2.600 tỷ đồng và mạng lưới 81 công ty thành viên trải rộng khắp 64 tỉnh thành, BHBV giữ vị trí dẫn đầu thị trường bảo hiểm phi nhân thọ với gần 20% thị phần. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2019-2021, doanh thu phí bảo hiểm gốc của BHBV có xu hướng giảm từ 19,29% xuống còn 15,13%, trong khi đối thủ cạnh tranh như PVI lại tăng trưởng nhanh, cho thấy sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả quản trị tài chính, đặc biệt là quản trị ngân quỹ.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc ứng dụng các mô hình quản trị ngân quỹ hiện đại nhằm xác định ngân quỹ tối ưu, dự báo luồng tiền thu-chi và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính tại BHBV trong giai đoạn 2019-2021. Phạm vi nghiên cứu bao gồm phân tích thực trạng quản trị ngân quỹ tại BHBV, xây dựng và thử nghiệm các mô hình quản trị ngân quỹ phù hợp với đặc thù ngành bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ ban lãnh đạo ra quyết định nhanh chóng, chính xác, đồng thời góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của BHBV trong môi trường thị trường ngày càng khốc liệt và biến động do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 và các yếu tố kinh tế vĩ mô.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị ngân quỹ kinh điển, bao gồm:

  • Mô hình Baumol: Xác định mức tồn quỹ tiền mặt tối ưu dựa trên chi phí cơ hội và chi phí giao dịch, phù hợp với doanh nghiệp có luồng tiền ổn định.
  • Mô hình Miller-Orr: Mở rộng mô hình Baumol bằng cách cho phép biến động ngẫu nhiên của luồng tiền, thiết lập giới hạn trên và dưới cho tồn quỹ tiền mặt, thích hợp với doanh nghiệp có luồng tiền biến động không ổn định.
  • Mô hình Stone: Tập trung vào quản lý số dư tiền mặt dự báo trong tương lai, sử dụng các giới hạn kiểm soát và dự báo dòng tiền để quyết định giao dịch mua bán chứng khoán ngắn hạn.
  • Phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma: Áp dụng để dự báo các luồng tiền thu và chi trong hoạt động bảo hiểm, hỗ trợ lập kế hoạch ngân quỹ chính xác hơn.

Các khái niệm chính bao gồm: quản trị ngân quỹ, ngân quỹ tối ưu, luồng tiền thu-chi, chi phí cơ hội, chi phí giao dịch, dự báo dòng tiền, và quản trị rủi ro tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp phân tích thống kê và mô hình toán học:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, kế toán và các bộ phận quản lý của Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt giai đoạn 2019-2021. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các báo cáo ngành, văn bản pháp luật liên quan và các nghiên cứu trước đây.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu tài chính và luồng tiền của toàn bộ hệ thống BHBV và các công ty thành viên được sử dụng, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho phân tích.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Excel và Oracle Crystal Ball để thực hiện phân tích hồi quy bội, mô phỏng phân phối Gamma, đồng thời áp dụng các mô hình Baumol, Miller-Orr và Stone để xác định ngân quỹ tối ưu và dự báo luồng tiền.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2019 đến 2021, với các bước gồm thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, xây dựng mô hình, thử nghiệm và đánh giá hiệu quả ứng dụng mô hình trong quản trị ngân quỹ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản trị ngân quỹ tại BHBV còn mang tính định tính: Việc xác định ngân quỹ tối ưu chủ yếu dựa trên kinh nghiệm của giám đốc tài chính, chưa có chính sách rõ ràng và chưa ứng dụng mô hình toán học trong quản lý. Tỷ trọng ngân quỹ tại trụ sở chính trong các năm 2019, 2020 và 2021 lần lượt là 88,05%, 67,09% và 81,46%, cho thấy sự biến động lớn và chưa tối ưu trong quản lý dòng tiền.

  2. Ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ giúp dự báo luồng tiền chính xác hơn: Phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma đã hỗ trợ dự báo các luồng tiền thu-chi như phí bảo hiểm gốc, chi bồi thường, chi hoa hồng và các khoản thu chi khác với độ chính xác cao, giúp lập kế hoạch ngân quỹ chi tiết và kịp thời.

  3. Mô hình Miller-Orr và Stone phù hợp với đặc thù biến động luồng tiền của BHBV: Mô hình Miller-Orr cho phép thiết lập giới hạn trên và dưới cho tồn quỹ tiền mặt, giúp kiểm soát biến động ngẫu nhiên của dòng tiền. Mô hình Stone hỗ trợ dự báo dòng tiền trong tương lai và đưa ra quyết định giao dịch phù hợp, tăng tính linh hoạt và hiệu quả quản trị.

  4. Hiệu quả ứng dụng mô hình trong thực tế còn hạn chế do công nghệ và dữ liệu chưa đồng bộ: Hệ thống phần mềm của BHBV chưa liên thông hoàn toàn, dữ liệu chưa được nhập liệu đồng bộ và thiếu các yếu tố dữ liệu kinh tế cần thiết cho mô hình, dẫn đến việc ứng dụng mô hình chưa phát huy tối đa hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc quản trị ngân quỹ chưa hiệu quả là do thiếu sự đầu tư đồng bộ về công nghệ thông tin và nhân lực chuyên môn. So với các nghiên cứu trước đây, việc áp dụng mô hình quản trị ngân quỹ tại BHBV đã có bước tiến khi kết hợp các mô hình kinh điển với phân tích dữ liệu thực tế, tuy nhiên vẫn còn khoảng cách lớn so với các doanh nghiệp bảo hiểm quốc tế. Việc sử dụng mô hình Miller-Orr và Stone giúp kiểm soát tốt hơn biến động dòng tiền so với mô hình Baumol truyền thống, phù hợp với đặc thù ngành bảo hiểm phi nhân thọ có luồng tiền thu-chi không ổn định.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động tồn quỹ tiền mặt hàng tháng, bảng so sánh dự báo và thực tế các luồng tiền thu-chi, cũng như biểu đồ phân phối chi phí cơ hội và chi phí giao dịch theo các mô hình áp dụng. Những kết quả này cho thấy ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính mà còn giảm thiểu rủi ro thanh khoản, góp phần nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của BHBV.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin tích hợp quản trị ngân quỹ

    • Động từ hành động: Triển khai, đồng bộ hóa
    • Target metric: Tăng độ chính xác và kịp thời của dữ liệu luồng tiền lên 95%
    • Timeline: 12-18 tháng
    • Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin phối hợp với phòng tài chính kế toán

  2. Xây dựng chính sách và quy trình quản trị ngân quỹ dựa trên mô hình toán học

    • Động từ hành động: Xây dựng, ban hành
    • Target metric: Áp dụng mô hình quản trị ngân quỹ trong 100% các đơn vị thành viên
    • Timeline: 6-12 tháng
    • Chủ thể thực hiện: Ban tài chính kế toán, Ban điều hành

  3. Đào tạo và nâng cao năng lực đội ngũ quản lý tài chính về ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ

    • Động từ hành động: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng
    • Target metric: 90% cán bộ quản lý tài chính được đào tạo chuyên sâu
    • Timeline: 6 tháng
    • Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự phối hợp với Ban tài chính

  4. Tăng cường đầu tư thặng dư ngân quỹ vào các kênh đầu tư an toàn, sinh lời hợp lý

    • Động từ hành động: Đầu tư, đa dạng hóa
    • Target metric: Tăng lợi nhuận đầu tư thặng dư ngân quỹ lên 10% so với hiện tại
    • Timeline: 12 tháng
    • Chủ thể thực hiện: Ban đầu tư, Ban tài chính

  5. Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ với các ngân hàng và tổ chức tài chính để hỗ trợ tài trợ thâm hụt ngân quỹ

    • Động từ hành động: Đàm phán, ký kết
    • Target metric: Mở rộng hạn mức thấu chi và dịch vụ ngân hàng lên 20%
    • Timeline: 6 tháng
    • Chủ thể thực hiện: Ban tài chính, Ban quan hệ đối tác

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý tài chính doanh nghiệp bảo hiểm

    • Lợi ích: Hiểu rõ các mô hình quản trị ngân quỹ hiện đại, áp dụng vào thực tiễn để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
    • Use case: Xây dựng chính sách quản trị ngân quỹ tối ưu, ra quyết định đầu tư và tài trợ phù hợp.

  2. Chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính ngân hàng và bảo hiểm

    • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, mô hình toán học và phân tích dữ liệu thực tế trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam.
    • Use case: Phát triển nghiên cứu sâu hơn về quản trị dòng tiền và quản trị rủi ro tài chính.

  3. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý ngành bảo hiểm

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và thách thức trong quản trị ngân quỹ của doanh nghiệp bảo hiểm, từ đó xây dựng các chính sách hỗ trợ phù hợp.
    • Use case: Đề xuất các quy định, hướng dẫn về quản lý tài chính và chuyển đổi số trong ngành bảo hiểm.

  4. Các công ty bảo hiểm và tổ chức tài chính khác

    • Lợi ích: Học hỏi kinh nghiệm ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ, cải tiến quy trình quản lý tài chính và nâng cao năng lực cạnh tranh.
    • Use case: Áp dụng mô hình quản trị ngân quỹ phù hợp với đặc thù doanh nghiệp, tối ưu hóa dòng tiền và giảm thiểu rủi ro thanh khoản.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mô hình quản trị ngân quỹ nào phù hợp nhất với doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ?
    Mô hình Miller-Orr và Stone được đánh giá phù hợp hơn do tính biến động ngẫu nhiên của luồng tiền trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ. Ví dụ, Miller-Orr cho phép thiết lập giới hạn trên và dưới để kiểm soát tồn quỹ tiền mặt hiệu quả.

  2. Làm thế nào để xác định ngân quỹ tối ưu trong doanh nghiệp bảo hiểm?
    Ngân quỹ tối ưu được xác định dựa trên cân bằng giữa chi phí cơ hội khi giữ tiền mặt và chi phí giao dịch khi chuyển đổi giữa tiền mặt và chứng khoán ngắn hạn, kết hợp với dự báo luồng tiền thu-chi chính xác.

  3. Tại sao ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ tại BHBV còn gặp khó khăn?
    Nguyên nhân chính là do hệ thống công nghệ thông tin chưa đồng bộ, dữ liệu chưa được nhập liệu đầy đủ và thiếu các yếu tố kinh tế cần thiết, dẫn đến việc mô hình chưa phát huy tối đa hiệu quả.

  4. Phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma hỗ trợ gì trong quản trị ngân quỹ?
    Hai phương pháp này giúp dự báo chính xác các luồng tiền thu và chi, từ đó hỗ trợ lập kế hoạch ngân quỹ chi tiết và kịp thời, giảm thiểu rủi ro thanh khoản và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản trị ngân quỹ tại doanh nghiệp bảo hiểm?
    Cần hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin, xây dựng chính sách quản trị dựa trên mô hình toán học, đào tạo đội ngũ quản lý tài chính, tăng cường đầu tư thặng dư ngân quỹ và thiết lập quan hệ chặt chẽ với các tổ chức tài chính.

Kết luận

  • Ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ tại Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt giúp nâng cao hiệu quả quản lý dòng tiền, giảm thiểu rủi ro thanh khoản và hỗ trợ ra quyết định tài chính chính xác hơn.
  • Mô hình Miller-Orr và Stone phù hợp với đặc thù biến động luồng tiền trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ, trong khi phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma hỗ trợ dự báo luồng tiền thu-chi hiệu quả.
  • Thực trạng ứng dụng mô hình còn hạn chế do hệ thống công nghệ thông tin chưa đồng bộ và dữ liệu chưa đầy đủ, cần có sự đầu tư đồng bộ về công nghệ và nhân lực.
  • Đề xuất hoàn thiện hệ thống công nghệ, xây dựng chính sách quản trị ngân quỹ dựa trên mô hình toán học, đào tạo đội ngũ quản lý và tăng cường đầu tư thặng dư ngân quỹ nhằm nâng cao hiệu quả quản trị.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho quản trị tài chính doanh nghiệp bảo hiểm tại Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong giai đoạn 2021-2025 và xa hơn.

Call-to-action: Các nhà quản trị tài chính và lãnh đạo doanh nghiệp bảo hiểm nên ưu tiên triển khai ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ hiện đại, đồng thời đầu tư phát triển hệ thống công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và thích ứng với môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp.