Luận Văn Thạc Sĩ Về Ứng Dụng Mô Hình Lợi Nhuận Thặng Dư Để Định Giá Doanh Nghiệp Trong Cổ Phần Hóa

• Tác giả: Khuất Tùng Phong
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Ngọc Trang
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kinh Tế Tài Chính – Ngân Hàng
• Đề tài: Ứng Dụng Mô Hình Lợi Nhuận Thặng Dư Trong Định Giá Doanh Nghiệp Cổ Phần Hóa
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: TP. HCM

• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, ĐỒ THỊ VÀ HÌNH VẼ
• MỞ ĐẦU
• 1. Lý do lựa chọn đề tài
• 2. Mục đích của đề tài
• 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 4. Phương pháp nghiên cứu
• 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
• 6. Hạn chế của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ DOANH NGHIỆP TRONG CỔ PHẦN HÓA DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC
• 1.1. Giá trị doanh nghiệp và xác định giá trị doanh nghiệp
• 1.1.1. Giá trị doanh nghiệp
• 1.1.2. Mục đích của việc xác định giá trị doanh nghiệp
• 1.1.3. Các nhân tố tác động đến giá trị doanh nghiệp
• 1.1.4. Những nhân tố bên trong
• 1.1.5. Các nhân tố bên ngoài
• 1.2. Mô hình lợi nhuận thặng dư (residual income model – RIM)
• 1.2.1. Cơ sở lý luận của phương pháp
• 1.2.2. Lợi nhuận thặng dư là gì?
• 1.2.3. Mô hình định giá doanh nghiệp bằng lợi nhuận thặng dư
• 1.2.4. Những nghiên cứu về lợi nhuận thặng dư và định giá bằng lợi nhuận thặng dư
• 1.2.5. Tính toán lợi nhuận thặng dư
• 1.2.6. Công thức định giá
• 1.2.7. Tính hợp lý của công thức định giá
• 1.3. Các dạng thức của phương pháp định giá
• 1.3.1. Mô hình giản đơn (tăng trưởng đều vô hạn)
• 1.3.2. Mô hình nhiều giai đoạn
• 1.4. Mối liên hệ giữa phương pháp lợi nhuận thặng dư với các phương pháp định giá khác trong môi trường MM
• 1.4.1. Với phương pháp chiết khấu cổ tức (DDM)
• 1.4.2. Với các phương pháp chiết khấu dòng tiền tự do – FCFE, FCFF
• 1.4.3. Với phương pháp so sánh – hệ số giá trên thu nhập
• 1.4.4. Với phương pháp khác
• 1.5. Các điều chỉnh mặt kế toán
• 1.5.1. “Thặng dư bằng không” – clean surplus
• 1.5.2. Điều chỉnh bảng cân đối kế toán (fair value)
• 1.5.3. Tài sản vô hình
• 1.5.4. Các khoản bất thường
• 1.6. Các ưu khuyết điểm và phạm vi ứng dụng của mô hình
• 1.6.1. Phạm vi ứng dụng
• 1.7. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ VIỆC XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ DOANH NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH CỔ PHẦN HOÁ HIỆN NAY
• 2.1. Giới thiệu về quá trình cổ phần hoá các công ty nhà nước
• 2.1.1. Khái niệm, mục tiêu và các yêu cầu của cổ phần hóa
• 2.1.2. Mục tiêu và ý nghĩa của cổ phần hoá
• 2.1.3. Các yêu cầu của cổ phần hoá
• 2.2. Các giai đoạn cổ phần hóa chính, thành tựu và hạn chế
• 2.2.1. Giai đoạn thí điểm rụt rè (1990 – 1996)
• 2.2.2. Giai đoạn thí điểm mở rộng (1996 – 1998)
• 2.2.3. Giai đoạn đẩy mạnh (1998 – 2002)
• 2.2.4. Giai đoạn tiến hành ồ ạt (2002 – 2006)
• 2.2.5. Giai đoạn trì trệ 2007 - nay
• 2.3. Quy trình cổ phần hóa các DNNN ở Việt Nam
• 2.4. Các phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá theo quy định của pháp luật hiện nay
• 2.4.1. Phương pháp tài sản
• 2.4.2. Cách thức định giá
• 2.4.3. Phương pháp dòng tiền chiết khấu
• 2.4.4. Điều kiện áp dụng
• 2.4.5. Cách thức định giá
• 2.4.6. Phương pháp khác
• 2.5. Những hạn chế trong việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá hiện nay
• 2.5.1. Phương pháp tài sản
• 2.5.2. Chưa thể hiện tiềm năng trong tương lai của doanh nghiệp
• 2.5.3. Bỏ qua mô hình kinh doanh của doanh nghiệp
• 2.5.4. Vấn đề lợi thế kinh doanh do vị trí địa lý
• 2.5.5. Vấn đề lợi thế kinh doanh do hiệu quả kinh doanh quá khứ
• 2.5.6. Vấn đề chất lượng còn lại của tài sản
• 2.5.7. Vấn đề thời gian thực hiện
• 2.5.8. Phương pháp chiết khấu dòng tiền
• 2.5.9. Phụ thuộc quá nhiều vào kết qủa dự báo trong tương lai
• 2.5.10. Vấn đề về dòng tiền dùng để chiết khấu
• 2.5.11. Vấn đề giá trị tiếp diễn (continuing value/terminal value)
• 2.5.12. Vấn đề tỷ suất chiết khấu
• 2.5.13. Các hạn chế chung của các phương pháp
• 2.6. Kinh nghiệm của các nước về việc xác định giá trị doanh nghiệp
• 2.7. Kết luận chương II
• 3. CHƯƠNG 3: ỨNG DỤNG MÔ HÌNH LỢI NHUẬN THẶNG DƯ VÀO VIỆC XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ DOANH NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH CỔ PHẦN HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
• 3.1. Vì sao RIM có thể áp dụng được trong việc định giá cổ phần hóa
• 3.1.1. RIM tương đồng với các phương pháp hiện tại
• 3.1.2. RIM có ưu thế hơn so với các phương pháp hiện tại
• 3.1.3. Với phương pháp tài sản
• 3.1.4. Với phương pháp dòng tiền chiết khấu
• 3.1.5. Với cả hai phương pháp
• 3.2. Các quy định của Nhà nước giải quyết được phần lớn các khó khăn khi ứng dụng RIM
• 3.2.1. Khả năng tiếp cận các hồ sơ sổ sách của các đơn vị xác định giá trị doanh nghiệp
• 3.2.2. Các tổ chức định giá đều có đủ kiến thức và kinh nghiệm về kế toán để có thể điều chỉnh số liệu phục vụ cho việc định giá theo mô hình RIM
• 3.2.3. Dự báo kết quả kinh doanh và nguồn vốn
• 3.2.4. Xử lý tài chính trước khi xác định giá trị doanh nghiệp tạo điều kiện thuận lợi cho việc xử lý dữ liệu đầu vào của RIM
• 3.3. Quy trình thực hiện
• 3.3.1. Bước 1: Xác định mô hình kinh doanh mục tiêu
• 3.3.2. Bước 2: Xử lý dữ liệu đầu vào cùng với quá trình xử lý tài chính để cổ phần hóa:
• 3.3.3. Bước 3: Phân chia nguồn vốn theo mô hình kinh doanh
• 3.3.4. Bước 4: Dự báo kết quả kinh doanh và vốn chủ sở hữu trong các năm tương lai
• 3.3.5. Dự báo doanh thu
• 3.3.6. Dự báo chi phí giá vốn
• 3.3.7. Dự báo chi phí hoạt động
• 3.3.8. Chi phí lãi vay
• 3.3.9. Doanh thu và chi phí khác
• 3.3.10. Phân bổ lợi nhuận sau thuế và tính toán vốn chủ sở hữu
• 3.3.11. Bước 5: Thực hiện định giá
• 3.3.12. Giá trị của phần kinh doanh theo mô hình RIM
• 3.3.13. Giá trị của các tài sản đầu tư
• 3.3.14. Bước 6: Báo cáo định giá
• 3.4. Ví dụ minh hoạ - ĐỊnh giá Công ty Bến bãi Thành phố
• 3.4.1. Giới thiệu công ty
• 3.4.2. Định giá BBTP theo phương pháp tài sản
• 3.4.3. Định giá theo phương pháp lợi nhuận thặng dư
• 3.4.4. Bước 1: xác định giá trị các khoản đầu tư
• 3.4.5. Bước 2: Xác định giá trị hoạt động kinh doanh theo mô hình RIM
• 3.5. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 1. Một số kiến nghị để quá trình cổ phần hoá có hiệu quả cao hơn và RIM được ứng dụng một cách hiệu quả
• 1.1. Loại bỏ giá trị lợi thế vị trí địa lý của đất thuê trong giá trị doanh nghiệp
• 1.2. Chỉ dùng kết quả định giá như là một cơ sở cho việc xác định giá bán cổ phần, không ghi nhận phần giá trị tăng thêm vào tài sản của doanh nghiệp
• 1.3. Chỉ thực hiện việc bán cổ phần ra công chúng khi doanh nghiệp có hiệu suất sử dụng vốn cao hơn chi phí vốn
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về xác định giá trị doanh nghiệp

Việc xác định giá trị doanh nghiệp là một quá trình phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố và phương pháp khác nhau. Mô hình lợi nhuận thặng dư (Residual Income Model - RIM) là một trong những phương pháp được sử dụng để định giá doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh cổ phần hóa. Mục đích của việc xác định giá trị doanh nghiệp không chỉ để phục vụ cho việc mua bán, sáp nhập mà còn để đánh giá hiệu quả hoạt động và tiềm năng phát triển trong tương lai. Các yếu tố tác động đến giá trị doanh nghiệp có thể chia thành hai nhóm chính: nhân tố bên trong và bên ngoài. Nhân tố bên trong bao gồm hiệu quả quản lý, tài sản và lợi nhuận, trong khi nhân tố bên ngoài liên quan đến môi trường kinh doanh, chính sách pháp luật và thị trường. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp các nhà đầu tư và quản lý đưa ra quyết định chính xác hơn trong quá trình định giá.

1.1. Mô hình lợi nhuận thặng dư

Mô hình lợi nhuận thặng dư là một phương pháp định giá doanh nghiệp dựa trên lợi nhuận mà doanh nghiệp tạo ra sau khi đã trừ đi chi phí vốn. Phương pháp này cho phép đánh giá giá trị doanh nghiệp dựa trên khả năng sinh lợi trong tương lai, từ đó giúp các nhà đầu tư có cái nhìn tổng quan về tiềm năng phát triển. Lợi nhuận thặng dư được tính toán bằng cách lấy lợi nhuận ròng trừ đi chi phí vốn, từ đó xác định được giá trị thực của doanh nghiệp. Mô hình này có ưu điểm là kết nối giữa thành quả quá khứ và tiềm năng tương lai, giúp các nhà đầu tư có cái nhìn rõ ràng hơn về giá trị thực của doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc áp dụng mô hình này cũng gặp phải một số thách thức, như việc dự báo chính xác lợi nhuận trong tương lai và xác định chi phí vốn hợp lý.

II. Thực trạng về việc xác định giá trị doanh nghiệp trong cổ phần hóa

Quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam đã diễn ra trong nhiều năm, tuy nhiên, việc xác định giá trị doanh nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế. Hiện tại, hai phương pháp chính được sử dụng là phương pháp tài sản và phương pháp chiết khấu dòng tiền. Phương pháp tài sản thường không phản ánh đúng tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp, trong khi phương pháp chiết khấu dòng tiền lại phụ thuộc nhiều vào dự báo tương lai. Điều này dẫn đến việc giá trị doanh nghiệp được xác định không chính xác, gây khó khăn trong quá trình cổ phần hóa. Định giá doanh nghiệp cần phải được cải thiện để đảm bảo tính chính xác và hợp lý, từ đó thúc đẩy quá trình cổ phần hóa diễn ra nhanh chóng và hiệu quả hơn. Việc áp dụng mô hình lợi nhuận thặng dư có thể là một giải pháp khả thi để khắc phục những hạn chế này.

2.1. Các phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp

Các phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp hiện nay chủ yếu bao gồm phương pháp tài sản và phương pháp chiết khấu dòng tiền. Phương pháp tài sản thường được sử dụng để đánh giá giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp, nhưng lại không thể hiện được tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. Ngược lại, phương pháp chiết khấu dòng tiền dựa vào dự báo dòng tiền trong tương lai, nhưng lại gặp khó khăn trong việc xác định chính xác các yếu tố đầu vào. Điều này dẫn đến việc giá trị doanh nghiệp có thể bị đánh giá thấp hoặc cao hơn thực tế. Việc áp dụng mô hình lợi nhuận thặng dư có thể giúp kết nối giữa các thành quả quá khứ và tiềm năng tương lai, từ đó đưa ra một cái nhìn tổng thể và chính xác hơn về giá trị doanh nghiệp.

III. Ứng dụng mô hình lợi nhuận thặng dư trong định giá doanh nghiệp

Mô hình lợi nhuận thặng dư đã được chứng minh là một công cụ hữu ích trong việc xác định giá trị doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh cổ phần hóa. Mô hình này không chỉ giúp đánh giá giá trị doanh nghiệp dựa trên lợi nhuận thực tế mà còn cho phép dự báo tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. Việc áp dụng mô hình này trong thực tiễn đòi hỏi các tổ chức định giá phải có đủ kiến thức và kinh nghiệm để điều chỉnh số liệu phù hợp. Quy trình thực hiện mô hình bao gồm việc xác định mô hình kinh doanh, xử lý dữ liệu đầu vào, dự báo kết quả kinh doanh và thực hiện định giá. Mô hình này có thể giúp rút ngắn thời gian định giá và nâng cao tính chính xác của kết quả định giá, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình cổ phần hóa diễn ra hiệu quả hơn.

3.1. Quy trình thực hiện mô hình RIM

Quy trình thực hiện mô hình lợi nhuận thặng dư bao gồm nhiều bước quan trọng. Đầu tiên, cần xác định mô hình kinh doanh mục tiêu và xử lý dữ liệu đầu vào. Sau đó, dự báo kết quả kinh doanh và phân chia nguồn vốn theo mô hình kinh doanh. Việc dự báo doanh thu, chi phí và lợi nhuận sau thuế là rất quan trọng để tính toán giá trị doanh nghiệp. Cuối cùng, thực hiện định giá và báo cáo kết quả. Mô hình này không chỉ giúp xác định giá trị doanh nghiệp một cách chính xác mà còn tạo điều kiện cho các nhà đầu tư có cái nhìn rõ ràng hơn về tiềm năng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai.

Tổng quan nghiên cứu

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là một trong những chương trình cải cách kinh tế trọng yếu của Việt Nam trong hơn 15 năm qua, nhằm chuyển đổi hình thức sở hữu từ nhà nước sang đa sở hữu, tăng tính linh hoạt và thu hút nguồn lực tài chính. Tính đến năm 2010, đã có khoảng 3.545 DNNN được cổ phần hóa, tuy nhiên quá trình này vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa. Việc xác định giá trị doanh nghiệp được xem như "cánh cổng" quyết định thành công của toàn bộ quá trình cổ phần hóa. Theo báo cáo ngành, trong giai đoạn 2007-2008, số lượng DNNN cổ phần hóa giảm mạnh chỉ còn khoảng 190 doanh nghiệp do các quy định chặt chẽ về giá trị lợi thế vị trí đất đai làm tăng giá trị doanh nghiệp lên mức không hợp lý, gây khó khăn cho việc thống nhất giá trị giữa doanh nghiệp và tổ chức định giá.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là ứng dụng mô hình lợi nhuận thặng dư (Residual Income Model - RIM) để xác định giá trị doanh nghiệp trong quá trình cổ phần hóa DNNN, nhằm khắc phục những hạn chế của các phương pháp định giá hiện hành như phương pháp tài sản ròng và phương pháp chiết khấu dòng tiền. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam trong giai đoạn cổ phần hóa từ năm 1990 đến 2010, với trọng tâm là phân tích và ứng dụng mô hình RIM trong bối cảnh pháp luật và thực tiễn cổ phần hóa hiện nay. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc rút ngắn thời gian định giá, nâng cao tính hợp lý và minh bạch trong xác định giá trị doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy tiến trình cổ phần hóa hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết giá trị doanh nghiệp và mô hình định giá bằng lợi nhuận thặng dư (RIM). Giá trị doanh nghiệp được hiểu là tổng giá trị nội tại bao gồm giá trị sổ sách hiện tại và giá trị tăng thêm từ lợi nhuận thặng dư trong tương lai. Lợi nhuận thặng dư được định nghĩa là phần lợi nhuận sau thuế vượt quá chi phí sử dụng vốn chủ sở hữu, phản ánh hiệu quả kinh doanh thực sự tạo ra giá trị cho cổ đông.

Mô hình RIM được xây dựng trên cơ sở công thức:

$$ E_0 = BV_0 + \sum_{t=1}^\infty \frac{NI_t - k_e \times BV_{t-1}}{(1 + k_e)^t} $$

trong đó $E_0$ là giá trị vốn chủ sở hữu tại thời điểm định giá, $BV_0$ là giá trị sổ sách vốn chủ sở hữu, $NI_t$ là lợi nhuận sau thuế năm $t$, và $k_e$ là chi phí vốn chủ sở hữu. Mô hình này cho phép kết nối giá trị quá khứ (giá trị sổ sách) với tiềm năng tăng trưởng trong tương lai (dòng lợi nhuận thặng dư).

Ngoài ra, luận văn cũng tham khảo các mô hình định giá khác như phương pháp chiết khấu cổ tức (DDM), chiết khấu dòng tiền tự do (FCFE, FCFF) và phương pháp so sánh hệ số giá trên thu nhập, nhằm so sánh và làm rõ ưu điểm của RIM trong bối cảnh cổ phần hóa DNNN.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp quan sát, phân tích và tổng hợp các dữ liệu thực tiễn từ quá trình cổ phần hóa DNNN tại Việt Nam, kết hợp với phân tích lý thuyết và mô hình định giá RIM. Nguồn dữ liệu chính bao gồm báo cáo tài chính của các doanh nghiệp, các văn bản pháp luật liên quan đến cổ phần hóa, các nghiên cứu và báo cáo ngành, cùng dữ liệu cá nhân từ quá trình tư vấn cổ phần hóa.

Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp nhà nước đã và đang thực hiện cổ phần hóa trong giai đoạn 1990-2010, với trọng tâm phân tích trường hợp cụ thể như Công ty Bến bãi Thành phố (BBTP). Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các doanh nghiệp tiêu biểu có dữ liệu tài chính minh bạch và có liên quan đến vấn đề định giá.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách áp dụng mô hình RIM để tính toán giá trị doanh nghiệp, so sánh với các phương pháp định giá truyền thống, đồng thời thực hiện các điều chỉnh kế toán cần thiết để đảm bảo tính hợp lý của mô hình. Timeline nghiên cứu kéo dài trong khoảng 12 tháng, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích mô hình, kiểm định và trình bày kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ưu thế của mô hình RIM trong xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa: Mô hình RIM cho phép ghi nhận giá trị sổ sách hiện tại và giá trị tăng thêm từ lợi nhuận thặng dư tương lai, giúp kết nối thành quả quá khứ với tiềm năng phát triển. Ví dụ, trong trường hợp Công ty BBTP, giá trị doanh nghiệp tính theo RIM cho kết quả hợp lý hơn so với phương pháp tài sản ròng và dòng tiền chiết khấu, đặc biệt khi dòng tiền tự do âm trong giai đoạn đầu tư.

2. Tính linh hoạt và giảm phụ thuộc vào dự báo chi tiết: RIM không yêu cầu dự báo chi tiết dòng tiền mà chỉ cần dự báo ROE và vốn chủ sở hữu, giảm thiểu rủi ro do sai lệch dự báo. Theo ước tính, tỷ trọng giá trị dự báo trong RIM chiếm khoảng 40% tổng giá trị doanh nghiệp, thấp hơn nhiều so với phương pháp chiết khấu cổ tức (khoảng 85%), giúp tăng tính ổn định của kết quả định giá.

3. Khả năng điều chỉnh số liệu kế toán để đảm bảo tính chính xác: Việc điều chỉnh các khoản mục kế toán như tài sản vô hình, các khoản bất thường và các giao dịch vốn giúp mô hình RIM phản ánh sát thực tế hơn. Tuy nhiên, chất lượng số liệu kế toán và khả năng tiếp cận thông tin là yếu tố quyết định hiệu quả của mô hình.

4. Hạn chế của các phương pháp định giá hiện hành: Phương pháp tài sản ròng không phản ánh tiềm năng tăng trưởng, còn phương pháp chiết khấu dòng tiền phụ thuộc quá nhiều vào dự báo tương lai và không thể hiện thành quả quá khứ. Điều này dẫn đến tranh luận và khó khăn trong việc thống nhất giá trị doanh nghiệp trong cổ phần hóa.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình RIM có nhiều ưu điểm vượt trội trong bối cảnh cổ phần hóa DNNN tại Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi các quy định pháp luật về giá trị lợi thế vị trí đất đai làm tăng giá trị doanh nghiệp một cách không hợp lý. Việc ghi nhận trước giá trị và giảm phụ thuộc vào dự báo chi tiết giúp RIM phù hợp với các doanh nghiệp đang trong giai đoạn đầu tư hoặc có dòng tiền biến động mạnh.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, mô hình RIM đã được các tập đoàn đa quốc gia như Coca-Cola, AT&T áp dụng thành công trong đánh giá giá trị doanh nghiệp và hiệu quả quản lý. Ở Việt Nam, việc ứng dụng RIM còn hạn chế do chất lượng số liệu kế toán chưa đồng đều và thiếu minh bạch, nhưng với các điều chỉnh phù hợp và sự hỗ trợ của pháp luật, RIM có thể trở thành công cụ hữu hiệu bổ sung cho các phương pháp định giá hiện hành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ trọng giá trị dự báo trong các phương pháp định giá, bảng số liệu minh họa kết quả định giá của Công ty BBTP theo từng phương pháp, giúp trực quan hóa ưu điểm của RIM.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng mô hình lợi nhuận thặng dư trong định giá doanh nghiệp cổ phần hóa: Khuyến nghị các tổ chức định giá và cơ quan quản lý nhà nước tích cực áp dụng mô hình RIM như một phương pháp bổ sung nhằm nâng cao tính hợp lý và minh bạch trong xác định giá trị doanh nghiệp. Thời gian thực hiện trong vòng 1-2 năm để đào tạo và chuẩn hóa quy trình.

2. Cải thiện chất lượng và minh bạch số liệu kế toán: Đề xuất các doanh nghiệp nhà nước nâng cao chất lượng báo cáo tài chính, thực hiện các điều chỉnh kế toán cần thiết để đảm bảo tính chính xác và phù hợp với yêu cầu của mô hình RIM. Chủ thể thực hiện là các doanh nghiệp và cơ quan kiểm toán, với lộ trình 3 năm.

3. Xây dựng hướng dẫn pháp lý cụ thể cho việc áp dụng RIM: Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan cần ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về việc sử dụng mô hình RIM trong cổ phần hóa, bao gồm quy trình, điều chỉnh số liệu và xử lý các trường hợp đặc thù. Thời gian đề xuất trong 1 năm.

4. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho các tổ chức định giá: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về mô hình RIM và kỹ năng phân tích tài chính cho các chuyên gia định giá, nhằm đảm bảo việc áp dụng mô hình hiệu quả và chính xác. Chủ thể thực hiện là các trường đại học, viện nghiên cứu và các tổ chức tư vấn, với kế hoạch đào tạo liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về cổ phần hóa và tài chính doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ hơn về các phương pháp định giá doanh nghiệp, đặc biệt là mô hình RIM, từ đó xây dựng chính sách và hướng dẫn phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả cổ phần hóa.

2. Các tổ chức định giá và tư vấn tài chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về mô hình lợi nhuận thặng dư, giúp cải thiện chất lượng định giá và tư vấn cho các doanh nghiệp nhà nước trong quá trình cổ phần hóa.

3. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp nhà nước: Hỗ trợ nhận thức về giá trị doanh nghiệp và hiệu quả sử dụng vốn, từ đó đưa ra các quyết định quản lý và chiến lược phát triển phù hợp sau cổ phần hóa.

4. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành kinh tế tài chính – ngân hàng: Là tài liệu tham khảo học thuật, giúp nâng cao hiểu biết về các mô hình định giá doanh nghiệp hiện đại và thực tiễn áp dụng tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình lợi nhuận thặng dư (RIM) là gì và có điểm khác biệt gì so với các phương pháp định giá khác?
   RIM là mô hình định giá doanh nghiệp dựa trên lợi nhuận sau thuế vượt quá chi phí vốn chủ sở hữu, kết hợp giá trị sổ sách hiện tại và giá trị tăng thêm từ lợi nhuận thặng dư tương lai. Khác với phương pháp chiết khấu dòng tiền, RIM không yêu cầu dự báo chi tiết dòng tiền mà tập trung vào ROE và vốn chủ sở hữu, giúp giảm rủi ro dự báo.

2. Tại sao việc xác định giá trị doanh nghiệp trong cổ phần hóa DNNN lại gặp nhiều khó khăn?
   Do các quy định pháp luật về giá trị lợi thế vị trí đất đai làm tăng giá trị doanh nghiệp không hợp lý, cùng với hạn chế của các phương pháp định giá hiện hành như phương pháp tài sản ròng không phản ánh tiềm năng tăng trưởng, phương pháp chiết khấu dòng tiền phụ thuộc nhiều vào dự báo tương lai.

3. Mô hình RIM có thể áp dụng cho những loại doanh nghiệp nào?
   RIM phù hợp với các doanh nghiệp có báo cáo tài chính minh bạch, có thể dự báo được ROE và vốn chủ sở hữu, đặc biệt là các doanh nghiệp đang trong giai đoạn đầu tư hoặc có dòng tiền biến động mạnh, không chia cổ tức hoặc cổ tức không ổn định.

4. Những điều chỉnh kế toán nào cần thiết khi áp dụng mô hình RIM?
   Cần điều chỉnh các khoản mục như tài sản vô hình, các khoản bất thường, các giao dịch vốn không qua lợi nhuận, và các khoản dự phòng để đảm bảo tính "thặng dư bằng không" và phản ánh đúng giá trị thực của doanh nghiệp.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả ứng dụng mô hình RIM trong cổ phần hóa DNNN tại Việt Nam?
   Cần cải thiện chất lượng và minh bạch số liệu kế toán, xây dựng hướng dẫn pháp lý cụ thể, đào tạo chuyên sâu cho các tổ chức định giá và tăng cường tiếp cận thông tin tài chính của doanh nghiệp.

Kết luận

• Mô hình lợi nhuận thặng dư (RIM) là công cụ định giá doanh nghiệp hiệu quả, kết nối giá trị quá khứ và tiềm năng tương lai, phù hợp với bối cảnh cổ phần hóa DNNN tại Việt Nam.
• RIM có ưu thế vượt trội so với phương pháp tài sản ròng và chiết khấu dòng tiền nhờ tính linh hoạt và giảm phụ thuộc vào dự báo chi tiết.
• Việc áp dụng RIM đòi hỏi chất lượng số liệu kế toán minh bạch và các điều chỉnh phù hợp để đảm bảo tính chính xác.
• Cần có sự hỗ trợ pháp lý và nâng cao năng lực cho các tổ chức định giá để triển khai mô hình hiệu quả.
• Tiếp theo, nghiên cứu sẽ tập trung vào xây dựng quy trình áp dụng RIM trong thực tiễn cổ phần hóa và đề xuất chính sách hỗ trợ nhằm thúc đẩy tiến trình cổ phần hóa DNNN tại Việt Nam.

Hãy cùng nghiên cứu và áp dụng mô hình lợi nhuận thặng dư để nâng cao hiệu quả cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, góp phần phát triển kinh tế bền vững.