Đại Học Huế: Ứng Dụng Mô Hình Logistic Trong Chấm Điểm Tín Dụng Và Xếp Hạng Khách Hàng Doanh Nghiệp

• Tác giả: Trần Văn Vũ
• Người hướng dẫn: Thầy Phan Khoa Cương
• Trường học: Đại học Huế
• Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
• Đề tài: Ứng Dụng Mô Hình Logistic Trong Chấm Điểm Tín Dụng Tại Ngân Hàng Thương Mại
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Huế

• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
• DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• 1. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3. Phương pháp nghiên cứu và tiếp cận
• 1.4. Kết cấu nội dung
• 2. PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 2. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG VÀ XẾP HẠNG KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 2.1. Tổng quan về rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng
• 2.2. Khái quát về ngân hàng thương mại
• 2.2.1. Khái niệm ngân hàng thương mại
• 2.2.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại
• 2.3. Hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại
• 2.3.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng
• 2.3.2. Phân loại tín dụng ngân hàng
• 2.3.3. Quy trình tín dụng của các ngân hàng thương mại
• 2.4. Vai trò của tín dụng ngân hàng
• 2.5. Tổng quan về rủi ro tín dụng
• 2.6. Phân loại rủi ro tín dụng
• 2.7. Đo lường rủi ro tín dụng
• 2.8. Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro tín dụng
• 2.9. Nguyên nhân phát sinh
• 2.10. Tổng quan về xếp hạng tín dụng
• 2.10.1. Khái niệm xếp hạng tín dụng
• 2.10.2. Đối tượng của xếp hạng tín dụng
• 2.10.3. Vai trò xếp hạng tín dụng
• 2.10.4. Các nguyên tắc xếp hạng và quy trình xếp hạng tín dụng
• 2.11. Một số chỉ tiêu chấm điểm doanh nghiệp
• 2.11.1. Loại hình doanh nghiệp
• 2.11.2. Các chỉ tiêu tài chính
• 2.11.3. Các chỉ tiêu phi tài chính
• 2.12. Các phương pháp xếp hạng tín dụng
• 2.12.1. Phương pháp chuyên gia
• 2.12.2. Phương pháp thống kê
• 2.13. Mô hình toán học chấm điểm tín dụng
• 2.13.1. Mạng nơ ron thần kinh
• 2.14. Một số mô hình xếp hạng tín dụng tại Việt Nam
• 2.15. Mô hình Logistic
• 2.15.1. Tìm hiểu mô hình hồi quy Logistic - Phương pháp Goldberger
• 2.15.2. Ứng dụng mô hình Logistic trong xếp hạng khách hàng doanh nghiệp
• 3. CHƯƠNG 2: ỨNG DỤNG MÔ HÌNH LOGISTIC TRONG CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG VÀ XẾP HẠNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ
• 3.1. Thực trạng công tác chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín- Chi nhánh Thừa Thiên Huế
• 3.1.1. Giới thiệu chung về Ngân Hàng Thương Mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín- Chi nhánh Thừa Thiên Huế
• 3.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển Hội sở chính của Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn Thương Tín
• 3.1.3. Sự hình thành và phát triển của Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín- Chi nhánh Thừa Thiên Huế
• 3.1.4. Cơ cấu bộ máy tổ chức Sacombank- Chi Nhánh Thừa Thiên Huế
• 3.1.5. Chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận, thành phần trong cơ cấu tổ chức
• 3.1.6. Tình hình hoạt động, kinh doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín- chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2012-2014
• 3.1.7. Cơ cấu nhân sự của Sacombank- Chi nhánh Thừa Thiên Huế
• 3.1.8. Tình hình Tài sản và nguồn vốn
• 3.1.9. Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng Sacombank- Chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2012-2014
• 3.2. Thực trạng hoạt động chấm điểm tín dụng và xếp hạng doanh nghiệp tại Ngân Hàng Thương Mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín- Chi nhánh Thừa Thiên Huế
• 3.3. Đối tượng của hệ thống Xếp hạng tín dụng nội bộ doanh nghiệp
• 3.4. Quy trình chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn Thương Tín- Chi nhánh Thừa Thiên Huế
• 3.5. Ứng dụng mô hình logistic trong chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương Mại Cổ Phần Sài Gòn Thương Tín- Chi nhánh Thừa Thiên Huế
• 3.5.1. Chọn biến và hệ số tương quan giữa các biến
• 3.5.2. Hệ số tương quan giữa các biến
• 3.5.3. Ước lượng và phân tích mô hình Logistic
• 3.5.4. Đánh giá xếp hạng doanh nghiệp theo mô hình logistic
• 3.5.5. Những kết quả đạt được của mô hình logistic
• 3.5.6. Những hạn chế của mô hình
• 4. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG CHẤM ĐIỂM TÍN DỤNG VÀ XẾP HẠNG KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN THƯƠNG TÍN - CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ
• 4.1. Định hướng phát triển mô hình xếp hạng tín dụng doanh nghiệp tại Sacombank
• 4.2. Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống chấm điểm tín dụng và xếp hạng doanh nghiệp tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn Thương Tín- Chi nhánh Thừa Thiên Huế
• 5. PHẦN III: KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC ĐÍNH KÈM

I. Tổng Quan Về Rủi Ro Tín Dụng Trong Ngân Hàng Thương Mại

Rủi ro tín dụng (RRTD) là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hoạt động của các Ngân hàng Thương mại (NHTM). Tại Việt Nam, nguồn thu từ tín dụng đóng góp đáng kể vào tổng doanh thu của ngân hàng. Để cạnh tranh hiệu quả, các NHTM cần đổi mới và xây dựng hệ thống quản lý RRTD phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Hoạt động tín dụng tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất, do đó, việc hoàn thiện công cụ quản lý RRTD là ưu tiên hàng đầu. Các NHTM sử dụng mô hình phân tích để chấm điểm tín dụng khách hàng, từ đó chọn lọc khách hàng tốt và áp dụng chính sách phù hợp, giảm thiểu rủi ro. Xếp hạng tín dụng (XHTD) là cơ sở để quản trị rủi ro, phân loại nợ, trích lập dự phòng, tối đa hóa lợi nhuận và bảo vệ sự ổn định của hệ thống ngân hàng.

1.1. Khái niệm và vai trò của Ngân hàng Thương mại

Ngân hàng thương mại (NHTM) là tổ chức kinh doanh tiền tệ, hoạt động chủ yếu là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền đó để cho vay, chiết khấu và thanh toán. NHTM thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động liên quan. Hoạt động ngân hàng bao gồm kinh doanh tiền tệ, dịch vụ ngân hàng, nhận tiền gửi, cấp tín dụng và cung ứng dịch vụ thanh toán. NHTM đóng vai trò quan trọng trong việc luân chuyển vốn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng cho khách hàng.

1.2. Các hoạt động chủ yếu của Ngân hàng Thương mại

Các hoạt động chính của NHTM bao gồm huy động vốn (vay vốn, nhận tiền gửi, phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu), hoạt động tín dụng (cho vay, chiết khấu, bảo lãnh, cho thuê tài chính), dịch vụ thanh toán và ngân quỹ, và các hoạt động khác như góp vốn, mua cổ phần, tham gia thị trường tiền tệ, cung ứng dịch vụ bảo hiểm, tư vấn tài chính, kinh doanh ngoại hối, ủy thác và bảo quản vật quý giá. Hoạt động tín dụng là hoạt động quan trọng nhất, mang lại nguồn thu chính cho ngân hàng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

II. Tín Dụng Ngân Hàng Phân Loại và Quy Trình Cấp Tín Dụng

Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ ngân hàng cho khách hàng trong một thời hạn nhất định với một khoản chi phí nhất định. Tín dụng ngân hàng có ba nội dung chính: chuyển nhượng quyền sử dụng vốn, tính tạm thời và chi phí. Tín dụng ngân hàng được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau như thời gian, hình thức, tài sản đảm bảo và rủi ro. Quy trình tín dụng của các ngân hàng thương mại bao gồm các bước: thu thập thông tin khách hàng, thẩm định, phê duyệt, hoàn chỉnh hồ sơ, quản lý và thu hồi nợ, tất toán và lưu hồ sơ.

2.1. Phân loại tín dụng ngân hàng theo các tiêu chí khác nhau

Tín dụng ngân hàng được phân loại theo thời gian (ngắn hạn, trung hạn, dài hạn), hình thức (chiết khấu thương phiếu, cho vay, bảo lãnh, cho thuê tài chính), tài sản đảm bảo (tín chấp, thế chấp) và rủi ro (lành mạnh, có vấn đề). Việc phân loại tín dụng giúp ngân hàng quản lý rủi ro hiệu quả hơn và áp dụng các chính sách phù hợp với từng loại hình tín dụng.

2.2. Quy trình tín dụng chuẩn của Ngân hàng Thương mại

Quy trình tín dụng của NHTM bao gồm các bước: thu thập, tiếp nhận nhu cầu khách hàng; xác minh, thẩm định; phê duyệt; hoàn chỉnh hồ sơ và triển khai phán quyết; quản lý và thu hồi nợ; tất toán và lưu hồ sơ. Mỗi bước đều quan trọng để đảm bảo khoản vay được sử dụng đúng mục đích và ngân hàng có thể thu hồi nợ đúng hạn. Bước thẩm định là quan trọng nhất, giúp ngân hàng đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng và giảm thiểu rủi ro.

2.3. Vai trò quan trọng của tín dụng ngân hàng với nền kinh tế

Tín dụng ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và cải thiện đời sống người dân. Tín dụng giúp doanh nghiệp có vốn để đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, nếu tín dụng phát triển không kiểm soát có thể gây ra lạm phát và bất ổn kinh tế. Do đó, cần có chính sách quản lý tín dụng hiệu quả.

III. Tổng Quan Về Rủi Ro Tín Dụng Đo Lường và Phân Loại Nợ

Rủi ro tín dụng (RRTD) là khả năng khách hàng không trả được nợ gốc và lãi đúng hạn. RRTD được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm rủi ro giao dịch, rủi ro danh mục và rủi ro hệ thống. Đo lường RRTD là quá trình xác định mức độ tổn thất có thể xảy ra do RRTD. Phân loại nợ và trích lập dự phòng RRTD là biện pháp quan trọng để giảm thiểu tác động của RRTD đến hoạt động của ngân hàng. Các nguyên nhân phát sinh RRTD bao gồm yếu tố khách quan và chủ quan.

3.1. Khái niệm và phân loại Rủi ro Tín dụng trong ngân hàng

Rủi ro tín dụng (RRTD) là khả năng người vay không trả được nợ gốc và lãi theo thỏa thuận. RRTD được phân loại theo nhiều tiêu chí, bao gồm rủi ro giao dịch (liên quan đến từng khoản vay cụ thể), rủi ro danh mục (liên quan đến toàn bộ danh mục cho vay của ngân hàng) và rủi ro hệ thống (liên quan đến các yếu tố kinh tế vĩ mô). Việc phân loại RRTD giúp ngân hàng xác định các biện pháp quản lý rủi ro phù hợp.

3.2. Phương pháp đo lường Rủi ro Tín dụng hiệu quả

Đo lường RRTD là quá trình xác định mức độ tổn thất có thể xảy ra do RRTD. Các phương pháp đo lường RRTD bao gồm phân tích định tính (đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng dựa trên thông tin tài chính và phi tài chính) và phân tích định lượng (sử dụng các mô hình thống kê để ước tính xác suất vỡ nợ của khách hàng). Các chỉ số quan trọng trong đo lường RRTD bao gồm PD (Probability of Default), LGD (Loss Given Default) và EAD (Exposure at Default).

3.3. Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro tín dụng

Phân loại nợ là quá trình đánh giá chất lượng các khoản nợ và xếp chúng vào các nhóm khác nhau dựa trên khả năng trả nợ của khách hàng. Trích lập dự phòng RRTD là việc ngân hàng dành một khoản tiền để bù đắp cho các tổn thất có thể xảy ra do RRTD. Việc phân loại nợ và trích lập dự phòng RRTD giúp ngân hàng giảm thiểu tác động của RRTD đến lợi nhuận và đảm bảo an toàn hoạt động.

IV. Xếp Hạng Tín Dụng Nguyên Tắc Quy Trình và Chỉ Tiêu Đánh Giá

Xếp hạng tín dụng (XHTD) là đánh giá về khả năng trả nợ của một tổ chức hoặc cá nhân. Đối tượng của XHTD là các doanh nghiệp, tổ chức tài chính và chính phủ. XHTD có vai trò quan trọng trong việc quản trị rủi ro, phân loại nợ và ra quyết định đầu tư. Các nguyên tắc XHTD bao gồm tính độc lập, khách quan và minh bạch. Quy trình XHTD bao gồm thu thập thông tin, phân tích và đánh giá, công bố kết quả và giám sát định kỳ. Các chỉ tiêu chấm điểm doanh nghiệp bao gồm loại hình doanh nghiệp, chỉ tiêu tài chính và phi tài chính.

4.1. Khái niệm và vai trò của Xếp hạng Tín dụng trong ngân hàng

Xếp hạng tín dụng (XHTD) là đánh giá về khả năng trả nợ của một tổ chức hoặc cá nhân. XHTD giúp ngân hàng đánh giá rủi ro tín dụng, phân loại nợ và ra quyết định cho vay. XHTD cũng giúp nhà đầu tư đánh giá rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu và các công cụ nợ khác. XHTD là một công cụ quan trọng trong quản lý rủi ro và thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính.

4.2. Các nguyên tắc và quy trình Xếp hạng Tín dụng

Các nguyên tắc XHTD bao gồm tính độc lập, khách quan, minh bạch và nhất quán. Quy trình XHTD bao gồm thu thập thông tin, phân tích và đánh giá, công bố kết quả và giám sát định kỳ. Các tổ chức XHTD phải tuân thủ các quy định pháp luật và đạo đức nghề nghiệp để đảm bảo tính chính xác và tin cậy của kết quả XHTD.

4.3. Các chỉ tiêu chấm điểm doanh nghiệp quan trọng

Các chỉ tiêu chấm điểm doanh nghiệp bao gồm loại hình doanh nghiệp, chỉ tiêu tài chính (khả năng thanh toán, khả năng sinh lời, hiệu quả hoạt động) và chỉ tiêu phi tài chính (uy tín, kinh nghiệm quản lý, vị thế cạnh tranh). Các chỉ tiêu này được sử dụng để đánh giá khả năng trả nợ của doanh nghiệp và xếp hạng tín dụng của doanh nghiệp.

V. Phương Pháp Xếp Hạng Tín Dụng Chuyên Gia và Thống Kê

Có hai phương pháp chính để xếp hạng tín dụng: phương pháp chuyên gia và phương pháp thống kê. Phương pháp chuyên gia dựa trên kinh nghiệm và kiến thức của các chuyên gia để đánh giá rủi ro tín dụng. Phương pháp thống kê sử dụng các mô hình toán học để dự đoán khả năng vỡ nợ của khách hàng. Mô hình toán học chấm điểm tín dụng bao gồm mạng nơ ron thần kinh và mô hình Logistic. Mô hình Logistic được sử dụng rộng rãi trong xếp hạng khách hàng doanh nghiệp.

5.1. Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp chuyên gia

Phương pháp chuyên gia dựa trên kinh nghiệm và kiến thức của các chuyên gia để đánh giá rủi ro tín dụng. Ưu điểm của phương pháp này là có thể đánh giá các yếu tố định tính khó định lượng. Nhược điểm là mang tính chủ quan và khó kiểm chứng.

5.2. Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp thống kê

Phương pháp thống kê sử dụng các mô hình toán học để dự đoán khả năng vỡ nợ của khách hàng. Ưu điểm của phương pháp này là khách quan và dễ kiểm chứng. Nhược điểm là đòi hỏi dữ liệu lớn và có thể bỏ qua các yếu tố định tính quan trọng.

5.3. Giới thiệu mô hình Logistic trong chấm điểm tín dụng

Mô hình Logistic là một mô hình thống kê được sử dụng rộng rãi trong chấm điểm tín dụng. Mô hình này dự đoán xác suất vỡ nợ của khách hàng dựa trên các biến độc lập như chỉ số tài chính, thông tin về lịch sử tín dụng và các yếu tố kinh tế vĩ mô. Mô hình Logistic có ưu điểm là dễ sử dụng và giải thích.

VI. Ứng Dụng Mô Hình Logistic Trong Xếp Hạng Tín Dụng Doanh Nghiệp

Mô hình Logistic là một công cụ mạnh mẽ để xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp. Mô hình này sử dụng phân tích hồi quy Logistic để dự đoán khả năng vỡ nợ của khách hàng. Việc ứng dụng mô hình Logistic giúp ngân hàng đánh giá rủi ro tín dụng một cách khách quan và chính xác hơn. Mô hình Logistic có thể được sử dụng để xây dựng hệ thống chấm điểm tín dụng nội bộ.

6.1. Tìm hiểu mô hình hồi quy Logistic Phương pháp Goldberger

Mô hình hồi quy Logistic là một phương pháp thống kê được sử dụng để dự đoán xác suất của một sự kiện nhị phân (ví dụ: vỡ nợ hoặc không vỡ nợ). Phương pháp Goldberger là một phương pháp ước lượng các tham số của mô hình hồi quy Logistic.

6.2. Ứng dụng mô hình Logistic trong xếp hạng khách hàng doanh nghiệp

Mô hình Logistic có thể được sử dụng để xếp hạng khách hàng doanh nghiệp dựa trên khả năng vỡ nợ của họ. Các khách hàng có xác suất vỡ nợ cao sẽ được xếp hạng thấp hơn và ngược lại. Việc xếp hạng khách hàng giúp ngân hàng quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả hơn.

6.3. Ưu điểm của mô hình Logistic so với các mô hình khác

Mô hình Logistic có nhiều ưu điểm so với các mô hình khác trong chấm điểm tín dụng. Mô hình này dễ sử dụng, dễ giải thích và có thể xử lý các biến độc lập định tính và định lượng. Mô hình Logistic cũng có khả năng dự đoán chính xác cao.