Tổng quan nghiên cứu

Biển Đông, với diện tích khoảng 3 triệu km², là vùng biển chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh và kinh tế của các quốc gia ven biển Đông Nam Á. Từ những năm 1920, tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông đã diễn ra giữa các quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, Philippin, Malaysia, Brunei và Đài Loan. Đặc biệt, quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là tâm điểm của các tranh chấp này. Theo ước tính, có khoảng 200 đảo lớn nhỏ, bãi đá ngầm và san hô trên Biển Đông, trong đó nhiều đảo có giá trị kinh tế và chiến lược lớn, đặc biệt là nguồn tài nguyên dầu khí dồi dào.

Luận văn tập trung nghiên cứu vai trò và lập trường của Philippin trong vấn đề tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông, đặc biệt là quần đảo Trường Sa. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ các yêu sách chủ quyền của Philippin, các phương pháp ứng xử và giải pháp mà quốc gia này áp dụng trong bối cảnh tranh chấp ngày càng phức tạp. Phạm vi nghiên cứu bao gồm giai đoạn từ những năm 1920 đến nay, tập trung vào các sự kiện và chính sách liên quan đến Philippin trong khu vực Đông Nam Á và châu Á.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hiểu rõ hơn về chính sách đối ngoại và an ninh của Philippin, đồng thời cung cấp bài học tham khảo cho các quốc gia khác trong khu vực, đặc biệt là Việt Nam, trong việc giải quyết tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông một cách hòa bình và hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng hai khung lý thuyết chính: lý thuyết chủ quyền quốc gia và lý thuyết luật biển quốc tế. Lý thuyết chủ quyền quốc gia giúp phân tích các yêu sách lịch sử và pháp lý của các quốc gia đối với các đảo và vùng biển tranh chấp. Lý thuyết luật biển quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), cung cấp cơ sở pháp lý để xác định các vùng biển như lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chủ quyền quốc gia: quyền kiểm soát và quản lý lãnh thổ và vùng biển.
  • Đường cơ sở và lãnh hải: cơ sở xác định phạm vi chủ quyền trên biển.
  • Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ): vùng biển rộng 200 hải lý nơi quốc gia ven biển có quyền khai thác tài nguyên.
  • Thềm lục địa: phần đáy biển và lòng đất dưới đáy biển mở rộng từ bờ biển quốc gia.
  • Nguyên tắc đất thống trị biển: chủ quyền trên đất liền mở rộng ra vùng biển kế cận.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp tư liệu và phân tích lịch sử để hệ thống hóa diễn biến tranh chấp và chính sách của Philippin trên Biển Đông. Phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu lập trường và hành động của Philippin với các quốc gia khác trong khu vực, cũng như sự thay đổi chính sách qua các thời kỳ lịch sử.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm các tài liệu lịch sử, công hàm ngoại giao, sắc lệnh của Philippin, các báo cáo chính phủ, và các nghiên cứu học thuật liên quan. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các tài liệu liên quan đến tranh chấp Biển Đông từ năm 1920 đến nay, với trọng tâm là các sự kiện và chính sách của Philippin.

Timeline nghiên cứu trải dài từ giai đoạn tranh chấp ban đầu (1921-1945), mở rộng tranh chấp (1945-1974), giai đoạn xung đột leo thang (1974-1999) đến hiện trạng tranh chấp từ năm 1999 đến nay.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Philippin chiếm giữ 7 đảo và 3 bãi đá chìm tại quần đảo Trường Sa
    Philippin kiểm soát các đảo lớn như Thị Tứ (đảo lớn thứ hai), Vĩnh Viễn, Bình Nguyên, Loại Ta, Bến Lạc, Song Tử Đông và một số bãi đá chìm. Trên đảo Thị Tứ có đường băng, bến tàu, nhà máy lọc nước và điện, trở thành thủ phủ của quần đảo Kalayaan. Quân đội Philippin đóng giữ và xây dựng các công trình quân sự trên các đảo này.

  2. Lực lượng quân sự của Philippin còn yếu kém so với các nước tranh chấp khác
    Hải quân Philippin có khoảng 24.000 quân, đang trong quá trình hiện đại hóa với kế hoạch tăng cường tàu mới vào năm 2017. Không quân có 16.000 quân, được trang bị một số trực thăng chiến đấu nhưng chủ yếu phục vụ nhiệm vụ nội địa. So với Trung Quốc và Malaysia, khả năng phòng thủ và tấn công của Philippin trên Biển Đông còn hạn chế.

  3. Lập trường chủ quyền của Philippin thay đổi theo thời gian và hoàn cảnh lịch sử
    Trước chiến tranh thế giới thứ hai, Philippin không quan tâm đến quần đảo Trường Sa. Đến năm 1946 mới tuyên bố chủ quyền nhưng không có bằng chứng lịch sử rõ ràng. Năm 1971, Philippin chính thức chiếm giữ và tuyên bố chủ quyền nhóm đảo Kalayaan dựa trên lý lẽ về tính vô chủ và vị trí địa lý kế cận. Năm 1978, Tổng thống Marcos ký sắc lệnh khẳng định Kalayaan thuộc Philippin.

  4. Philippin chuyển hướng sử dụng Luật biển quốc tế để củng cố yêu sách
    Năm 2011, Philippin gửi công hàm lên Liên Hợp Quốc bác bỏ yêu sách "đường lưỡi bò" của Trung Quốc, nhấn mạnh chủ quyền dựa trên Công ước Luật biển 1982. Công hàm này tách biệt tranh chấp chủ quyền các đảo đá với tranh chấp vùng biển, thể hiện sự chuyển đổi chiến lược pháp lý của Philippin.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự thay đổi lập trường Philippin là do hoàn cảnh lịch sử và địa chính trị khu vực. Ban đầu, Philippin thiếu cơ sở pháp lý và sự quan tâm đến quần đảo Trường Sa, nhưng khi nhận thức được tầm quan trọng chiến lược và kinh tế, đặc biệt là nguồn tài nguyên dầu khí, Philippin đã chủ động hơn trong việc khẳng định chủ quyền.

So với Việt Nam và Trung Quốc, Philippin có cách tiếp cận mềm dẻo hơn, ưu tiên ngoại giao và hợp tác song phương, tránh đối đầu vũ trang trực tiếp. Tuy nhiên, sự yếu kém về quân sự khiến Philippin phải dựa vào luật pháp quốc tế và sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế để bảo vệ quyền lợi.

Việc Philippin ký kết các thỏa thuận hợp tác thăm dò dầu khí với Trung Quốc và Việt Nam, dù gây tranh cãi trong nội bộ, cho thấy sự linh hoạt trong chính sách nhằm duy trì ổn định và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, các hành động của Trung Quốc như xây dựng công trình trên các bãi đá ngầm vẫn làm gia tăng căng thẳng, đòi hỏi Philippin phải có chiến lược ứng phó hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượng đảo do các nước chiếm giữ, bảng so sánh ngân sách quốc phòng và lực lượng hải quân của Philippin với các nước khác, cũng như timeline các sự kiện tranh chấp chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hiện đại hóa lực lượng hải quân và không quân
    Đẩy nhanh tiến độ mua sắm và nâng cấp trang thiết bị quân sự nhằm nâng cao khả năng kiểm soát và bảo vệ vùng biển chủ quyền. Mục tiêu đạt được sức mạnh phòng thủ tương xứng trong vòng 5 năm. Bộ Quốc phòng Philippin chủ trì thực hiện.

  2. Đẩy mạnh ngoại giao đa phương và quốc tế hóa tranh chấp
    Tăng cường hợp tác với ASEAN, Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế để tạo áp lực pháp lý và chính trị lên các bên tranh chấp, đồng thời tìm kiếm sự ủng hộ quốc tế cho lập trường của Philippin. Thời gian liên tục, do Bộ Ngoại giao đảm nhiệm.

  3. Xây dựng và củng cố các thỏa thuận hợp tác khai thác tài nguyên chung
    Khuyến khích các bên tranh chấp ký kết các thỏa thuận khai thác chung nhằm giảm căng thẳng và tận dụng nguồn lực kinh tế. Mục tiêu ký kết ít nhất 2 thỏa thuận trong 3 năm tới. Bộ Kinh tế và Bộ Ngoại giao phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức quốc gia về chủ quyền biển đảo
    Thực hiện các chương trình giáo dục, truyền thông nhằm nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền trong nhân dân và cộng đồng quốc tế. Thời gian triển khai trong 2 năm, do Bộ Giáo dục và Bộ Thông tin truyền thông chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà nghiên cứu và học giả về quan hệ quốc tế và luật biển
    Luận văn cung cấp phân tích sâu sắc về tranh chấp Biển Đông, đặc biệt là vai trò của Philippin, giúp họ có cái nhìn toàn diện và cập nhật về tình hình khu vực.

  2. Cơ quan hoạch định chính sách và ngoại giao của các quốc gia Đông Nam Á
    Tài liệu giúp các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về chiến lược và lập trường của Philippin, từ đó xây dựng các chính sách phù hợp trong giải quyết tranh chấp.

  3. Sinh viên chuyên ngành Châu Á học, Luật quốc tế và Quan hệ quốc tế
    Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo quý giá cho việc nghiên cứu, học tập về tranh chấp chủ quyền biển đảo và luật biển quốc tế.

  4. Các tổ chức quốc tế và cơ quan ngoại giao
    Giúp các tổ chức này hiểu rõ hơn về các bên liên quan trong tranh chấp Biển Đông, từ đó hỗ trợ các hoạt động hòa giải và đàm phán đa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Philippin chiếm giữ bao nhiêu đảo ở quần đảo Trường Sa?
    Philippin hiện chiếm giữ 7 đảo và 3 bãi đá chìm, trong đó đảo Thị Tứ là thủ phủ của quần đảo Kalayaan với đầy đủ cơ sở hạ tầng và quân sự.

  2. Lập trường chủ quyền của Philippin dựa trên cơ sở nào?
    Philippin dựa trên lý lẽ về tính vô chủ của một số đảo, vị trí địa lý kế cận, và đặc biệt là Công ước Luật biển 1982 để củng cố yêu sách chủ quyền.

  3. Philippin có lực lượng quân sự mạnh không?
    Lực lượng quân sự của Philippin còn yếu kém so với các nước tranh chấp khác, đang trong quá trình hiện đại hóa với kế hoạch nâng cấp hải quân và không quân trong những năm tới.

  4. Philippin giải quyết tranh chấp Biển Đông bằng cách nào?
    Philippin ưu tiên ngoại giao, đàm phán song phương và đa phương, đồng thời sử dụng luật pháp quốc tế để bảo vệ quyền lợi, tránh đối đầu vũ trang trực tiếp.

  5. Philippin có tham gia hợp tác khai thác tài nguyên với các nước khác không?
    Có, Philippin từng ký các thỏa thuận thăm dò địa chấn chung với Trung Quốc và Việt Nam, mặc dù gây tranh cãi trong nội bộ và khu vực.

Kết luận

  • Philippin hiện chiếm giữ 7 đảo và 3 bãi đá chìm tại quần đảo Trường Sa, với các cơ sở quân sự và dân cư trên một số đảo chính.
  • Lực lượng quân sự của Philippin còn hạn chế, đang trong quá trình hiện đại hóa để nâng cao khả năng bảo vệ chủ quyền biển đảo.
  • Lập trường chủ quyền của Philippin đã chuyển từ thờ ơ sang khẳng định mạnh mẽ dựa trên lý lẽ vô chủ, vị trí địa lý và luật biển quốc tế.
  • Philippin ưu tiên giải quyết tranh chấp bằng ngoại giao và luật pháp quốc tế, tránh đối đầu vũ trang trực tiếp với các bên tranh chấp.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào tăng cường quốc phòng, đẩy mạnh ngoại giao đa phương, hợp tác khai thác tài nguyên và nâng cao nhận thức quốc gia về chủ quyền biển đảo.

Luận văn kêu gọi các nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách và các tổ chức quốc tế tiếp tục quan tâm, nghiên cứu và hỗ trợ giải quyết tranh chấp Biển Đông một cách hòa bình, bền vững.