Tội Sử Dụng Trái Phép Tài Sản Theo Luật Hình Sự Việt Nam

Theo quy định tại Điều 8 Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999, được sửa đổi, bổ sung năm 2009, tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội, được quy định trong Bộ luật Hình sự. Hành vi do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa. Việc xác định hành vi này là tội sử dụng trái phép tài sản cần căn cứ vào các yếu tố cấu thành tội phạm.

Việc quy định tội sử dụng trái phép tài sản có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền sở hữu tài sản hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và cá nhân. Nó góp phần giữ vững trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự phát triển kinh tế ổn định. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế thị trường, khi mà quyền sở hữu tài sản được pháp luật bảo vệ và tôn trọng.

Các Sắc lệnh số 21 ngày 14/02/1946 trừng trị hành vi phản cách mạng; Sắc lệnh số 46 ngày 25/02/1946 trừng trị tội phá hoại công sản; Sắc lệnh số 233 ngày 17/11/1946 trừng trị tội hối lộ, biển thủ; Sắc lệnh số 180 ngày 20/10/1950 quy định hình phạt với hành vi đầu cơ tiền tệ, làm giấy bạc giả, lưu hành giấy bạc giả. Các sắc lệnh này thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc bảo vệ tài sản nhà nước và tài sản của người khác.

Ngày 27/6/1985, Quốc hội đã thông qua Bộ luật Hình sự đầu tiên của nước Việt Nam thống nhất, có hiệu lực thi hành thống nhất trong cả nước từ 01/01/1986. Chương IV: Các tội xâm phạm sở hữu xã hội chủ nghĩa Chương VI: Các tội xâm phạm sở hữu công dân Trong đó tội sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa được quy định tại Điều 137 Chương IV: Các tội xâm phạm sở hữu xã hội chủ nghĩa của Bộ luật Hình sự năm 1985.

Trong luật hình sự Liên bang Nga, hành vi sử dụng trái phép tài sản của người khác có tên gọi là tội gây thiệt hại về tài sản bằng thủ đoạn gian dối hoặc lợi dụng lòng tin. Bộ luật Hình sự Liên bang Nga năm 1996 quy định mức hình phạt nhẹ hơn so với Việt Nam. Điều này cho thấy sự khác biệt trong cách tiếp cận và đánh giá mức độ nguy hiểm của hành vi này giữa hai quốc gia.

Bộ luật Hình sự của Cộng hòa Liên bang Đức quy định thành hai tội phạm riêng biệt tùy theo khách thể của tội phạm. Điều 266 quy định hành vi lợi dụng thẩm quyền quản lý một tài sản mà gây thiệt hại cho người có lợi ích về tài sản, thì hành vi này cũng tương tự như hành vi sử dụng trái phép tài sản quy định trong luật hình sự Việt Nam. Thụy Điển cũng quy định tương tự về phương tiện giao thông cơ giới. Mức phạt của các nước này thấp hơn so với Việt Nam.

Bộ luật Hình sự của Nhật Bản năm 1907, sửa đổi năm 2011 quy định những hành vi xâm phạm đến quyền sở hữu về tài sản tại Điều 247 thuộc Chương 37 - Tội lừa đảo và hăm dọa Điều 247: Bội tín Người nào xử lý công việc cho người khác, với mục đích toan tính mưu lợi cho bản thân hoặc cho người thứ ba, hoặc với mục đích cho người đó bị tổn hại, mà có hành vi quay lưng lại với công việc được giao phó, làm tổn hại về mặt tài sản cho người đó, thì bị phạt tù dưới năm năm hoặc bị phạt tiền dưới năm mươi vạn Yên. Luật Nhật Bản cũng quy định mức phạt tù thấp hơn so với Việt Nam.

Khách thể của tội phạm là quan hệ xã hội bị tội phạm xâm hại. Đối với tội sử dụng trái phép tài sản, khách thể là quyền sở hữu tài sản hợp pháp của Nhà nước, tổ chức hoặc cá nhân. Hành vi sử dụng trái phép xâm phạm đến quyền định đoạt, sử dụng tài sản của chủ sở hữu, gây thiệt hại về kinh tế và trật tự xã hội.

Mặt khách quan của tội phạm thể hiện ở hành vi sử dụng trái phép tài sản, tức là sử dụng tài sản không đúng với mục đích, công năng, hoặc không được sự đồng ý của chủ sở hữu. Hành vi này phải gây thiệt hại cho chủ sở hữu hoặc gây ảnh hưởng xấu đến hoạt động bình thường của tổ chức, doanh nghiệp. Thiệt hại này có thể là thiệt hại về vật chất hoặc phi vật chất.

Chủ thể của tội phạm là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định (thường là từ 16 tuổi trở lên) thực hiện hành vi phạm tội. Mặt chủ quan của tội phạm thể hiện ở lỗi của người phạm tội, có thể là cố ý hoặc vô ý. Tuy nhiên, đối với tội sử dụng trái phép tài sản, thường đòi hỏi phải có lỗi cố ý, tức là người phạm tội biết rõ hành vi của mình là trái pháp luật nhưng vẫn thực hiện.

Thông tư liên tịch số 02/2001/TTLT hướng dẫn về việc xác định hậu quả thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản trong trường hợp sau đây là gây hậu quả nghiêm trọng: Làm chết một người; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của một đến hai người với tỷ lệ thương tật của mỗi người từ 61% trở lên; Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của ba đến bốn người với tỷ lệ thương tật của mỗi người từ 31% đến 60%; Gây thiệt hại về tài sản có giá trị từ 50 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng.

Trong hệ thống hình phạt quy định tại Điều 142 Bộ luật Hình sự năm 1999 thì hình phạt tù là hình phạt được Tòa án áp dụng nhiều nhất, gồm : * Khoản 1 Điều 142 Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định mức phạt tù có thời hạn từ sáu tháng đến hai năm, áp dụng trong trường hợp không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 48 Bộ luật Hình sự năm 1999.

Tóm lại, khi quyết định hình phạt với người phạm tội sử dụng trái phép tài sản theo Điều 142 Bộ luật Hình sự năm 1999, Tòa án phải căn cứ vào các quy định về quyết định hình phạt của Chương VII Bộ luật Hình sự. Xác định giá trị tài sản bị sử dụng trái phép thông qua Kết luận định giá tài sản của cơ quan có thẩm quyền; Trường hợp giá trị tài sản bị sử dụng trái phép từ 50 triệu đồng trở lên chưa gây hậu quả nghiêm trọng, nếu người phạm tội bị xử phạt hành chính về hành vi vi phạm khác mà không phải là hành vi sử dụng trái phép tài sản thì không thuộc trường hợp phạm tội sử dụng trái phép tài sản.

Việc hoàn thiện các quy định của Bộ luật Hình sự về các tội xâm phạm sở hữu, đặc biệt là tội sử dụng trái phép tài sản, cần được chú trọng. Các quy định cần rõ ràng, cụ thể, dễ hiểu, dễ áp dụng, đồng thời phải đảm bảo tính răn đe và phù hợp với thực tiễn xã hội.

Nâng cao nhận thức pháp luật cho cán bộ, công chức và người dân về quản lý và sử dụng tài sản là một giải pháp quan trọng. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, giúp mọi người hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình trong việc bảo vệ tài sản.

Việc tìm kiếm sự tư vấn của luật sư hình sự khi có dấu hiệu vi phạm hoặc tranh chấp về tài sản có thể giúp ngăn ngừa hành vi phạm tội. Tư vấn luật hình sự giúp các bên hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, từ đó đưa ra quyết định đúng đắn và tránh được những hậu quả pháp lý không mong muốn.