I. Cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động của Kiểm toán Nhà nước
Cơ sở lý luận về Kiểm toán Nhà nước được xác định qua các khái niệm và chức năng của nó. Theo Điều 118 của Hiến pháp 2013, Kiểm toán Nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và tuân thủ pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính và tài sản công. Kiểm toán Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính của nhà nước. Khái niệm về Kiểm toán Nhà nước không chỉ bao gồm kiểm toán độc lập mà còn cả kiểm toán nội bộ, nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính công. Đặc biệt, Kiểm toán Nhà nước được xem là công cụ kiểm tra tài chính cao nhất của nhà nước, góp phần bảo vệ tài sản công và ngăn chặn tham nhũng.
1.1 Chức năng và nhiệm vụ của Kiểm toán Nhà nước
Chức năng của Kiểm toán Nhà nước bao gồm đánh giá, xác nhận và kiến nghị về việc quản lý, sử dụng tài chính công. Các hoạt động kiểm toán không chỉ nhằm xác nhận tính hợp pháp và trung thực của các báo cáo tài chính mà còn tham gia vào quá trình lập kế hoạch tài chính của nhà nước. Kiểm toán Nhà nước còn có nhiệm vụ tư vấn cho Chính phủ và Quốc hội trong việc quyết định các chính sách tài chính và ngân sách. Hoạt động này không chỉ mang tính chất chuyên môn cao mà còn có tính khách quan, giúp phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý tài chính. Điều này thể hiện rõ ràng qua các quy định trong Luật Kiểm toán Nhà nước năm 2015, nơi xác định rõ ràng quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan này.
II. Thực trạng tổ chức và hoạt động của Kiểm toán Nhà nước ở Việt Nam
Thực trạng tổ chức và hoạt động của Kiểm toán Nhà nước ở Việt Nam trong những năm qua đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động. Kiểm toán Nhà nước hiện có cấu trúc tổ chức rõ ràng, với các đơn vị chuyên môn thực hiện kiểm toán các lĩnh vực khác nhau. Hoạt động kiểm toán đã được mở rộng, bao gồm kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như thiếu nguồn lực, khó khăn trong việc tiếp cận thông tin và sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước. Đặc biệt, việc thực hiện các kiến nghị sau kiểm toán chưa được thực hiện triệt để, dẫn đến tình trạng sử dụng tài chính công chưa hiệu quả.
2.1 Tổ chức của Kiểm toán Nhà nước
Tổ chức của Kiểm toán Nhà nước Việt Nam được xây dựng theo mô hình phù hợp với thực tiễn và yêu cầu quản lý nhà nước. Cơ quan này có các đơn vị chuyên môn, mỗi đơn vị đảm nhận các lĩnh vực kiểm toán khác nhau. Điều này giúp tăng cường khả năng chuyên môn hóa trong hoạt động kiểm toán, đồng thời đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch. Tuy nhiên, cần có sự cải cách để nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của các đơn vị này, nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thực tiễn quản lý tài chính công.
III. Phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của Kiểm toán Nhà nước
Để nâng cao hiệu quả hoạt động của Kiểm toán Nhà nước, cần có các phương hướng và giải pháp cụ thể. Trước hết, cần nâng cao nhận thức về vai trò và chức năng của Kiểm toán Nhà nước trong hệ thống quản lý nhà nước. Việc hoàn thiện cơ sở pháp lý là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kiểm toán. Bên cạnh đó, cần nâng cao năng lực và đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên, đồng thời đa dạng hóa các loại hình kiểm toán theo quy định của Luật Kiểm toán. Minh bạch và công khai kết quả kiểm toán cũng cần được chú trọng, nhằm tăng cường sự tin tưởng của xã hội vào hoạt động của Kiểm toán Nhà nước.
3.1 Nâng cao nhận thức về vai trò của Kiểm toán Nhà nước
Nâng cao nhận thức về vai trò của Kiểm toán Nhà nước là một trong những giải pháp quan trọng để cải thiện hiệu quả hoạt động của cơ quan này. Cần có các chương trình tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao hiểu biết của các cấp, các ngành và toàn xã hội về chức năng và nhiệm vụ của Kiểm toán Nhà nước. Sự nhận thức đúng đắn về vai trò của cơ quan này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các nhiệm vụ kiểm toán, đồng thời tăng cường sự hợp tác giữa Kiểm toán Nhà nước và các cơ quan nhà nước khác.
