Tác động của thanh khoản đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Quỳnh Như
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Thị Tuyết Trinh
• Trường học: Trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
• Đề tài: Tác động của thanh khoản đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Đóng góp của đề tài
• 1.7. Kết cấu luận văn
• 1.8. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
• 2.1. Thanh khoản
• 2.2. Các chỉ tiêu đo lường thanh khoản
• 2.3. Các chỉ tiêu đo lường khả năng sinh lời
• 2.4. Ảnh hưởng của thanh khoản đến khả năng sinh lời
• 2.5. Các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan
• 2.5.1. Các nghiên cứu nước ngoài
• 2.5.2. Các nghiên cứu trong nước
• 2.6. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Giả thiết nghiên cứu
• 3.2. Mô tả các biến trong mô hình nghiên cứu
• 3.2.1. Biến phụ thuộc
• 3.2.2. Biến độc lập
• 3.3. Phương pháp ước lượng
• 3.4. Kết luận chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Phân tích thống kê mô tả
• 4.2. Phân tích tương quan
• 4.3. Kết quả định lượng của mô hình với biến phụ thuộc ROA
• 4.3.1. Kết quả lựa chọn mô hình giữa Pooled OLS, FEM và REM
• 4.3.2. Kết quả hồi quy mô hình REM theo ROA
• 4.3.3. Hiệu chỉnh mô hình biến phụ thuộc ROAit bằng GLS
• 4.4. Kết quả định lượng của mô hình với biến phụ thuộc ROE
• 4.4.1. Kết quả lựa chọn mô hình giữa Pooled OLS, FEM và REM
• 4.4.2. Kết quả hồi quy mô hình FEM theo biến ROE
• 4.4.3. Hiệu chỉnh mô hình biến phụ thuộc ROE bằng GLS
• 4.5. Kết quả định lượng của mô hình với biến phụ thuộc NIM
• 4.5.1. Kết quả lựa chọn mô hình giữa Pooled OLS, FEM và REM
• 4.5.2. Kết quả hồi quy mô hình FEM theo biến NIM
• 4.5.3. Hiệu chỉnh mô hình biến phụ thuộc NIMit bằng GLS
• 4.6. Thảo luận kết quả hồi quy
• 4.6.1. Đối với biến phụ thuộc là ROA
• 4.6.2. Đối với biến phụ thuộc là ROE
• 4.6.3. Đối với biến phụ thuộc là NIM
• 4.7. Kết luận chương 4
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 5.1. Hàm ý chính sách
• 5.1.1. Đối với các ngân hàng thương mại
• 5.1.2. Khuyến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước
• 5.2. Những điểm còn hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.3. Kết luận chương 5
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tác Động Thanh Khoản Đến Lợi Nhuận Ngân Hàng

Hệ thống ngân hàng đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế, được ví như mạch máu của nền kinh tế. Ngân hàng là trung gian tài chính, luân chuyển vốn giữa các chủ thể. Mức độ luân chuyển và tính sẵn có của vốn phụ thuộc vào thanh khoản ngân hàng. Hiệu quả hoạt động của ngân hàng thể hiện qua khả năng sinh lời (KNSL). Nghiên cứu các yếu tố tác động đến KNSL là mối quan tâm lớn của các nhà nghiên cứu và quản trị ngân hàng. Các nghiên cứu chỉ ra nhiều yếu tố ảnh hưởng đến KNSL, trong đó có thanh khoản. Các NHTM lựa chọn đảm bảo thanh khoản để tránh khủng hoảng có ảnh hưởng đến KNSL hay không là câu hỏi quan trọng. Nghiên cứu này tập trung vào tác động của thanh khoản đến KNSL của các ngân hàng thương mại Việt Nam.

1.1. Tầm quan trọng của thanh khoản trong hoạt động ngân hàng

Thanh khoản không chỉ đảm bảo hoạt động hiệu quả của ngân hàng mà còn là kênh luân chuyển vốn quan trọng trong nền kinh tế. Quản lý thanh khoản hiệu quả giúp ngân hàng đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng và các nghĩa vụ tài chính khác. Việc thiếu thanh khoản có thể dẫn đến khủng hoảng tài chính, ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống ngân hàng và nền kinh tế. Do đó, các ngân hàng cần có chiến lược quản lý thanh khoản phù hợp để đảm bảo hoạt động ổn định và hiệu quả.

1.2. Mối liên hệ giữa thanh khoản và khả năng sinh lời ngân hàng

Việc duy trì thanh khoản đòi hỏi ngân hàng phải nắm giữ một lượng tài sản có tính thanh khoản cao, thường có lợi suất thấp hơn so với các tài sản ít thanh khoản hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng. Tuy nhiên, việc đảm bảo thanh khoản cũng giúp ngân hàng tránh được các rủi ro và chi phí phát sinh từ việc thiếu thanh khoản, từ đó có thể cải thiện KNSL trong dài hạn. Nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích mối quan hệ này để đưa ra những kết luận và khuyến nghị hữu ích.

II. Thách Thức Quản Lý Thanh Khoản Ảnh Hưởng Lợi Nhuận NHTM

Các cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới cho thấy nguyên nhân sâu xa là do ngân hàng bị giảm hoặc mất khả năng thanh toán. Thanh khoản không chỉ đáp ứng hoạt động ngân hàng mà còn là kênh luân chuyển vốn. Việc đảm bảo thanh khoản để tránh nguy cơ khủng hoảng có ảnh hưởng đến KNSL hay không là câu hỏi đặt ra. Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước về các yếu tố ảnh hưởng đến KNSL của NHTM, trong đó có thanh khoản. Cụ thể, các nghiên cứu của Diamond và Rajan (2005), Lartey và Boadi (2013), Ongore và Kus (2013) và nhiều nghiên cứu khác.

2.1. Rủi ro thanh khoản và tác động đến hoạt động ngân hàng

Rủi ro thanh khoản là một trong những rủi ro lớn nhất mà các ngân hàng phải đối mặt. Rủi ro này xảy ra khi ngân hàng không có đủ tiền mặt để đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng hoặc các nghĩa vụ thanh toán khác. Hậu quả của rủi ro thanh khoản có thể rất nghiêm trọng, bao gồm mất uy tín, giảm lợi nhuận, thậm chí là phá sản ngân hàng. Do đó, việc quản lý rủi ro thanh khoản là vô cùng quan trọng đối với sự ổn định và phát triển của ngân hàng.

2.2. Ảnh hưởng của chính sách tiền tệ đến thanh khoản ngân hàng

Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có ảnh hưởng lớn đến thanh khoản của các ngân hàng thương mại. Các công cụ chính sách tiền tệ như lãi suất, tỷ lệ dự trữ bắt buộc và nghiệp vụ thị trường mở có thể tác động đến lượng tiền cung ứng trong nền kinh tế và khả năng tiếp cận nguồn vốn của các ngân hàng. Việc NHNN điều chỉnh các công cụ này có thể tạo ra những thay đổi đáng kể trong thanh khoản của hệ thống ngân hàng.

2.3. Nợ xấu và áp lực lên thanh khoản của ngân hàng

Nợ xấu là một trong những nguyên nhân chính gây áp lực lên thanh khoản của các ngân hàng. Khi tỷ lệ nợ xấu tăng cao, ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro, làm giảm lợi nhuận và khả năng cho vay. Đồng thời, việc thu hồi nợ xấu cũng trở nên khó khăn hơn, làm giảm lượng tiền mặt có sẵn của ngân hàng. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu thanh khoản và ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính của ngân hàng.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tác Động Thanh Khoản Đến Lợi Nhuận

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp định lượng để xác định mức độ tác động của thanh khoản đến KNSL của các NHTM. Mô hình hồi quy Pooled (OLS), FEM và REM được sử dụng. Kiểm định F và Hausmann được thực hiện để lựa chọn mô hình phù hợp. Kiểm định đa cộng tuyến, phương sai thay đổi, tự tương quan được thực hiện. Mô hình GLS được sử dụng để khắc phục các khuyết tật. Dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính của 27 NHTM Việt Nam từ năm 2010 đến năm 2021 được sử dụng.

3.1. Mô hình hồi quy và các biến số sử dụng trong nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy đa biến để phân tích tác động của thanh khoản đến KNSL của các NHTM. Các biến số được sử dụng trong mô hình bao gồm: tỷ lệ thanh khoản (đo lường mức độ thanh khoản của ngân hàng), tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA), tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE), tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) và một số biến kiểm soát khác như quy mô ngân hàng, tỷ lệ nợ xấu và tăng trưởng tín dụng.

3.2. Thu thập và xử lý dữ liệu tài chính ngân hàng

Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính hợp nhất của 27 NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2010-2021. Các báo cáo tài chính này được công bố công khai trên trang web của các ngân hàng và Ngân hàng Nhà nước. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm thống kê Stata để đảm bảo tính chính xác và nhất quán trước khi đưa vào phân tích.

3.3. Kiểm định các giả định của mô hình hồi quy

Trước khi đưa ra kết luận về tác động của thanh khoản đến KNSL, nghiên cứu tiến hành kiểm định các giả định của mô hình hồi quy như tính tuyến tính, tính độc lập của các sai số, tính đồng nhất phương sai và tính chuẩn của các sai số. Các kiểm định này giúp đảm bảo tính tin cậy và giá trị của kết quả nghiên cứu.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Tác Động Thực Tế Đến Lợi Nhuận NHTM

Kết quả nghiên cứu cho thấy có ba yếu tố là CARit, LDRit, QIRit có tác động cùng chiều đến ROAit, và một yếu tố LIRit có ý nghĩa thống kê và tác động ngược chiều đến đến ROAit của NHTM Việt Nam. Với biến phụ thuộc là ROEit có kết quả cuối cùng cho thấy có hai yếu tố là LDRit, CPIt có tác động cùng chiều đến ROEit, và hai yếu tố là CARit và LIRit có tác động ngược chiều và có ý nghĩa thống kê đến ROEit của NHTM Việt Nam. Kết quả với biến NIM cho thấy có ba yếu tố là CARit, LDRit, CPIt có ý nghĩa thống kê và có tác động cùng chiều đến NIMit của NHTM Việt Nam.

4.1. Phân tích tác động của tỷ lệ an toàn vốn CAR đến lợi nhuận

Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) là một chỉ số quan trọng đánh giá khả năng chống chịu rủi ro của ngân hàng. Kết quả nghiên cứu cho thấy CAR có tác động đáng kể đến KNSL của các NHTM Việt Nam. Việc duy trì CAR ở mức cao giúp ngân hàng tăng cường uy tín, thu hút khách hàng và giảm chi phí vốn, từ đó cải thiện lợi nhuận. Tuy nhiên, việc tăng CAR quá cao cũng có thể làm giảm hiệu quả sử dụng vốn và ảnh hưởng đến KNSL.

4.2. Ảnh hưởng của tỷ lệ cho vay trên tiền gửi LDR đến khả năng sinh lời

Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) phản ánh khả năng sử dụng vốn huy động để cho vay của ngân hàng. Kết quả nghiên cứu cho thấy LDR có tác động tích cực đến KNSL của các NHTM Việt Nam. Việc tăng LDR giúp ngân hàng tăng thu nhập từ lãi cho vay, tuy nhiên, việc tăng LDR quá cao cũng có thể làm tăng rủi ro thanh khoản và ảnh hưởng đến KNSL trong dài hạn.

4.3. Tác động của chi phí huy động vốn CPI đến lợi nhuận ngân hàng

Chi phí huy động vốn (CPI) là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngân hàng. Kết quả nghiên cứu cho thấy CPI có tác động tiêu cực đến KNSL của các NHTM Việt Nam. Việc giảm CPI giúp ngân hàng giảm chi phí hoạt động và tăng lợi nhuận. Tuy nhiên, việc giảm CPI quá thấp cũng có thể làm giảm khả năng huy động vốn và ảnh hưởng đến quy mô hoạt động của ngân hàng.

V. Hàm Ý Chính Sách Nâng Cao Thanh Khoản Lợi Nhuận NHTM

Dựa trên kết quả nghiên cứu, tác giả đề xuất một số hàm ý chính sách đối với việc đảm bảo và gia tăng thanh khoản nhằm đem lại hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam, cũng như đối với NHNN và Chính phủ Việt Nam. Cần có các giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng và đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng.

5.1. Giải pháp tăng cường quản lý thanh khoản cho ngân hàng

Các ngân hàng cần tăng cường quản lý thanh khoản bằng cách xây dựng hệ thống cảnh báo sớm rủi ro thanh khoản, đa dạng hóa nguồn vốn huy động, tăng cường quản lý tài sản có tính thanh khoản cao và thực hiện kiểm tra định kỳ về khả năng thanh khoản. Đồng thời, các ngân hàng cần tuân thủ các quy định về tỷ lệ an toàn thanh khoản do NHNN ban hành.

5.2. Khuyến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước về chính sách tiền tệ

NHNN cần điều hành chính sách tiền tệ một cách linh hoạt và chủ động để đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ hoạt động của các ngân hàng. NHNN cần theo dõi sát sao tình hình thanh khoản của hệ thống ngân hàng và có các biện pháp can thiệp kịp thời khi cần thiết. Đồng thời, NHNN cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về quản lý thanh khoản và giám sát hoạt động của các ngân hàng.

5.3. Đề xuất cải thiện cấu trúc vốn và sử dụng vốn hiệu quả

Các ngân hàng cần cải thiện cấu trúc vốn bằng cách tăng vốn chủ sở hữu và giảm tỷ lệ nợ vay. Đồng thời, các ngân hàng cần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn bằng cách tập trung vào các hoạt động kinh doanh cốt lõi, kiểm soát chi phí và tăng cường quản lý rủi ro. Việc cải thiện cấu trúc vốn và sử dụng vốn hiệu quả sẽ giúp ngân hàng tăng cường khả năng sinh lời và phát triển bền vững.

VI. Kết Luận Tương Lai Nghiên Cứu Về Thanh Khoản Và Lợi Nhuận

Nghiên cứu này bổ sung thêm bằng chứng thực nghiệm về thanh khoản đối với KNSL của các NHTM Việt Nam trong bối cảnh tình hình mới, với số liệu cập nhật hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn còn một số hạn chế và cần tiếp tục được nghiên cứu trong tương lai. Cần có thêm các nghiên cứu về tác động của thanh khoản thị trường đến lợi nhuận ngân hàng và các yếu tố khác ảnh hưởng đến KNSL.

6.1. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu này có một số hạn chế như phạm vi nghiên cứu chỉ giới hạn trong 27 NHTM Việt Nam, dữ liệu sử dụng là dữ liệu thứ cấp và mô hình nghiên cứu chưa xem xét đến tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến KNSL. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng dữ liệu sơ cấp và bổ sung thêm các biến số khác vào mô hình.

6.2. Tầm quan trọng của việc đánh giá hiệu quả hoạt động ngân hàng

Đánh giá hiệu quả hoạt động ngân hàng là vô cùng quan trọng để đảm bảo sự ổn định và phát triển của hệ thống ngân hàng. Việc đánh giá hiệu quả hoạt động giúp các ngân hàng nhận diện được những điểm mạnh và điểm yếu, từ đó có các biện pháp cải thiện hoạt động và tăng cường khả năng cạnh tranh. Đồng thời, việc đánh giá hiệu quả hoạt động cũng giúp các nhà quản lý và nhà đầu tư có cái nhìn tổng quan về tình hình tài chính và hoạt động của ngân hàng.

6.3. Ứng dụng kết quả nghiên cứu trong quản trị ngân hàng

Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong quản trị ngân hàng để đưa ra các quyết định về quản lý thanh khoản, quản lý rủi ro và phân bổ vốn. Các ngân hàng có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chiến lược kinh doanh phù hợp và tăng cường khả năng sinh lời. Đồng thời, các nhà quản lý và nhà đầu tư có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để đánh giá tiềm năng và rủi ro của các ngân hàng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hệ thống ngân hàng đóng vai trò trung gian tài chính quan trọng, thanh khoản được xem là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến khả năng sinh lời (KNSL) của các ngân hàng thương mại (NHTM). Theo số liệu thu thập từ 27 NHTM Việt Nam giai đoạn 2010-2021, nghiên cứu tập trung phân tích tác động của các chỉ số thanh khoản như tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (CAR), tỷ lệ dư nợ cho vay trên tổng vốn huy động (LDR), tỷ lệ thanh khoản (LIR) và tỷ lệ thanh toán nhanh (QIR) đến các chỉ số KNSL gồm ROA, ROE và NIM. Mục tiêu chính là đánh giá mức độ và chiều hướng tác động của thanh khoản đến KNSL, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động do dịch bệnh và xung đột quốc tế. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu tài chính hợp nhất của các NHTM Việt Nam trong 12 năm, giúp đảm bảo tính cập nhật và độ tin cậy của kết quả. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm mới, hỗ trợ các nhà quản trị và cơ quan quản lý trong việc cân bằng giữa thanh khoản và lợi nhuận, góp phần ổn định và phát triển hệ thống ngân hàng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết tài chính ngân hàng về thanh khoản và khả năng sinh lời, trong đó:

• Lý thuyết đánh đổi thanh khoản-lợi nhuận (Diamond và Rajan, 2005): Thanh khoản cao giúp giảm rủi ro nhưng có thể làm giảm lợi nhuận do chi phí cơ hội.
• Mô hình CAMELS: Đánh giá thanh khoản qua các chỉ số tài chính như CAR, LDR, LIR, QIR.
• Khái niệm thanh khoản: Khả năng đáp ứng nghĩa vụ tài chính khi đến hạn, chuyển đổi tài sản thành tiền mặt nhanh chóng với chi phí hợp lý.
• Khả năng sinh lời (KNSL): Đo lường hiệu quả hoạt động qua các chỉ số ROA (lợi nhuận trên tài sản), ROE (lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu) và NIM (tỷ lệ thu nhập lãi cận biên).

Các khái niệm chính bao gồm: thanh khoản ngân hàng, tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (CAR), tỷ lệ dư nợ cho vay trên tổng vốn huy động (LDR), tỷ lệ thanh khoản (LIR), tỷ lệ thanh toán nhanh (QIR), ROA, ROE, NIM, GDP, CPI.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với dữ liệu bảng (panel data) thu thập từ báo cáo tài chính hợp nhất của 27 NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2010-2021, tổng cộng 241 quan sát. Các bước phân tích bao gồm:

• Sử dụng phần mềm Stata 17 để xử lý dữ liệu.
• Áp dụng các mô hình hồi quy: Pooled OLS, Fixed Effects Model (FEM), Random Effects Model (REM).
• Thực hiện kiểm định F để lựa chọn giữa Pooled OLS và FEM, kiểm định Hausman để chọn giữa FEM và REM.
• Kiểm tra các giả thiết mô hình như đa cộng tuyến (VIF), phương sai sai số thay đổi (White test), tự tương quan.
• Sử dụng mô hình Generalized Least Squares (GLS) để khắc phục các khuyết tật của mô hình FEM hoặc REM.
• Các biến độc lập gồm CAR, LDR, LIR, QIR, GDP, CPI và biến giả Period để kiểm soát ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

Phương pháp chọn mẫu là chọn các NHTM công bố đầy đủ thông tin tài chính, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng đến ROA:

   • CAR, LDR và QIR có tác động cùng chiều tích cực đến ROA với hệ số hồi quy lần lượt khoảng 0,0613, 0,0261 và có ý nghĩa thống kê cao (p < 0,01).
   • LIR có tác động ngược chiều và có ý nghĩa thống kê đến ROA, cho thấy tài sản ngắn hạn cao không đồng nghĩa với lợi nhuận trên tài sản tăng.
   • Biến Period không có ảnh hưởng có ý nghĩa thống kê đến ROA.

2. Ảnh hưởng đến ROE:

   • LDR và CPI tác động cùng chiều tích cực đến ROE, cho thấy tăng dư nợ cho vay và lạm phát có thể thúc đẩy lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu.
   • CAR và LIR tác động ngược chiều và có ý nghĩa thống kê đến ROE, phản ánh sự đánh đổi giữa vốn an toàn và lợi nhuận vốn chủ sở hữu.

3. Ảnh hưởng đến NIM:

   • CAR, LDR và CPI đều có tác động cùng chiều tích cực và có ý nghĩa thống kê đến NIM, cho thấy vốn chủ sở hữu và dư nợ cho vay ảnh hưởng tích cực đến biên lợi nhuận lãi thuần.
   • Biến Period không có tác động có ý nghĩa đến NIM.

4. Kiểm định mô hình:

   • Kiểm định Hausman cho thấy mô hình FEM phù hợp hơn cho ROE và NIM, trong khi REM phù hợp cho ROA.
   • Mô hình GLS được sử dụng để khắc phục hiện tượng đa cộng tuyến và phương sai sai số thay đổi, đảm bảo kết quả hồi quy vững chắc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy thanh khoản có ảnh hưởng đa chiều đến khả năng sinh lời của các NHTM Việt Nam. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (CAR) và tỷ lệ dư nợ cho vay trên tổng vốn huy động (LDR) là những yếu tố quan trọng nhất, tác động tích cực đến ROA và NIM, đồng thời có tác động phức tạp đến ROE. Điều này phù hợp với lý thuyết đánh đổi giữa thanh khoản và lợi nhuận, khi ngân hàng cần cân bằng giữa việc duy trì vốn an toàn và tối đa hóa lợi nhuận. Tỷ lệ thanh khoản (LIR) có tác động ngược chiều đến ROA và ROE, phản ánh chi phí cơ hội của việc giữ tài sản ngắn hạn nhiều nhưng sinh lời thấp. Các kết quả này tương đồng với một số nghiên cứu trong nước và quốc tế, đồng thời bổ sung bằng chứng thực nghiệm mới trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động do đại dịch và các yếu tố vĩ mô khác. Việc biến Period không có tác động có ý nghĩa thống kê cho thấy đại dịch Covid-19 chưa làm thay đổi đáng kể mối quan hệ giữa thanh khoản và KNSL trong giai đoạn nghiên cứu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số hồi quy của từng biến độc lập trên các chỉ số ROA, ROE, NIM, cùng bảng tổng hợp kết quả kiểm định mô hình và các chỉ số thống kê mô tả.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý vốn chủ sở hữu (CAR): Các NHTM cần duy trì tỷ lệ vốn chủ sở hữu hợp lý để đảm bảo an toàn thanh khoản và nâng cao khả năng sinh lời. Mục tiêu tăng CAR lên khoảng 9-10% trong vòng 2 năm tới, do ban lãnh đạo ngân hàng chủ trì thực hiện.

2. Tối ưu hóa tỷ lệ dư nợ cho vay trên vốn huy động (LDR): Khuyến khích các ngân hàng cân đối giữa huy động và cho vay, duy trì LDR ở mức khoảng 60-70% để vừa đảm bảo thanh khoản vừa tăng lợi nhuận. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, phối hợp giữa phòng tín dụng và quản lý rủi ro.

3. Cải thiện hiệu quả quản lý tài sản ngắn hạn (LIR): Giảm thiểu tài sản ngắn hạn không sinh lời, tăng cường đầu tư vào các tài sản có tính thanh khoản cao nhưng sinh lời tốt hơn. Mục tiêu giảm LIR xuống dưới 80% trong 3 năm, do bộ phận tài chính và kế toán thực hiện.

4. Phát triển các sản phẩm dịch vụ ngân hàng nhằm tăng thu nhập ngoài lãi (ảnh hưởng CPI): Tăng cường đa dạng hóa nguồn thu, giảm phụ thuộc vào thu nhập lãi, nâng cao NIM và ROE. Thời gian triển khai 2 năm, do phòng kinh doanh và marketing đảm nhiệm.

5. Khuyến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ:

   • Tăng cường giám sát và hỗ trợ chính sách nhằm duy trì thanh khoản hệ thống ngân hàng ổn định.
   • Xây dựng các công cụ tài chính hỗ trợ ngân hàng trong việc cân bằng thanh khoản và lợi nhuận.
   • Đẩy mạnh minh bạch thông tin tài chính để nâng cao niềm tin của nhà đầu tư và khách hàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản trị ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ tác động của các chỉ số thanh khoản đến hiệu quả kinh doanh, từ đó xây dựng chiến lược quản lý vốn và tín dụng phù hợp.

2. Cơ quan quản lý nhà nước (Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính): Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế chính sách giám sát và điều hành thanh khoản, đảm bảo ổn định hệ thống tài chính.

3. Nhà đầu tư và cổ đông ngân hàng: Đánh giá hiệu quả hoạt động và rủi ro thanh khoản của ngân hàng, hỗ trợ quyết định đầu tư chính xác hơn.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo bổ ích về phương pháp nghiên cứu định lượng, mô hình hồi quy và phân tích tác động thanh khoản đến khả năng sinh lời.

Câu hỏi thường gặp

1. Thanh khoản ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh lời của ngân hàng?
   Thanh khoản cao giúp ngân hàng đáp ứng nghĩa vụ tài chính kịp thời, giảm rủi ro thanh khoản nhưng có thể làm giảm lợi nhuận do chi phí cơ hội giữ tài sản không sinh lời. Nghiên cứu cho thấy CAR và LDR tác động tích cực đến lợi nhuận, trong khi LIR có thể tác động ngược chiều.

2. Các chỉ số thanh khoản nào quan trọng nhất trong nghiên cứu này?
   CAR (tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản) và LDR (tỷ lệ dư nợ cho vay trên tổng vốn huy động) là hai chỉ số có ảnh hưởng mạnh mẽ và tích cực đến các chỉ số khả năng sinh lời ROA, ROE và NIM.

3. Tại sao biến Period (đại dịch Covid-19) không ảnh hưởng đáng kể đến kết quả?
   Có thể do các ngân hàng đã có chính sách quản lý thanh khoản và rủi ro hiệu quả, hoặc thời gian nghiên cứu chưa đủ dài để phản ánh tác động sâu rộng của đại dịch đến mối quan hệ thanh khoản và lợi nhuận.

4. Làm thế nào để khắc phục hiện tượng đa cộng tuyến trong mô hình hồi quy?
   Nghiên cứu sử dụng kiểm định VIF để phát hiện đa cộng tuyến và áp dụng mô hình GLS để khắc phục các khuyết tật như phương sai sai số thay đổi và tự tương quan, đảm bảo kết quả hồi quy chính xác.

5. Các nhà quản trị ngân hàng có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này như thế nào?
   Có thể điều chỉnh tỷ lệ vốn chủ sở hữu, cân đối dư nợ cho vay và quản lý tài sản ngắn hạn để tối ưu hóa lợi nhuận mà vẫn đảm bảo thanh khoản, đồng thời phát triển các sản phẩm dịch vụ nhằm đa dạng hóa nguồn thu.

Kết luận

• Thanh khoản có tác động đa chiều đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại Việt Nam, với CAR và LDR là những yếu tố tích cực chủ đạo.
• Tỷ lệ thanh khoản (LIR) có xu hướng tác động ngược chiều đến lợi nhuận, phản ánh chi phí cơ hội của việc giữ tài sản ngắn hạn.
• Biến giả Period cho thấy đại dịch Covid-19 chưa làm thay đổi đáng kể mối quan hệ giữa thanh khoản và khả năng sinh lời trong giai đoạn 2010-2021.
• Nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy đa biến với kiểm định chặt chẽ, đảm bảo độ tin cậy và tính thực tiễn của kết quả.
• Đề xuất các giải pháp quản lý vốn, tín dụng và đa dạng hóa nguồn thu nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam trong thời gian tới.

Next steps: Các ngân hàng nên áp dụng các khuyến nghị để cân bằng thanh khoản và lợi nhuận, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng với dữ liệu cập nhật sau đại dịch. Các cơ quan quản lý cần theo dõi và điều chỉnh chính sách phù hợp nhằm hỗ trợ sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng.

Call to action: Các nhà quản trị ngân hàng và cơ quan quản lý hãy sử dụng kết quả nghiên cứu này làm cơ sở để xây dựng chiến lược tài chính hiệu quả, đảm bảo sự ổn định và phát triển của ngành ngân hàng Việt Nam.