Tác động của quy mô đến mức độ chấp nhận rủi ro của ngân hàng thương mại ở Việt Nam trong giai đoạn 2011-2021

• Tác giả: Phạm Thùy Trang
• Người hướng dẫn: TS. Lưu Thu Quang
• Trường học: Trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng
• Đề tài: Tác Động Của Quy Mô Đến Mức Độ Chấp Nhận Rủi Ro Của Ngân Hàng Thương Mại Ở Việt Nam Trong Giai Đoạn 2011-2021
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Lí do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa thực tiễn của bài nghiên cứu
• 1.7. Bố cục của đề tài
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY
• 2.1. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu
• 2.2. Các tranh luận xung quanh vấn đề “TBTF”
• 2.3. Ngân hàng thương mại
• 2.4. Các loại rủi ro trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại
• 2.5. Mức độ chấp nhận rủi ro
• 2.6. Tổng quan các nghiên cứu trước đây
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢ THUYẾT, MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Giả thuyết nghiên cứu
• 3.2. Mô hình nghiên cứu
• 3.3. Phương pháp ước lượng
• 3.4. Dữ liệu và mẫu
• 3.5. Mô tả và định nghĩa các biến
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Thống kê mô tả
• 4.2. Kết quả nghiên cứu
• 4.3. Kết quả hồi quy mô hình không có MB
• 4.4. Kết quả hồi quy mô hình có biến MB
• 4.5. Kết quả hồi quy 2SLS
• 4.6. Kết quả hồi quy từng nhân tố Zscore
• 4.7. Phân tích kết quả nghiên cứu
• 4.8. Hạn chế của đề tài
• 4.9. Hướng phát triển của đề tài
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN
• 5.1. Tổng hợp kết quả nghiên cứu
• 5.2. Hạn chế trong nghiên cứu
• 5.3. Hướng mở rộng trong tương lai
• 5.4. Khuyến nghị cho nhà quản lý và hoạch định chính sách
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Tác Động Quy Mô Ngân Hàng Đến Rủi Ro Tại VN

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá tác động của quy mô ngân hàng đến mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng Việt Nam trong giai đoạn 2011-2021. Sự tăng trưởng nhanh chóng của hệ thống ngân hàng, cùng với tâm lý ỷ lại vào sự bảo đảm của chính phủ, có thể dẫn đến việc các ngân hàng tăng trưởng quá nóng, bỏ qua việc kiểm soát rủi ro tín dụng để đạt được lợi nhuận cao. Nghiên cứu này nhằm mục đích làm sáng tỏ mối quan hệ giữa quy mô ngân hàng và mức độ chấp nhận rủi ro trong bối cảnh cụ thể của Việt Nam. Dữ liệu được thu thập từ 34 ngân hàng thương mại trong giai đoạn nghiên cứu, sử dụng các phương pháp định lượng để phân tích và đánh giá.

1.1. Lý Do Nghiên Cứu Tác Động Quy Mô Ngân Hàng

Việc các ngân hàng mở rộng quy mô thông qua sáp nhập và mua lại (M&A) đặt ra câu hỏi liệu sự tăng trưởng này có thực sự giảm thiểu rủi ro hay không. Một số chuyên gia cho rằng, khi đạt đến ngưỡng "too big to fail" (TBTF), các ngân hàng có xu hướng tăng mức độ chấp nhận rủi ro để tối đa hóa lợi nhuận. Điều này có thể gây ra những hệ lụy tiêu cực cho toàn bộ nền kinh tế. Nghiên cứu này nhằm kiểm chứng giả thuyết này trong bối cảnh hệ thống ngân hàng Việt Nam.

1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Mức Độ Chấp Nhận Rủi Ro

Nghiên cứu này hướng đến việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm về tác động của quy mô đến mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Cụ thể, nghiên cứu sẽ kiểm định mức độ tác động và chiều hướng tác động của quy mô đến mức độ chấp nhận rủi ro, đồng thời xem xét tác động của các nhân tố đại diện cho quy mô đến từng biến số cấu thành Z-score, một chỉ số đo lường rủi ro phổ biến.

II. Thách Thức Too Big To Fail và Rủi Ro Hệ Thống Ngân Hàng

Khái niệm "Too Big To Fail" (TBTF) ám chỉ tình trạng các ngân hàng có quy mô quá lớn, đến mức sự sụp đổ của chúng có thể gây ra khủng hoảng tài chính và ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn bộ nền kinh tế. Điều này buộc chính phủ phải can thiệp để cứu trợ, tạo ra một sự bảo hộ ngầm cho các ngân hàng lớn. Tuy nhiên, chính sách này có thể dẫn đến rủi ro đạo đức, khi các ngân hàng lớn lợi dụng sự bảo hộ để tăng mức độ chấp nhận rủi ro, bất chấp hậu quả. Nghiên cứu này xem xét liệu hiện tượng TBTF có tồn tại trong hệ thống ngân hàng Việt Nam hay không.

2.1. Ảnh Hưởng của Chính Sách Bảo Trợ Ngân Hàng Lớn

Chính sách bảo trợ các ngân hàng TBTF đã bị nhiều chuyên gia chỉ trích vì làm méo mó các chính sách ưu đãi tài chính và góp phần vào các cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Sự bảo hộ này có thể khuyến khích các ngân hàng lớn gia tăng rủi ro trong hoạt động kinh doanh, dẫn đến rủi ro hệ thống cho toàn bộ nền kinh tế. Cần có những giải pháp để hạn chế tình trạng này.

2.2. Rủi Ro Đạo Đức và Mức Độ Chấp Nhận Rủi Ro

Vấn đề rủi ro đạo đức phát sinh khi các tổ chức tài chính lợi dụng sự hậu thuẫn của chính phủ để gia tăng mức độ chấp nhận rủi ro trong hoạt động kinh doanh. Điều này có thể dẫn đến việc các ngân hàng chấp nhận các phương án kinh doanh rủi ro cao để đạt được lợi nhuận lớn, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế. Nghiên cứu này sẽ đánh giá mức độ ảnh hưởng của rủi ro đạo đức đến mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng Việt Nam.

III. Phương Pháp Đo Lường Mức Độ Chấp Nhận Rủi Ro Ngân Hàng VN

Nghiên cứu này sử dụng Z-score để đo lường mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Z-score là một chỉ số phổ biến trong các nghiên cứu về rủi ro tài chính, được tính toán dựa trên các yếu tố như đòn bẩy tài chính (CAR), lợi nhuận trên tài sản (ROA) và sự biến động của thu nhập (σ(ROA)). Việc phân tích các yếu tố cấu thành Z-score cho phép hiểu rõ hơn về cách quy mô ảnh hưởng đến mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng.

3.1. Sử Dụng Z Score Đánh Giá Rủi Ro Ngân Hàng

Z-score là một công cụ hữu ích để đánh giá mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng. Chỉ số này cho biết khả năng một ngân hàng có thể đối phó với các cú sốc tài chính. Z-score càng cao, ngân hàng càng ít rủi ro. Nghiên cứu này sử dụng Z-score để so sánh mức độ chấp nhận rủi ro giữa các ngân hàng có quy mô khác nhau.

3.2. Các Yếu Tố Cấu Thành Z Score và Tác Động

Các yếu tố cấu thành Z-score, bao gồm đòn bẩy tài chính, lợi nhuận trên tài sản và sự biến động của thu nhập, đều có thể bị ảnh hưởng bởi quy mô của ngân hàng. Ví dụ, các ngân hàng lớn có thể có xu hướng sử dụng đòn bẩy tài chính cao hơn để tăng lợi nhuận, nhưng điều này cũng làm tăng rủi ro. Nghiên cứu này sẽ phân tích tác động của quy mô đến từng yếu tố này.

3.3. Biến Kiểm Soát và Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Khác

Ngoài quy mô, nghiên cứu còn xem xét tác động của một số yếu tố khác như tỷ lệ sở hữu của CEO, thâm niên hoạt động, sàn niêm yết, tính sở hữu Nhà Nước, tài sản cố định, số lượng nhân viên và giá trị thị trường trên giá trị sổ sách. Đồng thời, hai sự kiện đặc biệt trong giai đoạn nghiên cứu cũng được đề cập đến trong bài là cuộc khủng hoảng tài chính năm 2009-2012 và sự bùng phát của dịch Covid19 năm 2019-2021.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Quy Mô và Mức Độ Chấp Nhận Rủi Ro

Kết quả nghiên cứu cho thấy có mối tương quan giữa quy mô ngân hàng và mức độ chấp nhận rủi ro tại Việt Nam trong giai đoạn 2011-2021. Các ngân hàng có quy mô lớn hơn có xu hướng chấp nhận rủi ro cao hơn. Điều này có thể là do các ngân hàng lớn tin rằng họ sẽ được chính phủ bảo hộ trong trường hợp gặp khó khăn, tạo ra một sự khuyến khích để gia tăng rủi ro.

4.1. Tương Quan Giữa Quy Mô và Rủi Ro Tín Dụng

Nghiên cứu cho thấy quy mô có thể ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của các ngân hàng. Các ngân hàng lớn có thể có xu hướng cho vay nhiều hơn, bao gồm cả các khoản vay rủi ro cao, để tăng lợi nhuận. Điều này có thể làm tăng tỷ lệ nợ xấu và ảnh hưởng đến sự ổn định của ngân hàng.

4.2. Tác Động của Quy Mô Đến Rủi Ro Thanh Khoản

Quy mô cũng có thể ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng. Các ngân hàng lớn có thể gặp khó khăn trong việc huy động vốn trong trường hợp khủng hoảng, đặc biệt nếu họ có nhiều khoản đầu tư rủi ro. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu thanh khoản và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của ngân hàng.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn và Khuyến Nghị Chính Sách Quản Lý Rủi Ro

Nghiên cứu này cung cấp những bằng chứng thực nghiệm quan trọng về mối quan hệ giữa quy mô và mức độ chấp nhận rủi ro trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để đưa ra các khuyến nghị chính sách nhằm cải thiện quản trị rủi ro và đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng. Cần có những biện pháp để hạn chế tình trạng rủi ro đạo đức và đảm bảo rằng các ngân hàng lớn không lợi dụng sự bảo hộ của chính phủ để gia tăng rủi ro.

5.1. Cải Thiện Quản Trị Rủi Ro Ngân Hàng

Các ngân hàng cần cải thiện quản trị rủi ro để đảm bảo rằng họ không chấp nhận rủi ro quá mức. Điều này bao gồm việc thiết lập các hệ thống kiểm soát rủi ro hiệu quả, đào tạo nhân viên về quản trị rủi ro và tuân thủ các quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

5.2. Tăng Cường Thanh Tra Giám Sát Ngân Hàng

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần tăng cường thanh tra giám sát các ngân hàng, đặc biệt là các ngân hàng lớn, để đảm bảo rằng họ tuân thủ các quy định về quản trị rủi ro. Điều này bao gồm việc kiểm tra tỷ lệ nợ xấu, khả năng thanh khoản và các hoạt động kinh doanh rủi ro khác.

5.3. Hoàn Thiện Khung Pháp Lý Ngân Hàng

Cần hoàn thiện khung pháp lý cho hệ thống ngân hàng, bao gồm việc ban hành các quy định chặt chẽ hơn về quản trị rủi ro, vốn chủ sở hữu và thanh khoản. Điều này sẽ giúp đảm bảo sự ổn định và an toàn của hệ thống ngân hàng.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Tác Động Quy Mô Ngân Hàng

Nghiên cứu này đã cung cấp những bằng chứng thực nghiệm về tác động của quy mô đến mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy có mối tương quan dương giữa quy mô và rủi ro, cho thấy cần có những biện pháp để kiểm soát rủi ro trong hệ thống ngân hàng. Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc phân tích sâu hơn các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng và đánh giá hiệu quả của các chính sách quản trị rủi ro.

6.1. Hạn Chế Của Nghiên Cứu và Hướng Phát Triển

Nghiên cứu này có một số hạn chế, bao gồm việc sử dụng dữ liệu thứ cấp và phạm vi nghiên cứu giới hạn trong giai đoạn 2011-2021. Các nghiên cứu trong tương lai có thể sử dụng dữ liệu sơ cấp và mở rộng phạm vi nghiên cứu để có được kết quả toàn diện hơn. Ngoài ra, cần có những nghiên cứu sâu hơn về tác động của công nghệ tài chính (Fintech) và chuyển đổi số đến mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng.

6.2. Tầm Quan Trọng của Ổn Định Tài Chính

Ổn định tài chính là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Việc kiểm soát rủi ro trong hệ thống ngân hàng là một phần quan trọng của việc duy trì ổn định tài chính. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và các ngân hàng để đảm bảo rằng hệ thống ngân hàng hoạt động an toàn và hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2011-2021, hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng về quy mô và hoạt động kinh doanh. Theo ước tính, 34 ngân hàng thương mại cổ phần trong nước đã có sự gia tăng đáng kể về tổng tài sản, đồng thời mức độ chấp nhận rủi ro trong hoạt động cũng có nhiều biến động. Vấn đề nghiên cứu trọng tâm của luận văn là tác động của quy mô ngân hàng đến mức độ chấp nhận rủi ro, một chủ đề có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh các ngân hàng ngày càng mở rộng quy mô và chịu ảnh hưởng từ các chính sách bảo hộ của Nhà nước.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là kiểm định mức độ và chiều hướng tác động của quy mô đến mức độ chấp nhận rủi ro tại các NHTM Việt Nam, đồng thời phân tích ảnh hưởng của các yếu tố cấu thành như đòn bẩy tài chính, tỷ lệ sở hữu của CEO, và các biến công cụ như quy mô tiền gửi không kỳ hạn, số lượng nhân viên, tổng giá trị tài sản cố định. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 34 ngân hàng thương mại cổ phần trong nước, với dữ liệu thu thập từ năm 2011 đến 2021. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm giúp các nhà quản lý và hoạch định chính sách có cơ sở để điều chỉnh chiến lược quản trị rủi ro, đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết “Too Big To Fail” (TBTF) và lý thuyết quản trị rủi ro trong ngân hàng. Lý thuyết TBTF giải thích rằng các ngân hàng có quy mô lớn được Nhà nước bảo hộ nhằm tránh phá sản, từ đó có xu hướng chấp nhận rủi ro cao hơn để tối đa hóa lợi nhuận. Lý thuyết quản trị rủi ro tập trung vào việc nhận diện, đo lường và kiểm soát các loại rủi ro trong hoạt động ngân hàng, bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động và rủi ro thị trường.

Mô hình nghiên cứu sử dụng điểm số Z-score làm biến đo lường mức độ chấp nhận rủi ro, được tính bằng công thức:

$$ Z = \frac{ROA + CAR}{\sigma(ROA)} $$

trong đó, ROA là tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản, CAR là tỷ lệ an toàn vốn, và $\sigma(ROA)$ là độ lệch chuẩn của ROA. Các khái niệm chính bao gồm quy mô ngân hàng (SIZE), tỷ lệ sở hữu của CEO (CEO), biến giả sở hữu Nhà nước (STA), biến giả khủng hoảng tài chính (FCD), biến giả đại dịch COVID-19 (CD), cùng các biến công cụ như quy mô tiền gửi không kỳ hạn (CASA), số lượng nhân viên (EMP), và tổng giá trị tài sản cố định (PPE).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng thu thập từ 34 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn 2011-2021, với tổng số 442 quan sát. Dữ liệu được thu thập từ các nguồn thứ cấp như Vietstock, Vietdata, báo cáo tài chính đã kiểm toán và báo cáo thường niên của các ngân hàng.

Phương pháp phân tích chính là hồi quy dữ liệu bảng với mô hình Hiệu ứng cố định (Fixed Effect Model - FEM) nhằm kiểm tra mức ý nghĩa và chiều hướng tác động của quy mô đến mức độ chấp nhận rủi ro. Ngoài ra, phương pháp hồi quy hai giai đoạn (Two-Stage Least Squares - 2SLS) được áp dụng để xử lý vấn đề nội sinh và lựa chọn biến đại diện phù hợp. Các biến kiểm soát như tỷ lệ sở hữu Nhà nước, biến giả khủng hoảng tài chính và đại dịch COVID-19 cũng được đưa vào mô hình để tăng tính chính xác và toàn diện của phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tác động tích cực của quy mô đến mức độ chấp nhận rủi ro: Kết quả hồi quy cho thấy quy mô ngân hàng (SIZE) có tương quan dương và có ý nghĩa thống kê với điểm số Z-score, hàm ý rằng các ngân hàng có quy mô lớn hơn có xu hướng chấp nhận rủi ro cao hơn. Cụ thể, mỗi đơn vị tăng logarit tổng tài sản làm tăng mức độ chấp nhận rủi ro khoảng 5-7%.

2. Đòn bẩy tài chính là nhân tố chính gia tăng rủi ro: Phân tích các thành phần cấu thành Z-score cho thấy mức độ chấp nhận rủi ro chủ yếu được thể hiện qua việc gia tăng tỷ lệ đòn bẩy tài chính (CAR). Các ngân hàng lớn sử dụng đòn bẩy cao hơn để mở rộng hoạt động, dẫn đến rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản tăng lên.

3. Ảnh hưởng của tỷ lệ sở hữu CEO: Tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của CEO có tương quan dương với mức độ chấp nhận rủi ro, cho thấy các CEO có quyền sở hữu lớn hơn có xu hướng thúc đẩy các quyết định kinh doanh mạo hiểm nhằm tối đa hóa lợi nhuận cá nhân và cổ đông.

4. Tác động của các biến công cụ: Quy mô tiền gửi không kỳ hạn (CASA), số lượng nhân viên (EMP) và tổng giá trị tài sản cố định (PPE) đều có ảnh hưởng tích cực đến mức độ chấp nhận rủi ro, góp phần làm rõ hơn mối quan hệ giữa quy mô và rủi ro.

5. Ảnh hưởng của đại dịch COVID-19: Biến giả đại dịch COVID-19 (2019-2021) có tác động làm giảm mức độ chấp nhận rủi ro của các ngân hàng, phản ánh sự thận trọng hơn trong hoạt động kinh doanh nhằm đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính quốc gia trong bối cảnh khủng hoảng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của mối quan hệ tích cực giữa quy mô và mức độ chấp nhận rủi ro được giải thích bởi hiện tượng “too big to fail” (TBTF), khi các ngân hàng lớn được Nhà nước bảo hộ, tạo điều kiện cho họ gia tăng khẩu vị rủi ro mà không lo sợ phá sản. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế như của Sanjai Bhagat và cộng sự (2015) và Laeven & Levine (2009), đồng thời phản ánh thực trạng quản trị rủi ro còn nhiều thách thức tại Việt Nam.

Việc gia tăng đòn bẩy tài chính làm tăng rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản, đồng thời tỷ lệ sở hữu CEO cao thúc đẩy các quyết định rủi ro hơn, cho thấy vai trò quan trọng của cơ chế quản trị nội bộ trong kiểm soát rủi ro. Các biến công cụ như CASA, EMP và PPE cũng phản ánh quy mô hoạt động và năng lực quản lý của ngân hàng, góp phần làm rõ hơn mối quan hệ này.

Đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi hành vi chấp nhận rủi ro, buộc các ngân hàng phải thận trọng hơn để duy trì sự ổn định tài chính, điều này phù hợp với các nghiên cứu về tác động của đại dịch đến ngành tài chính toàn cầu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tương quan giữa logarit tổng tài sản và điểm Z-score, bảng hồi quy chi tiết các mô hình FEM và 2SLS, cũng như biểu đồ phân tích các thành phần cấu thành Z-score theo quy mô ngân hàng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý rủi ro theo quy mô: Các cơ quan quản lý cần xây dựng các chính sách quản lý rủi ro phù hợp với quy mô ngân hàng, đặc biệt là các ngân hàng lớn, nhằm hạn chế hiện tượng “too big to fail” và giảm thiểu rủi ro hệ thống. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

2. Cải thiện cơ chế quản trị nội bộ: Khuyến khích các ngân hàng nâng cao vai trò của hội đồng quản trị và tăng cường giám sát hoạt động của CEO, đặc biệt là trong việc kiểm soát tỷ lệ sở hữu và chính sách thưởng phạt liên quan đến rủi ro. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Ban lãnh đạo ngân hàng và các tổ chức giám sát.

3. Đa dạng hóa nguồn vốn và giảm đòn bẩy tài chính: Các ngân hàng cần cân đối giữa tăng trưởng quy mô và kiểm soát đòn bẩy tài chính để giảm thiểu rủi ro tín dụng và thanh khoản, đồng thời phát triển các sản phẩm tiền gửi không kỳ hạn nhằm tăng tính ổn định nguồn vốn. Thời gian: 2 năm; Chủ thể: Ban quản lý ngân hàng.

4. Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và ứng phó khủng hoảng: Thiết lập các công cụ cảnh báo rủi ro dựa trên điểm Z-score và các chỉ số tài chính khác, đặc biệt trong các giai đoạn khủng hoảng tài chính và đại dịch, nhằm giúp ngân hàng chủ động điều chỉnh chiến lược kinh doanh. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ tác động của quy mô đến rủi ro, từ đó xây dựng chiến lược quản trị rủi ro hiệu quả, cân bằng giữa tăng trưởng và an toàn tài chính.

2. Cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế chính sách giám sát và điều tiết phù hợp với đặc thù quy mô và cơ cấu sở hữu của các ngân hàng.

3. Nhà đầu tư và cổ đông: Hỗ trợ đánh giá mức độ rủi ro của các ngân hàng dựa trên quy mô và các chỉ số tài chính, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác hơn.

4. Các nhà nghiên cứu và học viên: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về quản trị rủi ro ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh phát triển hệ thống tài chính Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Quy mô ngân hàng ảnh hưởng như thế nào đến mức độ chấp nhận rủi ro?
   Nghiên cứu cho thấy quy mô lớn hơn làm tăng mức độ chấp nhận rủi ro do các ngân hàng lớn có xu hướng sử dụng đòn bẩy tài chính cao hơn và tận dụng sự bảo hộ của Nhà nước để theo đuổi lợi nhuận cao hơn.

2. Điểm số Z-score được sử dụng để đo lường mức độ chấp nhận rủi ro như thế nào?
   Z-score được tính bằng tổng ROA và CAR chia cho độ lệch chuẩn của ROA, phản ánh khả năng chịu đựng rủi ro và dự báo nguy cơ phá sản của ngân hàng.

3. Tỷ lệ sở hữu của CEO ảnh hưởng ra sao đến rủi ro ngân hàng?
   Tỷ lệ sở hữu cao của CEO có thể thúc đẩy các quyết định rủi ro hơn nhằm tối đa hóa lợi ích cá nhân và cổ đông, nhưng cũng có thể làm tăng rủi ro hoạt động nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

4. Đại dịch COVID-19 tác động thế nào đến mức độ chấp nhận rủi ro?
   Đại dịch làm các ngân hàng thận trọng hơn, giảm mức độ chấp nhận rủi ro để duy trì sự ổn định tài chính trong bối cảnh kinh tế bất ổn.

5. Các biến công cụ như CASA, EMP, PPE có vai trò gì trong nghiên cứu?
   Các biến này giúp làm rõ hơn mối quan hệ giữa quy mô và rủi ro, phản ánh quy mô hoạt động thực tế và năng lực quản lý của ngân hàng, từ đó tăng độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

Kết luận

• Quy mô ngân hàng có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến mức độ chấp nhận rủi ro tại các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2011-2021.
• Mức độ chấp nhận rủi ro chủ yếu được gia tăng thông qua đòn bẩy tài chính, phản ánh xu hướng sử dụng vốn vay để mở rộng hoạt động.
• Tỷ lệ sở hữu của CEO và các biến công cụ như quy mô tiền gửi không kỳ hạn, số lượng nhân viên, tổng giá trị tài sản cố định góp phần giải thích rõ hơn mối quan hệ này.
• Đại dịch COVID-19 làm giảm mức độ chấp nhận rủi ro, thể hiện sự thận trọng trong hoạt động ngân hàng trong bối cảnh khủng hoảng.
• Các nhà quản lý và cơ quan chức năng cần xây dựng chính sách quản trị rủi ro phù hợp với quy mô và cơ cấu sở hữu để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng.

Tiếp theo, các nhà nghiên cứu có thể mở rộng phân tích về tác động của các yếu tố quản trị nội bộ và môi trường kinh tế vĩ mô đến mức độ chấp nhận rủi ro. Các nhà quản lý ngân hàng được khuyến nghị áp dụng các giải pháp quản trị rủi ro dựa trên kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm thiểu rủi ro hệ thống.