I. Bối cảnh lịch sử và tiền đề lý luận cho sự hình thành quan điểm về tương lai các nền văn minh của S
Cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI là giai đoạn chứng kiến nhiều biến động lớn trong quan hệ quốc tế. Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu đã làm thay đổi cục diện chính trị thế giới. Mỹ, với vai trò siêu cường duy nhất, đã cố gắng củng cố vị thế của mình thông qua việc thiết lập một trật tự thế giới mới. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của các cường quốc khác như Trung Quốc và Nga đã tạo ra một bối cảnh đa cực, làm cho vị thế của Mỹ không còn độc tôn. Cuộc cách mạng khoa học - công nghệ cũng đã làm thay đổi tư duy và nhận thức trong quan hệ quốc tế, thúc đẩy xu hướng toàn cầu hóa. Điều này dẫn đến sự gia tăng nhu cầu hợp tác và hiểu biết giữa các quốc gia, đồng thời cũng tạo ra những thách thức mới cho các nền văn minh. Samuel P. Huntington đã đưa ra quan điểm rằng sự va chạm giữa các nền văn minh sẽ trở thành nhân tố chi phối chính trị thế giới trong bối cảnh này.
1.1. Đặc điểm kinh tế chính trị xã hội giai đoạn cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI
Giai đoạn này chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của nền kinh tế toàn cầu, với sự phát triển của công nghệ thông tin và sự gia tăng kết nối giữa các quốc gia. Sự sụp đổ của Liên Xô đã tạo ra một khoảng trống quyền lực, dẫn đến sự cạnh tranh giữa các cường quốc. Mỹ đã cố gắng duy trì vị thế lãnh đạo, nhưng sự nổi lên của các quốc gia như Trung Quốc đã thách thức điều này. Các vấn đề toàn cầu như khủng bố, xung đột sắc tộc và tôn giáo cũng trở nên phức tạp hơn, đòi hỏi sự hợp tác quốc tế. Huntington đã chỉ ra rằng những xung đột này không chỉ đơn thuần là xung đột chính trị mà còn là xung đột văn minh, với ranh giới giữa các nền văn minh trở thành chiến tuyến trong tương lai.
II. Nội dung quan điểm của S
Huntington đã định nghĩa 'văn minh' như là một thực thể văn hóa lớn, bao gồm các yếu tố như tôn giáo, ngôn ngữ và lịch sử. Ông phân chia thế giới thành các nền văn minh khác nhau, trong đó mỗi nền văn minh có những đặc điểm riêng biệt. Quan điểm của ông cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa, các nền văn minh sẽ có xu hướng xung đột với nhau, đặc biệt là giữa phương Tây và các nền văn minh Hồi giáo. Huntington nhấn mạnh rằng, sự va chạm giữa các nền văn minh sẽ trở thành động lực chính trong chính trị quốc tế, thay thế cho các xung đột giữa các quốc gia. Ông cũng chỉ ra rằng, sự dung độ giữa các nền văn minh sẽ là yếu tố quyết định trong việc hình thành trật tự thế giới mới.
2.1. Khái niệm văn minh và sự phân chia các nền văn minh
Huntington đã đưa ra một khái niệm rõ ràng về 'văn minh', coi đó là một thực thể văn hóa lớn, bao gồm các yếu tố như tôn giáo, ngôn ngữ và lịch sử. Ông phân chia thế giới thành các nền văn minh lớn như văn minh phương Tây, Hồi giáo, Ấn Độ, Trung Quốc, và các nền văn minh khác. Mỗi nền văn minh có những đặc điểm riêng biệt, và sự khác biệt này sẽ dẫn đến xung đột trong tương lai. Huntington cho rằng, sự va chạm giữa các nền văn minh sẽ trở thành động lực chính trong chính trị quốc tế, và ranh giới giữa các nền văn minh sẽ là chiến tuyến trong các cuộc xung đột tương lai.
III. Đánh giá những đóng góp và hạn chế trong quan điểm của S
Quan điểm của Huntington đã tạo ra nhiều tranh cãi trong giới học giả và chính trị. Một số người cho rằng, ông đã đưa ra một cái nhìn quá tiêu cực về tương lai, khi cho rằng xung đột giữa các nền văn minh là không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, những phân tích của ông về sự thay đổi trong cấu trúc quyền lực toàn cầu là rất giá trị. Những đóng góp của Huntington trong việc chỉ ra mối liên hệ giữa văn minh và chính trị đã mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới. Tuy nhiên, cần phải thận trọng khi áp dụng quan điểm của ông vào thực tiễn, vì thực tế cho thấy rằng, sự hợp tác và đối thoại giữa các nền văn minh cũng có thể xảy ra.
3.1. Những đóng góp trong quan điểm về tương lai các nền văn minh của S. Huntington
Huntington đã đóng góp một cách nhìn mới về mối quan hệ giữa văn minh và chính trị. Ông đã chỉ ra rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa, các nền văn minh sẽ có xu hướng xung đột với nhau, đặc biệt là giữa phương Tây và các nền văn minh Hồi giáo. Quan điểm này đã mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới, giúp các học giả hiểu rõ hơn về động lực của các xung đột quốc tế. Những phân tích của ông về sự thay đổi trong cấu trúc quyền lực toàn cầu cũng đã giúp làm rõ hơn những thách thức mà các quốc gia phải đối mặt trong thế kỷ XXI.
